چرا شرکت‌ های چینی از ایران می‌روند؟ / پکن برای تهران ریسک نمی‌کند!

حجم جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در حالی در ایران آب رفته که چین همواره مهم‌ترین گزینه برای سرمایه‌گذاری در ایران بوده است. در حال حاضر بررسی‌ها نشان می‌دهد پول‌های چینی به سمت کشورهای همسایه سرازیر شده و سرمایه‌گذاران چینی به دنبال پررنگ شدن حضور خود در منطقه هستند.

 

به گزارش آرمان امروز، در حالیکه ایران قصد داشت چین را به عنوان یک همراه تجاری مطمئن در کنار خود داشته باشد، اما به نظر می‌رسد در واقعیت چین چندان میلی برای سرمایه‌گذاری در ایران ندارد و تنها نفت ایران برایش در اولویت است. اسفند ماه سال گذشته بود که خبرهای غیر رسمی از خروج چین از میدان نفتی «یادآوران» که از میادین مشترک ایران با عراق است، منتشر شد.

 

رسانه رسمی وزارت نفت، با اتکا به گفتگو با مجری طرح توسعه میدان یادآوران، خبر داد که شرکت چینی ساینوپک به‌طور غیررسمی از سرمایه‌گذاری در یادآوران کناره‌گیری کرده و شرکت ملی نفت تصمیم گرفته خودش توسعه این میدان را ادامه دهد.

 

موضوعی که دیگر کاملا رسمیت یافته است. سید محمد حسینی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز درباره این موضوع گفته”چین به طور کامل از میدان نفتی «یادآوران» خارج شده و خیلی وقت است که چین در یادآوران و آزادگان فعال نیست و این مسئله جدیدی نیست. خیلی وقت است که شرکت‌های بزرگ چینی که دولتی هستند و سابقه کار در خارج از کشور دارند، به دلیل تحریم‌ها با ایران همکاری نمی‌کنند. ”

 

پیمان مولوی، اقتصاددان با اشاره به این موضوع گفت: تولید ناخالص داخلی چین به حدود 20 تریلیون دلار رسیده و این کشور یکی از بزرگترین کشورها در جهان برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. این کشور از بالاترین اعتبار سرمایه‌گذاری در جهان برخوردار است و در چنین شرایطی ریسک تجارت با ایران را نمی‌پذیرد.

 

رئیس انجمن اقتصاددانان ایران ادامه داد: خیلی از شرکت‌های چینی در بورس نیویورک حضور دارند و آن‌ها خود را برای کشوری که در لیست سیاه اف. ای. تی. اف قرار دارد به آب و آتش نمی‌زنند تا فرصت رشد و توسعه خود را از دست دهند.

 

مولوی با اشاره به وضعیت داخلی اقتصادی ایران در تشدید این شرایط افزود: رتبه سرمایه‌گذاری ایران در طی 12 سال گذشته در پایین‌ترین رده بوده و همین مساله باعث تشدید این موضوع شده است. هرکشوری به دنبال سود و منافع خود است و ریسک نمی‌کند.

 

هرچند به گفته این اقتصاددان چین به نوع دیگری در بازار ایران حضور دارد و از طریق شرکت‌های انحصاری، خودروهای چینی وارد بازار ایران می‌شوند.

 

 

آمارها نیز نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری خارجی در ایران در یک دهه گذشته با یک روند نزولی به یک سوم کاهش یافته است. به اعتقاد کارشناسان بدون برجام، و بهبود ناامنی‌های اقتصادی داخلی خبری از سرمایه‌گذاری خارجی نخواهد بود.

 

فرار سرمایه واقعیت تلخ امروز اقتصاد ایران است. مطابق آمارهای بانک مرکزی، خالص «حساب سرمایه» در نیمه اول 1401 به منفی 12 میلیارد و 850 دلار رسیده که در 20 سال اخیر بی‌سابقه بوده است.

 

این رقم در پایان بهار سال گذشته منفی 10 میلیارد دلار بود، اما در فصل تابستان 2.85 میلیارد دلار دیگر منفی شده است. بر اساس گزارش دیگری از بانک مرکزی حد فاصل تیر ماه 1400 تا 1401 نرخ تشکیل سرمایه ثابت منفی 61درصد و مطابق گزارش اتاق ایران تا پایان سال 99 روند عمومی سرمایه‌گذاری در کشور منفی 79.4درصد ثبت شده است.

 

گزارش وزارت صمت نیز نشان می‌دهد در 6 ماهه اول سال گذشته، 73 مورد سرمایه‌گذاری خارجی به ارزش 382 میلیون و 400 هزار دلار در بخش صنعت، معدن و تجارت تصویب شده که از لحاظ تعداد 7.5 و از نظر ارزش 82.7 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است.

 

این در حالی است که در مدت مشابه سال 1400 بالغ بر 79 مورد سرمایه‌گذاری خارجی به ارزش دو میلیارد و 215 میلیون دلار در این بخش تصویب شده بود.

 

این در حالی است که این روند، در همین مدت‌زمان در بین کشورهای در حال توسعه با شیب ملایمی صعودی بوده است.

 

بر اساس گزارش آنکتاد، در سال 2021 در جهان، 1.582 تریلیون دلار جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی انجام شده که نسبت به سال پیش از آن، 619 میلیارد و 171 میلیون دلار بیشتر است. اما سهم ایران از این میزان سرمایه‌گذاری در جهان 0.09 درصد بوده است؛ یعنی چیزی نزدیک به صفر. بر اساس این گزارش، ایران در سال 2021 (1400) در جایگاه 80 در میان کشورهای مورد بررسی قرار گرفته که نسبت به گزارش سال قبل از آن 8 پله نزول داشته است.

 

سهم کشورهای در حال توسعه از کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی انجام شده در جهان در این سال نزدیک به 52.87 درصد و برابر با 836 میلیارد و 571 میلیون دلار بوده است. کشورهای توسعه‌یافته نیز 745 میلیارد و 739 میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کردند که 47.12 درصد کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان بوده است.

 

 

حجم جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در حالی در ایران آب رفته که چین همواره مهم‌ترین گزینه برای سرمایه‌گذاری در ایران بوده است. در حال حاضر بررسی‌ها نشان می‌دهد پول‌های چینی به سمت کشورهای همسایه سرازیر شده و سرمایه‌گذاران چینی به دنبال پررنگ شدن حضور خود در منطقه هستند. ازاین‌رو کشورهای همسایه در این سال‌ها با افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی روبه‌رو بوده‌اند.

 

ارزش قراردادهای منعقدشده با ایران توسط بنگاه‌های چینی در سال2021 به 57میلیون دلار رسید؛ درحالی‌که در سال2019 این رقم 1.3میلیارد دلار بود که آب‌رفتگی پول‌های چینی در ایران را نشان می‌دهد. حال آنکه افغانستان تنها در یک فقره قرارداد برای میادین نفتی میزبان 690میلیون دلار از سوی چین است که طی بازه زمانی چهارساله پرداخت خواهد شد.

 

پاکستان نیز در دوره همه‌گیری کرونا بیش از 530میلیون دلار سرمایه چینی جذب کرده است. جاماندگی ایران از همسایگان خود در جذب سرمایه‌های خارجی به‌ویژه چین به عوامل مختلف داخلی و خارجی بستگی دارد. همچنین تجارت چین با عریستان سعودی در سال 2022 بیش از چهار برابر با ایران بود. چین در این سال بیش از 67 میلیارد دلار با عربستان سعودی تجارت داشت.

 

در چنین شرایطی و پس از عضویت ایران در پیمان شانگ‌های و توصیه کشورهای عضو این پیمان برای پیوستن ایران به اف. ای. تی. اف باید منتظر ماند و دید که آیا دولت نگاه خود را تغییر می‌دهد و یا همچنان منتظر تعصب در دوستی بین کشورها و سرمایه‌گذاری چین است.