در این گزارش آمده است که در شرایط فعلی، ایران در مقایسه با 100 کشور برتر جهان(بر اساس شاخص تولید ناخالص داخلی) بی‌کیفیت‌ترین اینترنت را در اختیار دارد. البته این انجمن در اوایل ماه جاری نیز پس از دستور ریاست‌جمهوری مبنی بر تشکیل کمیته‌ای برای پیگیری دلایل کندی اینترنت، نامه‌ای به رئیس‌جمهور نوشت تا انعکاسی از مشکلات اکوسیستم استارت‌آپی کشور به دنبال محدودیت‌ها و اختلالات اینترنتی باشد. انجمن تجارت الکترونیک در نامه دوم و اخیر خود خطاب به رئیس‌جمهور نوشته است که ایران از نظر اختلالات اینترنتی پس از میانمار، جایگاه 99 از 100، از نظر محدودیت‌ها پس از چین جایگاه 99 از 100 و از نظر سرعت بالاتر از سودان، کامرون و کوبا در جایگاه 97 از 100 قرار دارد.
تهدید جدی برای اقتصاد دیجیتال
انجمن تجارت الکترونیک تهران ماه گذشته در نامه‌ای سرگشاده به ابراهیم رئیسی، درباره اختلالات و کندی اینترنت در کشور، اعلام کرد که به زودی گزارشی از وضعیت اینترنت در ایران، پیشنهادها و راهکارهای عملی بخش خصوصی، برای برون‌رفت از این بحران، منتشر خواهد کرد. این انجمن حالا در دومین نامه‌ای که به رئیس‌جمهور ارسال کرده گزارشی کامل از وضعیت اینترنت در ایران را منتشر کرده است. در نامه انجمن خطاب به رئیس‌جمهور آمده است: «پیرو دستور جنابعالی به شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات در راستای بررسی دلایل تخصصی کاهش کیفیت اینترنت در کشور، انجمن تجارت الکترونیک به عنوان نماینده بخشی از اکوسیستم دیجیتال کشور، پس از چند هفته بررسی کارشناسی، گزارش تحلیلی خود را به پیوست این نامه تقدیم می‌کند. کیفیت اینترنت را می‌توان با سه شاخص اختلالات، محدودیت‌ها و سرعت اندازه‌گیری کرد.
بررسی‌های ما نشان می‌دهد وضعیت کیفیت اینترنت در کشور در شرایط بحرانی قرار دارد، موضوعی که نه‌تنها مانع بزرگ رشد اقتصاد دیجیتال و تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه است، بلکه دستاوردهای پیشین کشور در این زمینه را نیز با تهدید جدی مواجه می‌کند. در شرایط فعلی، ایران در مقایسه با 100کشور برتر جهان (بر اساسGDP) بی‌کیفیت‌ترین اینترنت را دارد. ایران از نظر اختلالات اینترنت پس از میانمار جایگاه 99 از 100، از نظر محدودیت‌ها پس از چین جایگاه 99 از 100 و از نظر سرعت بالاتر از سودان، کامرون و کوبا جایگاه 97 از 100 را دارد. بخش قابل‌توجهی از وضعیت فعلی اینترنت ناشی از اقدامات سلیقه‌ای دستگاه‌های اجرایی بوده که به راحتی قابل بررسی و حل است. در نتیجه دستورات قاطع جنابعالی در این رابطه می‌تواند در مدت کوتاهی بهبود چشمگیری در وضعیت اینترنت کشور به وجود آورد. امیدواریم این گزارش و بررسی تخصصی نگارندگان آن به دقت مورد بررسی قرار گیرد. اینترنت ریشه درخت اقتصاد دیجیتال است و ما به عنوان گروهی از شرکت‌های فناور بخش خصوصی، وظیفه خود می‌دانیم که اهمیت این موضوع و وضعیت موجود را گزارش کرده و تلاش کنیم قدم‌هایی هرچند کوچک در مسیر پیشرفت کشور برداریم.»
پراختلال‌ترین اینترنت جهان
انجمن تجارت الکترونیک تهران در پیوست نامه خود به رئیس‌جمهور گزارش کاملی از وضعیت اینترنت منتشر کرده که در این گزارش آمده است: «پس از بررسی سه شاخص-اختلالات، محدودیت‌ها و سرعت- می‌توان نتیجه گرفت کیفیت اینترنت در ایران در وضعیت بحرانی قرار دارد. اینترنت در ایران، پر اختلال، محدود و کند است. به بیان دقیق‌تر در بین 100 کشور جهان با بیشترین تولید ناخالص ملی، ایران پس از میانمار دومین اینترنت پر اختلال را دارد، پس از چین دومین اینترنت محدود جهان و جزو 5 اینترنت کند جهان به‌شمار می‌آید.»
در ادامه این گزارش آمده است: «در شرایط فعلی، مشکل اصلی اینترنت در ایران اختلالات گسترده و دائمی آن روی تقریبا تمام آی‌پی‌ها و وب‌سایت‌های سراسر جهان است. در واقع به جای آنکه یک لیست سیاه (Blacklist) برای وب‌سایت‌های غیرمجاز مشخص شده باشد، وب‌سایت‌ها و آدرس‌های آی‌پی به سه دسته تقسیم شده‌اند. دسته اول دامنه‌ها و آی‌پی‌هایی که فیلتر شده‌اند. دسته دوم دامنه‌ها و آی‌پی‌هایی که به صورت موردی مجاز شده‌اند و دسته سوم سایر دامنه‌ها و آی‌پی‌ها که تقریبا تمام اینترنت را شامل می‌شوند و با اختلال عمدی مواجه‌اند. بررسی‌های ما روی دامنه‌ها و آی‌پی‌های فهرست خاکستری که اکثریت اینترنت را شامل می‌شوند نشان می‌دهد تجهیزات حاکمیتی با ایجاد اختلال عمدی باعث می‌شوند تا 50 درصد داده‌های ارسالی به این مقاصد با مشکل مواجه شوند. این موضوع دلیل اصلی احساس کیفیت پایین اینترنت و اعتراض شدید کاربران در ماه‌های اخیر در استفاده از اینترنت است.»
انجمن تجارت الکترونیک تهران در ادامه این گزارش آورده است: «برای مقایسه ایران با سایر کشورها و گسترده کردن آزمایش‌های خود، بر اساس اطلاعات OONI، اختلالات 100دامنه منتخب در 100 کشور مختلف جهان را مورد بررسی قرار داده‌ایم. وب‌سایت‌هایی که در طول یک ماه بیشتر از 10 درصد اختلال داشتند را اندازه‌گیری کردیم؛ نتیجه آن شد که ایران پس از میانمار بیشترین اختلال را دارد. در ایران علاوه بر 45 وب‌سایتی که حداقل در 50درصد موارد در دسترس نبودند، 14 وب‌سایت اختلالی بین 10 تا 50درصدی داشتند. برای افزایش نمونه آماری نیاز به کاهش تعداد کشورها داشتیم، در نهایت توانستیم 300وب‌سایت را در 50 کشور برتر جهان از نظر GDP 4 بررسی کنیم، باز هم ایران با 3/ 33 درصد (300/ 100وب‌سایت) فیلترینگ و 18 درصد (300/ 54) اختلال در صدر جدول پراختلال‌ترین اینترنت‌های جهان قرار گرفت. دلیل اصلی این اختلالات، سیاست جدید و غلط فیلترینگ هوشمند اجرا شده توسط وزارت ارتباطات (شرکت ارتباطات زیرساخت - کمیته صیانت) است که اختلالات همگانی و گسترده‌ای برای اکثر وب‌سایت‌ها و آی‌پی‌های جهان به وجود آورده است.
در واقع در حال حاضر هر نوع ترافیک اینترنتی در صورتی که به صورت موردی و از سمت نهادهای متولی مجاز نشده باشد به صورت خودکار دچار اختلال می‌شود. در بررسی انجام شده بین 100 وب‌سایت برتر جهان (انتخاب شده به ترتیب رتبه در SimilarWeb) بیش از 33درصد از آنها در ایران فیلتر است. این میزان در 200 سایت برتر نیز به همین نسبت است. در بررسی انجام شده بر اساس داده‌های OONI در دو نمونه‌گیری با 100 و 300 وب‌سایت مختلف در بین 100 کشور مختلف جهان، ایران پس از چین که 50 درصد وب‌سایت‌ها در آن فیلتر شده است با فیلترینگ 45 درصد از وب‌سایت‌ها، محدودترین اینترنت جهان را دارد. اینترنت ایران در دنیا از نظر سرعت در رتبه 97 از 100 و از نظر تاخیر رتبه 96 از 100 را دارد. در این رتبه‌بندی فقط سودان(Mbps 4/ 3)، کامرون(Mbps 3) و کوبا (Mbps 3/ 2) از نظر سرعت از ایران وضعیت بدتری دارند.
وب‌سایت Surfshark با تمرکز روی تجمیع داده‌های قطع و سانسور اینترنت در سراسر جهان فعالیت می‌کند. انجمن تجارت الکترونیک تهران اطلاعات ثبت شده در این پایگاه را استخراج و 100 کشور برتر جهان بر اساس تولید ناخالص ملی را از نظر فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی با یکدیگر مقایسه کرده است. شش شبکه اجتماعی پرمخاطب جهان یعنی فیس‌بوک، توییتر، یوتیوب، اینستاگرام، تلگرام و واتس‌اپ در این بررسی مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. ایران، چین و ترکمنستان تنها کشورهایی هستند که هر شش شبکه اجتماعی در آنها فیلتر است و در نهایت فقط 11 کشور هستند که حداقل یک شبکه اجتماعی در آن فیلتر شده است. این گزارش هم بار دیگر نشان می‌دهد اینترنت ایران یکی از محدودترین و بی‌کیفیت‌ترین اینترنت‌های جهان است. عجیب‌تر از فیلتر کردن سایت‌های خارجی، فیلتر کردن سایت‌های داخلی برای کاربران خارج از کشور است؛ بسیاری از وب‌سایت‌های دولتی و بانک‌های ایرانی برای کاربران بین‌المللی در دسترس نیستند. در بررسی‌های این گزارش از بین 100 وب‌سایت برتر دولتی ایران 57 وب‌سایت برای کاربران خارج از کشور در دسترس نیست.
