تهران و واشنگتن به فکر جانشین برجام

مقامات ایالات متحده از این توافق به عنوان توافقی که واشنگتن بر آن نظارت قابل‌توجهی خواهد داشت، دفاع کرده‌‌‌اند. اما منتقدان این معامله با بیان اینکه دارایی‌‌‌های مالی ایران قابل جابه‌جایی هستند، با آن مخالفت می‌کنند. دولت بایدن از مدت‌‌‌ها پیش تاکید داشت که تلاش‌‌‌های دولت دموکرات برای آزادی زندانیان جدا از دیپلماسی با هدف نجات توافق هسته‌‌‌ای یا همان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) پیگیری می‌شود.‌‌‌ اما تحلیلگران می‌‌‌گویند که توافق درباره زندانیان، در صورت موفقیت‌آمیز بودن، می‌تواند چشم‌‌‌انداز همکاری‌‌‌ها در مورد برنامه هسته‌‌‌ای ایران را افزایش دهد؛ ایران از زمان خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا از برجام در سال 2018، به طور پیوسته برنامه هسته‌‌‌ای خود را گسترش داده است.

علی واعظ گفت: «این واقعا به نفع هر دو طرف است که سعی کنند از زمانی که توانسته‌‌‌اند بخرند برای بحث در مورد عناصر یک توافق جانشین استفاده کنند تا در صورت انتخاب مجدد بایدن، آن را به سرعت نهایی و اجرا کنند.» اخبار مربوط به آزادی زندانیان پس از گفت‌وگوهای غیرمستقیم مقامات آمریکایی و ایرانی در عمان در ماه مه منتشر شد. از آن زمان به بعد به نظر می‌رسد هر دو طرف گام‌‌‌های متقابلی برای کاهش تنش‌‌‌ها برداشته‌‌‌اند. مارک فیتزپاتریک، یکی از مقامات سابق وزارت امور خارجه در زمینه منع اشاعه که در حال حاضر در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک مشغول است، می‌‌‌گوید: «در حالی که جزئیات به عنوان اسرار دولتی باقی می‌‌‌ماند، اما به نظر واضح است که ایران و ایالات متحده درگیر دیپلماسی برای رسیدن به «تفاهم» بوده‌‌‌اند.» اگر همه اینها از بین برود، ثابت خواهد شد که صرفا نمایشی دیپلماتیک بوده است. اما اگر همه اینها نتیجه دهد، نشان می‌دهد که نمایشی شگفت‌‌‌آور از جسارت دیپلماتیک است.

یک روز پس از انتقال چهار آمریکایی بازداشت‌شده توسط ایران به حبس خانگی، وال‌استریت ژورنال گزارش داد که ایران سرعت انباشت اورانیوم نزدیک به سطح تسلیحات را کاهش داده و بخشی از ذخایر اورانیوم غنی‌شده 60‌درصد خود را رقیق کرده است. المانیتور در این گزارش مدعی شده است که از دیگر نشانه‌‌‌های احتمالی کاهش تنش این است که در حملات گروه‌‌‌های تحت حمایت ایران در عراق و سوریه به نیروهای آمریکایی وقفه ایجاد شده و در عین حال طبق گزارش‌‌‌ها، ایالات متحده، ایران را تحت فشار قرار داده است تا فروش پهپادهای مسلح خود به روسیه را متوقف کند. در عین حال، از یکسو پنتاگون در خصوص پیشنهادش مبنی بر استقرار تفنگداران دریایی آمریکا بر روی نفتکش‌‌‌های تجاری در تنگه هرمز هنوز اقدامی نکرده و از سوی دیگر زهر تحریم‌‌‌های مرتبط با ایران از سوی وزارت خزانه‌‌‌داری و وزارت خارجه در اوایل ژوئن گرفته شد.

بهنام بن طالب‌‌‌لو، یکی از اعضای ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌‌‌ها-اتاق فکر آمریکایی جنگ‌‌‌طلب و ضدایرانی-ادعا کرد: «شما شروع به انجام یکسری اقدامات در جهتی می‌‌‌کنید که بعدا دولت می‌تواند آن را محدودسازی تنش بنامد، اما ایران انگیزه دارد تا پشت اهداف خیرخواهانه، تشدید تنش را دنبال کند.» دولت بایدن بارها گفته است که هیچ «توافق» هسته‌‌‌ای روی میز وجود ندارد؛ درواقع منتقدان بر این باور هستند که بایدن با انتخاب واژه‌‌‌ها تلاش می‌کند تا از ارسال هرگونه توافقی برای تصویب در کنگره جلوگیری به عمل آورد. زیرا در کنگره اشتیاقی برای انعقاد توافق با کشوری که از نظر آنها به روسیه کمک نظامی کرده است، وجود ندارد.