رازهای تازه فاش شده از اهرام مصر

«هرم جوزر» که از شش بخش پلکانی ساخته شده است در ابتدا به صورت نوعی مقبره مستطیلی‌شکل به نام «مصطبه» بود و بعد‌ها به یک هرم پلکانی تبدیل شد.

 

به گزارش ایسنا اهرام نمادی از قدرت فراعنه باستان هستند که هنوز در مصر استوارند، اما اهرام برای نخستین‌بار چه زمانی ساخته شدند و علت ساخت آن‌ها چه بود؟

 

نخستین هرم مصر توسط فرعون «جوزر» ساخته شد، که حدود 4700 سال پیش زندگی می‌کرد. پس از گذشت حدود 1000 سال، آخرین هرم مصر باستان که برای فرعون ساخته شد، هرمی بود که حدود 3500 سال پیش برای «اهمسه یکم» ساخته شد. پس از آن بود که فرمانروایان مصر در مقبره‌های زیرزمینی «دره پادشاهان» دفن شدند.

 

به عبارت دیگر، اهرام مصریان باستان در فاصله بین 2700 پیش از میلاد تا 1500 پیش از میلاد ساخته شدند و این یعنی قدمت قدیمی‌ترین اهرام مصر با «استون‌هنج» تقریبا برابر است که در فاصله 4000 تا 5000 سال پیش ساخته شده است.

 

اهرام مصر در مقایسه با دیگر سازه‌های باستانی همچون «پارتنون» (447 پیش از میلاد)، «دیوار بزرگ چین» (220 پیش از میلاد) و «کولوسئوم» (80 میلادی) بسیار قدیمی‌ترند. با این حال، معبد نوسنگی «گوبکلی تپه» در ترکیه بسیار قدیمی‌تر است و به 11000 تا 12000 سال قبل تعلق دارد.

«هرم جوزر» که از شش بخش پلکانی ساخته شده است در ابتدا به صورت نوعی مقبره مستطیلی‌شکل به نام «مصطبه» بود و بعد‌ها به یک هرم پلکانی تبدیل شد.

 

بر اساس نوشته‌های باستانی، مردی به نام «ایمهوتپ» مسئولیت ساخت این هرم پلکانی را برعهده داشت. «مارک ون دمیروپ»، استاد تاریخ دانشگاه کلمبیا در ایمیلی که برای «لایوساینس» ارسال کرده، این‌طور توضیح داده است: «از ایمهوتپ معمولا به عنوان نخستین معمار مصری یاد می‌شود که با استفاده از سنگ بنا ساخته است و بیشتر برای ساخت هرم پلکانی «جوزر» شهرت دارد. نوشته‌ای وجود دارد که نام او در کنار «جوزر» نوشته شده و از «ایمهوتپ» به عنوان رئیس مجسمه‌سازان یاد شده است.»

 

محققان هنوز مطمئن نیستند که چرا فرعون‌ها تصمیم می‌گرفتند از اهرام به عنوان گور استفاده کنند.

 

یکی از دلایل شاید حفاظت بیشتر در مقابله با سارقان مقبره‌ها باشد. «رگ کلارک»، که یک مصرشناس است در کتاب خود با عنوان «حفظ ابدیت: در گذشته، حفاظت از مقبره‌های مصر باستان از ماقبل تاریخ تا اهرام» این‌طور نوشته که سارقانی مقبره‌های «مصطبه» را که ارتفاع کمی داشتند، با ورود از سطح بالای مقبره، غارت می‌کردند. هرم پلکانی و شش طبقه آن که هر کدام روی دیگری ساخته شده بود، امنیت بیشتری ایجاد می‌کرد.

 

«کلارک» در گفتگو با «لایوساینس» توضیح می‌دهد: «بسیاری از مصرشناسان این فرضیه را مطرح کرده‌اند که هرم پلکانی به عنوان نوعی «پله» برای صعود پادشاه به آسمان ساخته شده بود، اما من فکر می‌کنم که هرم به این شکل ساخته شده است، زیرا کارآمدترین و مقرون به صرفه‌ترین راه برای ایجاد یک «نیمکره» مجازی است که از بخش زیرین محافظت می‌کند.»

 

«کلارک» خاطرنشان می‌کند که نوآوری مهم دیگر این بود که از سنگ برای ساختن هرم پلکانی استفاده شد، این در حالی است که «مصطبه»‌های فرعون قبلی از خشت ساخته می‌شد. این ابتکار مهمی بود؛ چراکه نفوذ به سنگ دشوارتر است.

 

دلایل مذهبی نیز ممکن است از دیگر دلایل ساخت اهرام باشد. «میروسلاو ورنر» که یک استاد مصرشناسی در دانشگاه چارلز جمهوری چک است در گفتگو با «لایوساینس» می‌گوید که شاید دلایل مذهبی در شکل‌گیری ایده ساخت اهرام تأثیر داشته است.

 

«ورنر» در کتاب خود با عنوان «اهرام: باستان‌شناسی و تاریخچه بنا‌های ماندگار مصر» نوشته زمانی که «جوزر» به قدرت رسید، تأثیر فرقه خورشید و «رع»، ایزد خورشید مصریان باستان رو به افزایش بود و از همین رو ممکن است علاقه به ساخت بنا‌هایی که فاصله کمتری با آسمان داشتند نیز افزایش پیدا کرده بود.

دلیل ساخت هرم‌ها هر چه باشد، فرعون‌های مصر بیش از هزار سال به ساخت آن‌ها ادامه دادند. فرعون «سنفرو» (حکومت از 2575 تا 2551 پیش از میلاد) نخستین اهرام با سطوح صاف را در «دهشور» ساخت. از جمله این اهرام به «هرم خمیده» و «هرم سرخ» می‌توان اشاره کرد. هرم بزرگ جیزه، تنها مورد از عجایب هفتگانه باستانی جهان که هنوز پابرجاست، توسط «فرعون «خوفو» ساخته شد که از 2551 تا 2528 پیش از میلاد حکومت می‌کرد. فرعون «خفرع» (حکومت از 2520 تا 2494 پیش از میلاد) هرم بزرگ دیگری را در نزدیکی «ابوالهول بزرگ» واقع در جیزه ساخت.

 

مشخص نیست که چرا فرعون‌های مصر از ساخت هرم دست کشیدند، اما نگرانی‌های مربوط به حفظ امنیت مقبره‌ها تأثیرگذار بوده است. با اینکه به نظر می‌رسد نفوذ به هرم‌ها در مقایسه با «مصطبه»‌ها دشوارتر بوده است، اما اهرام مصری در دوران باستان بار‌ها غارت شدند و ممکن است فرعون‌ها امیدوار بوده باشند که ساخت مقبره در «دره پادشاهان» کار سارقان را دشوارتر کند. البته توپوگرافی دره پادشاهان قله‌ای را نشان می‌دهد که تا حدی شبیه به یک هرم طبیعی به نظر می‌رسد.