شرایط اقتصادی و نوسانات ارزی، بازار لپ‌تاپ را با رکود مواجه کرده است. با وجود کاهش نسبی قیمت انواع لپ‌تاپ در یک ماه اخیر، قدرت خرید مردم آن‌قدر نیست که اقدام به خرید لپتاپهای نو یا جایگزین کردن مدل‌های قدیمی بکنند. این روند باعث شده است تا لپ‌تاپ‌ها از کالایی مصرفی به کالایی برای سرمایه‌گذاری تبدیل شوند.
این در حالی است که بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که قیمت لپ‌تاپ‌ها در حدود یک سال گذشته بیش از دو برابر شده است؛ موضوعی که واسطه‌گری و کلاهبرداری را در این بازار تشدید کرده است. به این ترتیب برخی سایت‌های فروشگاهی با وعده قیمت ارزان‌تر اقدام به سفارش‌گیری لپ‌تاپ به صورت تکی از سایر کشورها می‌کنند این در حالی است که فعالان بازار می‌گویند خرید لپ‌تاپ به صورت تکی از کشورهای همسایه به‌صرفه نیست و این سایت‌ها عمدتا با هدف کلاهبرداری راه‌اندازی شده‌اند یا لپتاپهای دست‌دوم و استوک به مشتریان می‌فروشند که در نهایت هم خدمات پس از فروش به آنها ارائه نمی‌دهند.
فرصت خوب خرید برای مصرف‌کنندگان
افزایش قیمت‌ها و نوسانات ارزی قدرت خرید مردم را به‌شدت کاهش داده است. این موضوع سبب شده تا افراد به‌دنبال کالاهای ارزان‌تر برای رفع نیازهایشان بگردند؛ تا جایی که برخی کاربران تصور می‌کنند که اگر لپ‌تاپ یا کالای مورد نظرشان را از کشورهای همسایه تهیه کنند، قیمت نهایی ارزان‌تر تمام می‌شود. محسن بهنامی یکی از فعالان بازار درباره این موضوع به «دنیای اقتصاد» گفت: «اکثر لپ‌تاپ‌ها از دبی وارد کشور می‌شوند، چرا که قیمت آنها به‌صرفه‌تر است. اما در حال حاضر لپتاپهای مبتنی بر پردازنده‌های core i3 و core i5 در بازار محبوبیت بیشتری دارند و محصولات رقابتی به حساب می‌آیند؛ در نتیجه تفاوت قیمتی چندانی در دبی و ایران ندارند. اما اگر کاربری مدل خاصی مثل لپ‌تاپ مجهز به core i9 مدنظرش باشد، اختلاف قیمت تهران و دبی 10 تا 15 میلیون خواهد بود. این موضوع در بازار بسیار طبیعی است در خصوص گوشی‌های موبایل نیز اوضاع به همین شکل است. اگر کسی آی‌فون 14 پرومکس را از تهران یا دبی خریداری کند، شاهد اختلاف قیمتی یک میلیون تومانی خواهد بود. در نتیجه برای مصرف‌کننده معمولی تفاوتی نخواهد داشت و مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود.»
او در ادامه افزود: «از آنجا که میزان تقاضا برای محصولات رقابتی و پرمصرف در جهان هم زیاد است، اختلاف قیمت آنها در بازار داخل کشور و دیگر کشورها بسیار کم خواهد بود. واردکنندگان محصولات خاص را که در بازار چندان رقابتی نیستند، در تعداد معدودی وارد می‌کنند و در نتیجه سرمایه آنها احتمالا مدت زمان زیادی راکد می‌ماند. این اتفاق سبب می‌شود تا واردکننده برای جبران خواب سرمایه و هزینه‌های رایج خود، ناچار شود که سود بیشتری روی این دسته از محصولات دریافت کند.»
بهنامی درباره اینکه بعضی سایت‌ها اقدام به ثبت سفارش لپ‌تاپ از چین می‌کنند و مدعی هستند که این دستگاه‌ها در چین ارزان‌تر است، اظهار کرد: «بعید می‌دانم که این سایت‌ها سفارش مشتریان را از چین ثبت کنند. برای واردکننده یا فروشنده، ثبت سفارش تک به‌صرفه نیست، چون در داخل چین هم برای خرید یک یا دو لپ‌تاپ باید مبلغ بالایی پرداخته شود. پس خرید لپ‌تاپ به این صورت برای خریداران ایرانی صرفه اقتصادی ندارد، چون قیمت آن حتی از قیمت لپتاپهای موجود در بازار کشور هم گران‌تر تمام می‌شود. اگر کسی هم بخواهد از چین لپ‌تاپ وارد کند، باید در تعداد بالا و از بازار تجاری خریداری کند؛ چرا که خرید از این بازار در چین بدون مالیات است. در دبی هم وارد کنندگان از بازارهای خاصی محصولات مورد نظرشان را تهیه می‌کنند. اگر محصولی از بازار غیرتجاری و عادی دبی خریداری شود، قیمت آن هم گران‌تر از محصولات موجود در بازار ایران تمام خواهد شد.»
محسن بهنامی درباره وضعیت رکود در بازار لپ‌تاپ اظهار کرد: «در یک ماه اخیر قیمت لپ‌تاپ‌ها مقداری کاهش پیدا کرده است. با این همه بازار لپ‌تاپ رکود را تجربه می‌کند. بنابراین برای افرادی که با هدف استفاده شخصی به دنبال خرید لپ‌تاپ هستند، حالا فرصت خوبی برای خرید است. عده‌ای لپ‌تاپ را به چشم کالای سرمایه‌ای می‌بینند و توقع دارند کالایی که امروز 20 میلیون تومان خریداری می‌کنند، در سه ماه بعد با قیمت 25 میلیون تومان بفروشند. در حالی که این کالاها مصرفی هستند و نباید به چشم کالای سرمایه‌ای دیده شوند. در واقع این محصولات نیستند که گران می‌شوند، ارزش پول ملی ما کمتر می‌شود.»
او در ادامه می‌گوید: «در حال حاضر تقاضا برای خرید لپ‌تاپ کاهش پیدا کرده است. از آنجا که تکنولوژی در حال پیشرفت و به‌روز شدن است، فروشنده ناچار می‌شود برخی از کالاهایش را با ضرر یا سود کم بفروشد.»
بهنامی در پاسخ به این سوال که آیا با باز شدن مدارس و دانشگاه‌ها باید شاهد افزایش قیمت لپ‌تاپ‌ها در بازار باشیم، گفت: «اگر بتوانند ارز مورد نیاز واردکنندگان را تامین کنند و قیمت ارزی که از تالار دوم تامین می‌شود، در بازه 40 یا 41 هزار تومان باقی بماند، بعید است که در بازار لپ‌تاپ تغییر قیمت داشته باشیم و حتی ممکن است قیمت‌ها کاهش هم پیدا کند. از طرف دیگر، نمایندگی برندهای مختلف تعیین می‌کنند که در هر فصل چه مقدار لپ‌تاپ باید به فروش برسد. اگر فروشنده تعداد لپ‌تاپی کمتر از حد تعیین‌شده فروخته باشد، برای اینکه به تعهد فروشش پایبند بماند، ناچار می‌شود بقیه محصولات را با ضرر یا کمترین سود ممکن بفروشد.»
ضرر بزرگ خرید لپتاپهای دست دوم
قیمت لپتاپهای نو حالا به حدی افزایش یافته است که بسیاری از افراد به‌دنبال لپتاپهای استوک در بازار هستند، این در حالی است که ورود این لپ‌تاپ‌ها از رویه قانونی امکان‌پذیر نیست و عمدتا به شکل قاچاق وارد می‌شوند. محمدرضا فرجی‌تهرانی، رئیس اتحادیه صنف فناوران تهران درباره بازار لپتاپهای استوک و دست‌دوم به «دنیای اقتصاد» گفت: «ورود این کالاها به داخل کشور ممنوع است؛ یعنی مسیری برای ورود لپتاپهای دست‌دوم و استوک وجود ندارد. البته تا جایی که مطلع هستم در حال حاضر دو مدل لپ‌تاپ دست‌دوم در بازار وجود دارد؛ گروه اول لپ‌تاپ‌هایی که در دست افراد وجود دارد و کمی پس از استفاده، آن را می‌فروشند. گروه دوم لپتاپهای دست‌دومی هستند که از کشورهای دیگر به صورت قاچاق وارد می‌شوند. لپتاپهای استوکی هم که از سایر کشورها وارد می‌شوند دو مدل دارند؛ یکسری از واردکنندگان لپ‌تاپ‌ها را به صورت عمده و بدون آنکه بررسی کنند، می‌خرند؛ در نتیجه بین آن محصولات، لپتاپهای معیوب پیدا می‌شود.»
فرجی در ادامه درباره سایت‌های فروش لپتاپهای استوک گفت: «این افراد معمولا در شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها حضور ندارند و در بنادر جنوبی کشور فعالیت می‌کنند. اجناس قاچاق خریداران را دچار مشکل و معضل کرده است. نخستین مشکل این است که خیلی از این سایت‌ها از مشتری پول می‌گیرند و جنسی هم تحویل نمی‌دهند. دومین مشکل آن است که این سایت‌ها کالا را با مدل و مشخصاتی به مشتری می‌فروشند که مدنظر او نیست. از طرف دیگر، اگر مشتری کالا را با نقص فنی دریافت کند یا دستگاه در طول مدت استفاده خراب شود، این فروشندگان، هیچ خدمات پس از فروشی به مشتری ارائه نمی‌دهند؛ یعنی در هر حالت مصرف‌کننده متضرر می‌شود.»
فرجی درخصوص وضعیت فعلی بازار لپ‌تاپ می‌گوید که خرید و فروش در بازار لپ‌تاپ بسیار کم شده است. او در پاسخ به این سوال که آیا در فصل بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها باید شاهد افزایش قیمت لپ‌تاپ‌ها باشیم، گفت: «زمانی که تقاضا زیاد می‌شود، نوسان کوچکی بین افزایش تقاضا نسبت به عرضه به وجود می‌آید. اما با توجه به رکودی که در حال حاضر در بازار لپ‌تاپ وجود دارد، فروشندگان ناچارند با سود خیلی کم کالاهایشان را بفروشند. از طرفی قوانین ورود کالا هم سخت‌تر شده است و اگر این قوانین تغییر نکنند، احتمال دارد که در شهریور ماه با کمبود کالا در بازار مواجه شویم و آن موقع کمبود کالا موجب افزایش قیمت کالاهای موجود در بازار می‌شود.»
افزایش قیمت‌ها در پی شرایط اقتصادی و نوسانات ارزی، مشکلات عدیده‌ای را در بازار لوازم دیجیتال به وجود آورده است. عده‌ای از افراد تصور می‌کنند که با خرید این کالاها به نوعی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و چند ماه بعد حتی پس از استفاده مکرر، کالا را به قیمت بیشتری می‌فروشند و در نهایت به سودشان تمام می‌شود. این در حالی است که در واقع این افراد با فروش محصولات دست‌دوم خودشان حتی با قیمت بیشتر، باز هم نمی‌توانند محصولات به‌روزتر را خریداری کنند.
