این میزان، یعنی رقم 250 تا 300 میلیون تومانی هزینه تامین و آماده‌‌‌سازی زمین برای ساخت هر واحد مسکونی که دولت آن را تقبل کرده است، معادل یک‌سوم قیمت تمام‌شده هر کدام از این واحدها برای متقاضیان براساس قیمت‌‌‌های ابتدای سال‌جاری واحدها است. برآوردهای صورت گرفته نشان می‌‌‌دهد قیمت تمام‌شده این واحدها براساس داده‌‌‌های مربوط به هزینه ساخت و سقف تسهیلات نهضت ملی مسکن در ابتدای امسال، حول و حوش یک میلیارد تومان برای متقاضیان تمام می‌‌‌شود. هزینه 250 تا 300 میلیون تومانی تامین زمین برای دولت، در واقع معادل حدود یک‌سوم یا 30 درصد قیمت تمام‌شده این واحدها با نرخ‌‌‌های ابتدای سال برای متقاضیان واجد شرایط این طرح خانه‌‌‌سازی دولتی است.
هزینه زمین تنها یک آیتم هزینه‌‌‌بر در قیمت تمام‌شده ساخت این واحدهاست. پیش‌‌‌تر (اردیبهشت ماه امسال)، مشاور و نماینده وزیر نیرو در تامین آب و برق طرح‌‌‌های نهضت ملی مسکن اعلام کرده بود هزینه تامین زیرساخت‌‌‌های آب و برق برای واحدهای نهضت ملی مسکن 100 هزار میلیارد تومان برآورد شده که به طور میانگین برای هر واحد 110 میلیون تومان است.
با این حال، ارسلان مالکی، معاون وزیر راه وشهرسازی و مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن در گفت‌و‌گو با «دنیای‌اقتصاد» در پاسخ به این سوال که قیمت تمام شده زمین نهضت ملی برای دولت چقدر است؟ اعلام کرد: قیمت تمام‌شده زمین در هر استان، هر شهر و هر پروژه متناسب با ویژگی‌‌‌های آن متفاوت است اما در مجموع براساس هزینه‌‌‌های آماده‌‌‌سازی و هزینه‌‌‌های مربوط به خدمات زیربنایی و روبنایی می‌‌‌توان اعلام کرد به ازای هر واحد مسکونی به طور متوسط 250 تا 300 میلیون تومان هزینه زمین به قیمت امروز خواهد بود.
این مقام مسوول در وزارت راه‌وشهرسازی همچنین از آماده‌‌‌سازی زمین ساخت معادل حدود یک میلیون و500 هزار واحد مسکونی در قالب نهضت ملی مسکن خبر داد. مالکی به «دنیای‌اقتصاد» در پاسخ به این سوال که تاکنون و در مجموع برای طرح نهضت ملی مسکن چقدر زمین تامین شده است، گفت: «اگر بخواهیم همه زمین‌‌‌هایی را که برای نهضت ملی مسکن تامین کرده و پای کار آورده‌‌‌ایم معرفی کنیم حجم بسیار زیادی زمین را شامل می‌‌‌شود؛ اما ما زمینی را به مردم اعلام می‌‌‌کنیم که نهایی شده باشد؛ یعنی مراحل مربوط به بررسی‌‌‌های تخصصی در کارگروه‌‌‌ها را طی کرده باشد، از کاربری مسکونی آن اطمینان داشته باشیم و هیچ شرط و شروطی نداشته باشد و بتوان مثلا از فردا عملیات آماده‌‌‌سازی برای شروع پروسه ساخت را روی آن آغاز کرد. تاکنون چنین زمینی به میزان 34 هزار هکتار نهایی شده است.»
وی در پاسخ به اینکه این میزان زمین برای ساخت چند واحد مسکونی در طرح نهضت ملی در نظر گرفته شده است، خاطرنشان کرد: «این زمین‌‌‌ها به صورت متفاوت ثبت شده است؛ یک زمینی هست که خالص مسکونی ثبت شده است و یک زمینی است که سرانه‌‌‌های آن هم به آن اضافه شده است. اما براساس اعلام استان‌‌‌ها، جمع‌‌‌بندی و برآورد ما این است که بالغ بر یک میلیون و500 هزار واحد مسکونی می‌‌‌توان در این اراضی براساس طرح‌‌‌هایی که در استان‌‌‌ها مصوب می‌‌‌شود، احداث کرد. فقط نکته مهم این است که بعضی از این اراضی خالص مسکونی است و سرانه‌‌‌های آن باید به آن اضافه شود.»
اختلاف آمار «زمین» با «ساخت»
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» در حالی که آمارهای ارائه‌شده از سوی وزارت راه‌وشهرسازی و سازمان ملی زمین و مسکن از تامین زمین برای ساخت یک میلیون و500 هزار واحد مسکونی حکایت دارد اما براساس آمارهای همین وزارتخانه تاکنون، زمین‌های دولتی واگذار شده به صورت انفرادی و گروهی به متقاضیان واجد شرایط در قالب اجاره 99 ساله معادل 226 هزار و 573 واحد مسکونی و واحدهای مسکونی در دست ساخت برای متقاضیان واجد شرایط به صورت انبوه‌سازی روی اراضی اجاره 99 ساله دولتی، معادل 587 هزار و 394 واحد است.
به این ترتیب، این آمارها نشان می‌‌‌دهد از مجموع معادل یک میلیون و 500 هزار واحد مسکونی، زمین تامین شده از سوی سازمان ملی زمین و مسکن، تاکنون حدود 814 هزار واحد مسکونی روی این اراضی در پروسه ساخت قرار گرفته است.
مالکی نیز در این باره به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد: «بخشی از این زمین‌‌‌ها به طور مستقیم به مردم واگذار شده است تا خودشان در قالب گروهی یا انفرادی اقدام به ساخت کنند؛ واگذاری به مردم در آمار قرارداد با سازنده ذکر نمی‌‌‌شود و خود مردم باید برای دریافت پروانه ساخت و ادامه پروسه ساختوساز اقدام کنند.
معادل حدود 250 هزار واحد مسکونی تاکنون به مردم زمین واگذار شده است؛ از سوی دیگر بخش دیگری از زمین‌‌‌ها در مرحله آماده‌‌‌سازی قرار دارد که این مرحله در واقع مرحله مابین تامین و معرفی زمین و شروع پروسه ساخت بعد از انعقاد قرارداد با سازنده است. بخش دیگری در مرحله طراحی قرار دارند. به این معنا که بعد از مسکونی شدن کاربری اراضی و بعد از الحاق، باید برای طرح تفصیلی مورد مطالعه قرار بگیرد و بعد از این مرحله طرح آماده‌‌‌سازی آن تهیه شده و بعد از انجام پروسه آماده‌‌‌سازی در مرحله تحویل به مردم و سازنده‌‌‌ها قرار می‌‌‌گیرد. این زمین‌‌‌ها در حال حاضر در مراحل متفاوت قرار دارند و علت اختلافی که بین آمار تامین زمین و واگذاری آن برای ساخت وجود دارد نیز همین است.» به گزارش «دنیای‌اقتصاد» آمارها نشان‌دهنده فاصله حدود 700 هزار واحدی بین زمین تامین‌شده و زمین‌‌‌هایی است که برای ساخت واگذار شده‌‌‌اند یا هم‌‌‌اکنون مسکن روی آنها در حال ساخت است.
اما براساس قانون جهش تولید مسکن از سال 1400، دولت مکلف به ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی در سال شد. به این ترتیب دولت باید تاکنون دست‌‌‌کم 2 میلیون واحد مسکونی را در قالب نهضت ملی مسکن وارد پروسه ساخت کرده بود.
اما حتی اگر تمام معادل یک میلیون و500 هزار واحدی که از سوی سازمان ملی زمین و مسکن برای خانه‌‌‌سازی دولتی، زمین تامین شده است نیز، در پروسه ساخت قرار گرفته و ساختوساز روی این زمین‌‌‌ها آغاز شده بود بازهم، دولت از برنامه ساخت این واحدها مطابق با تعهد قانونی عقب بود. با این حال، آمارها نشان می‌‌‌دهد همه این زمین‌‌‌ها تا امروز وارد پروسه ساخت نشده است؛ در حالی که بنا بر اعلام مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن این زمین‌‌‌ها آماده ساخت هستند.
سنجش عملکرد با خط‌‌‌کش وام
اما سنجش عملکرد خانه‌‌‌سازی دولتی با یک خط‌‌‌کش دقیق یعنی آمار پرداخت تسهیلات بانکی برای ساخت، زاویه دیگری از طرح نهضت ملی را نشان می‌‌‌دهد.
جدیدترین آمار ارائه شده از سوی مسوولان ارشد بانک عامل بخش مسکن که در یک تعریف موجود در سیستم بانکی، تاکنون بیش از 80 درصد تسهیلات نهضت ملی مسکن را پرداخت کرده است، از پرداخت حدود 270 هزار فقره تسهیلات نهضت ملی خبر می‌‌‌دهد.
این تسهیلات در همان مراحل ابتدایی ساخت واحدها به سازنده پرداخت می‌‌‌شود و از این نظر می‌‌‌توان از آن به عنوان خط‌‌‌کش و معیار دقیق قرار گرفتن واحدها در پروسه ساخت و مراحل اولیه پیشرفت فیزیکی یاد کرد.
با این معیار که تاکنون حدود 80 درصد از تسهیلات پرداخت شده به نهضت ملی مسکن از سوی این بانک بوده است می‌‌‌توان این گونه نتیجه گرفت که کمتر از 500 هزار واحد مسکونی هم‌‌‌اکنون در مراحل اولیه پیشرفت فیزیکی قرار دارد.
اما اخیرا آماری از سوی بانک مرکزی اعلام شد که براساس آن گفته شد بانک تخصصی حوزه مسکن تاکنون 30 تا 50 درصد کل تسهیلات پرداخت‌شده در نهضت ملی مسکن را پرداخت کرده است که با این حساب نیز در سال دوم اجرای این طرح باز هم کمتر از یک میلیون خانه دولتی با استفاده از وام بانکی در پروسه عملیات اجرایی ساخت قرار گرفته است که این میزان باز هم با تعهد دولت برای ساخت سالانه یک میلیون مسکن در سال، فاصله قابل‌توجهی دارد.
