شاید پای اروپا به تهران باز شد

 یک مکان خاص

اما یک مکان به طور خاصی برجسته است: ایران. این کشور نه تنها از گرمایش جهانی ضربه شدیدی خورده است، بلکه با چالش‌‌‌هایی در سطح منطقه‌‌‌ای و جهانی روبه‌روست. بنابراین، نحوه مواجهه غرب با ایران تعیین‌‌‌کننده خواهد بود. با این حال، از آنجا که بحث‌‌‌های دو قطبی و سمی در ایالات متحده اجازه بحث‌‌‌های ظریف‌‌‌تر را نمی‌‌‌دهد، اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن نیاز به چنین نوآوری‌‌‌های سیاستی دارند. با توجه به اینکه اتحادیه اروپا طی سال گذشته موضع خود را در قبال تهران در مورد تعدادی از مسائل سخت‌‌‌تر کرده، پیدا کردن راهکار آسان نخواهد بود. با این حال، کشورهای عضو اتحادیه اروپا منافعی در منطقه دارند که نیازمند یک بده - بستان حداقلی است. صرف دوری از دولت ایران، آن طور که برخی خواستار آن هستند، نه بر مسائل حقوق بشری تاثیر می‌‌‌گذارد و نه می‌تواند مسائل هسته‌‌‌ای یا دیگر چالش‌‌‌ها را حل کند.

 چالش آبی

این‌‌‌جاست که آب و هوا وارد داستان می‌شود: در حالی که جنوب اروپا در تابستان امسال با موج گرمای شدید دست و پنجه نرم می‌‌‌کند، ایران از رکوردشکنی دماها رنج برده است. افزایش تبخیر به دلیل افزایش دما و کاهش سطح آب‌‌‌های زیرزمینی، در کنار مدیریت ضعیف آب و افزایش مصرف آب برای مصارف کشاورزی، انرژی و صنعت، منجر به کمبودهای گسترده شده است.

در اوایل اوت، دولت ایران در واکنش به گرمای شدید، تعطیلی سراسری اعمال کرد - در حالی که ایتالیا برای کسانی که در فضای باز کار می‌‌‌کنند مرخصی در نظر گرفته است. اعتراضات خشونت‌‌‌آمیز تاکنون نادر بوده، اما در ایران اتفاق افتاده -برای مثال در خوزستان و اصفهان- و در اروپا (به ندرت، اما در اوایل امسال در فرانسه) رخ داد. تصادفی نیست که استان سیستان و بلوچستان در شرق ایران که هم‌‌‌مرز با پاکستان است، پس از ناآرامی‌های سپتامبر گذشته شاهد اعتراضات مداومی بوده است و به گفته نمایندگان مجلس، آب این منطقه تا اواسط سپتامبر به پایان خواهد رسید. به نظر می‌رسد که کمبود آب موضوعی است که بسیاری از مسائل سیاسی دیگر را که به‌‌‌ویژه ایران را درگیر کرده، به هم مرتبط می‌‌‌کند. رانت عامل کاهش رشد اقتصادی در جامعه‌‌‌ای است که با کاهش نرخ زاد و ولد و افزایش مهاجرت، به دلیل بیکاری بالا و نارضایتی سیاسی، جمعیت جوان آن پیرتر می‌شود. همچنین چنین تلاش‌‌‌های گروه‌‌‌های جامعه-روستایی و شهری، کشاورزان و مصرف‌کنندگان- را در مقابل یکدیگر قرار می‌‌‌دهد، آن هم در شرایطی که هم تنش‌‌‌های قومی و هم شکاف‌‌‌های پیرامونی، بی‌‌‌ثباتی ایجاد می‌‌‌کنند. علاوه بر این، سیاست‌‌‌های مشتری‌‌‌گرایانه آب به نفع نزدیکان، به تقابل بیشتر مردم با دولت کمک کرده است.

 مواجهه با غرب

و همه این‌‌‌ها قبل از نگاه کردن به تصویر منطقه‌‌‌ای است، جایی که درگیری‌‌‌ها با افغانستان، اختلافات با عراق و ترکیه بر سر جریان‌‌‌های آب فرامرزی، و تهدید درگیری با اسرائیل بر سر برنامه هسته‌‌‌ای این کشور، وزن بسیار بیشتری از نزدیکی اخیر تهران با عربستان سعودی دارد، که هنوز به آزمون گذاشته نشده است. در سطح جهانی، تهران برای مقابله بهتر با غرب، روابط خود را به روسیه و چین گره زده است، اگرچه وابستگی‌‌‌های اقتصادی و سیاسی ناشی از آن کمک چندانی به کاهش مشکلات عمیق زیست محیطی این کشور نمی‌‌‌کند.بنابراین، تصویر بزرگ‌تری که باید در نظر گرفت، تصویری از کشوری است که با مسائل اساسی سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی و جمعیتی مواجه است.

 آب شاید دلیلی برای ساختن پل باشد

اعتراف به چالش‌‌‌ها در برخورد با اثرات تغییرات آب و هوایی، مانند کمبود آب، تا حد زیادی به اقدام در جهت نیازهای فوری زیست محیطی کمک می‌‌‌کند.گفت‌‌‌وگوی باز در مورد فرایندهای احیاکننده منابع آبی که به طور محسوسی برای جامعه و اقتصاد ایران مفید خواهد بود، می‌تواند به ایجاد مبنایی برای اعتمادی که اکنون وجود ندارد، کمک کند.چنین گفت‌‌‌وگویی هم‌‌‌چنین امکان تعامل با بازیگران داخلی، اعم از ملی و محلی، و هم‌‌‌چنین سازمان‌های بین‌المللی را در کشور فراهم می‌‌‌کند و در عین حال جامعه مدنی و آکادمیک را با خود همراه می‌‌‌کند.

این تلاش‌‌‌ها به اتحادیه اروپا کمک می‌‌‌کند تا دیپلماسی آب نوپای خود را به یک رویکرد عملیاتی تبدیل کند که می‌تواند در سایر مناطق جهان اعمال شود.

همچنین می‌تواند به عنوان الگویی برای برخورد با دیگر دولت‌‌‌های مورد اختلاف با اروپا، با شناسایی حوزه‌‌‌های سیاستی برای همکاری غیرایدئولوژیک و مبتنی بر نیازهای انسانی، عمل کند.با توجه به اینکه وضعیت پیرامونی ایران نشان از چالش‌‌‌های ژئوپلیتیک آینده دارد، پایان دادن به بن بست فعلی و مشارکت در همکاری معنادار، به اتحادیه اروپا در تلاش برای تبدیل شدن به یک بازیگر مفید در سطح جهانی کمک خواهد کرد.