اعتماد نوشت: کمی تامل روی هر سطر و ستون از این اطلاعات تازه افشاشده، شدت پذیرفته‌شدگان سهمیه‌ای آنهم در بالاترین سطح سلامت یک جامعه یعنی پزشکان متخصص را به ما نشان می‌دهد، اما ماجرا تنها به پزشکی و زیرمجموعه‌های سلامت خلاصه نمی‌شود؛ در هر رشته و دانشگاه پرطرفدار حالا ماجرا همین است و در بسیاری از کدرشته‌ها و به‌خصوص در کدرشته‌ها با پذیرش محدود، بیش از 50درصد صندلی‌ها به سهمیه‌ای‌ها می‌رسد.
در ادامه گزارش هفته پیش «اعتماد» با تیتر «افشای اسامی پزشکان متخصص سهمیه‌ای» حالا کمی روی آن داده‌ها دقیق می‌شویم و آمار و اطلاعات تازه‌ای را منتشر می‌کنیم؛ خلاصه کل داده‌ها یک جمله است که بیش از 50درصد صندلی‌های مختص دانشجویان رشته‌های تخصصی پزشکی؛ از پوست و قلب گرفته یا روانپزشکی و جراحی مغز و اعصاب، به پزشکان عمومی‌ای رسیده که از سهمیه استفاده کردند و حالا می‌دانیم که بیش از 50درصد پزشکان متخصص سهمیه‌ای هستند؛ به عنوان مثال و براساس بررسی خبرنگار «اعتماد» روی اسناد افشاشده، از 155 پذیرفته‌شده رشته ارتوپدی دوره 46، تنها 59 نفر سهمیه ندارند یا اینکه در رشته قلب و عروق از 229 نفر پذیرفته‌شده تنها 89 نفر بدون سهمیه قبول شدند.
همین دو جمله، اما به درصد چنین معنایی می‌دهند که از 61درصد از قبول‌شدگان تخصص قلب کشور در سال 98، پزشکان سهمیه‌ای هستند. در ادامه این گزارش، اما دقیق‌تر و جزیی‌تر به این آمار می‌پردازیم، اما شاید اشاره به واکنش سخنگوی وزارت بهداشت به گزارش هفته پیش «اعتماد» در همین بخش نخست گزارش مهم باشد؛ او اگرچه اطلاعات گزارش هفته پیش «اعتماد» را رد نکرد، اما در گفتگو با «تسنیم» به مواردی پرداخت که ارتباطی چندانی به اطلاعات منتشرشده در این گزارش نداشت و به عبارتی می‌توان گفت اگرچه سخنان او درست بود، اما درباره سهمیه‌ها و اطلاعات منتشرشده، گمراه‌کننده بود.
پیش از پرداختن به این جزییات، اما به بررسی آمار و اطلاعات سه دوره اول آزمون دستیاری و پذیرفته‌شدگان بپردازیم؛ دوره‌هایی که سال به سال آمار پذیرفته‌شدگان سهمیه‌ای افزایش یافته و در همین اعداد و آمار می‌توان شفاف اثر قانون برنامه ششم توسعه بر سهمیه‌ها را دید. سال نخست این اطلاعات افشاشده پیش از عملی‌شدن این قانون است و درست یک سال بعد، درصد پذیرفته‌شدگان سهمیه‌ای به شکل شگرفی افزایش یافت.
درصد‌های خبرساز؛ کمتر از 50درصد پذیرفته‌شدگان بدون سهمیه هستند
بیش از هر متن و نوشته‌ای، اطلاعات دو جدول این گزارش که نخستین بررسی آماری خبرنگار «اعتماد» روی اطلاعات افشاشده است، شدت مساله بغرنج سهمیه‌ها آنهم در رشته‌های تخصص پزشکی را نشان می‌دهد؛ این بررسی آماری به ما می‌گوید اگرچه در آزمون دستیاری 44 یعنی سال 96، حدود 71درصد پذیرفته‌شدگان رشته‌ای تخصصی پزشکی از پزشکان عمومی بدون سهمیه بودند، اما این عدد سال به سال تغییر کرد و درست در سال بعد 65درصد و دو سال بعد هم به 58درصد رسید. در سمت دیگر، اما توجه به تعداد و درصد پذیرفته‌شدگان سهمیه ایثارگران هم مهم و حائز اهمیت است؛ اگرچه در سال 96درصد پذیرفته‌شدگان با این سهمیه تنها 10درصد بود، اما سال بعد این عدد به 22درصد رسید.
دلیل این تحول، اما همچنان که در گزارش هفته پیش «اعتماد» با جزییات به آن پرداخته شد، به قانون برنامه ششم توسعه و تغییرات صورت‌گرفته در سهمیه‌ها برمی‌گردد که براساس آن 30درصد از ظرفیت هر کدرشته دانشگاه‌های ایران باید به سهمیه‌های ایثارگران برسد. علاوه بر این اطلاعات و جزییات به نظر می‌آید اعداد جداول خود بیش از هر کلمه و جمله‌ای موضوع را به مخاطب نشان می‌دهد.
واکنش گمراه‌کننده سخنگوی وزارت بهداشت: قانون را عمل کردیم
نخستین واکنش به گزارش «اعتماد» و پرونده افشای پزشکان متخصص سهمیه‌ای را، اما هفته پیش سخنگوی وزارت بهداشت در گفتگو با خبرگزاری «تسنیم» داشت که اگرچه جزییات و آمار و اطلاعات گزارش «اعتماد» را رد نکرد، اما به بیان کلیات پرداخت که چندان ارتباطی با مباحث مطرح‌شدن در آن گزارش هم نداشت. نخست ببینیم این مسوول دقیقا چه گفت. «واکنش وزارت بهداشت به ماجرای پذیرش پزشکان سهمیه‌ای در آزمون دستیاری»؛ این تیتر خبر خبرگزاری تسنیم است که در متن آن آمده است: «سخنگوی وزارت بهداشت نسبت به ماجرای پذیرفته‌شدن پزشکان سهمیه‌ای در آزمون دستیاری واکنش نشان داد و گفت: معیار‌های سنجش صلاحیت علمی افرادی که از طریق سهمیه پذیرش می‌شوند، مشخص است.
پدرام پاک‌آیین؛ سخنگوی وزارت بهداشت در گفتگو با خبرگزاری تسنیم در واکنش به فهرستی از اسامی پزشکان متخصص سهمیه‌ای که در برخی رسانه‌ها و فضای مجازی منتشر شده، اظهار کرد: فایلی که ازسوی یک رسانه در موضوع اسامی پزشکان متخصص سهمیه‌ای مورد اشاره قرار گرفته، هیچ‌گونه ارتباطی به آزمون دستیاری امسال ندارد.
وی افزود: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درخصوص سهمیه دستیاری پزشکی به قانون عمل می‌کند و قانون‌گذار، خود معیار‌های سنجش صلاحیت علمی افرادی را که از طریق سهمیه پذیرش می‌شوند، مشخص کرده است.
سخنگوی وزارت بهداشت ادامه داد: همه افرادی که در آزمون دستیاری تخصصی پذیرش می‌شوند صلاحیت‌های علمی لازم را حائز بوده و افرادی که فاقد صلاحیت علمی باشند، در هیچ دانشگاهی پذیرفته نمی‌شوند. گفتنی است امروز خبری در فضای مجازی و رسانه‌ها منتشر شده مبنی بر اینکه سهم قابل توجهی از پذیرفته‌شدگان آزمون دستیاری پزشکی (آزمون ورود به رشته‌های تخصصی پزشکی) از طریق استفاده از سهمیه‌هایی اعم از سهمیه مناطق محروم، اعضای هیات علمی و رزمندگان و ایثارگران موفق به پذیرفته شدن در این آزمون شده‌اند.»
خلاصه توضیح سخنگوی وزارت بهداشت درباره اطلاعات گزارش «اعتماد» این دو نکته است که: 1- اطلاعات این گزارش «هیچ‌گونه ارتباطی به آزمون دستیاری امسال ندارد» و 2- «وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درخصوص سهمیه دستیاری پزشکی به قانون عمل می‌کند.» این دو گزاره اگرچه درست است، اما همه ماجرا نیست و به عبارتی توضیح بدیهیات است. در گزارش «اعتماد» به اطلاعات 5 دوره مشخص از آزمون دستیاری اشاره شده و بحثی درباره آزمون امسال نشده است و درباره نکته دوم هم در آن گزارش تاکیدشده که این افراد براساس قانون سهمیه‌ها پذیرفته شدند. در جمع‌بندی می‌توان گفت که اگرچه این توضیحات درست است، اما نسبتی با گزارش «اعتماد» و اطلاعات منتشرشده در آن ندارد.
فارغ از این توضیحات، اما اسناد منتشرشده چنان مهم و بحث‌برانگیز است که حتما در آینده آثار آن بیشتر مشخص خواهد شد و بی‌شک یکی از مهم‌ترین اخبار چند ماه گذشته است. اگرچه همین دو جدول هم به خوبی نکات پذیرفته‌شدگان سهمیه‌ای در چند سال گذشته را آشکار می‌کند، اما در روز‌های آتی هم «اعتماد» نتایج بررسی‌های بیشتر روی این فایل‌ها را منتشر خواهد کرد؛ نتایجی که می‌توان آن‌ها را در همین جمله هم خلاصه کرد: بیش از 50درصد پذیرفته‌شدگان رشته‌های تخصصی پزشکی ایران با کمک سهمیه پا به دوره تخصص خود می‌گذارند و این شاید یک نگرانی برای آینده سلامت جامعه ایران است.
