حضور 22 میلیون عزادار در اربعین
22 میلیون عزادار برای شرکت در مراسم اربعین از هر جای دنیا خود را به نجف رساندند تا پای پیاده به زیارت امامی در کربلا بروند که نماد آزادگی و انسانیت است. یعقوب توکلی، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر این را تحقق «انسان اربعینی» می‌نامد. انسانی که به دنبالش می‌تواند آرمان‌شهر مهدوی را به منصه ظهور برساند. این نوع مراسم معنوی در جهان بی‌نظیر است و ایجاد شرایط مناسب برای تحقق آن نشان‌دهنده توانایی کشور میزبان در فراهم کردن بسترهایی چون امنیت، ایجاد راه‌های دسترسی، فراهم کردن اسکان و شرایط درمانی و بی‌شمار مسائل دیگر است. سید حمید حسینی، عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» این رویداد را نتیجه همبستگی عراق با کشورهای همسایه می‌داند: «نه تنها گویای اقتدار شیعی است، بلکه نشان‌دهنده امنیت مناسب برای سرمایه‌گذاران است.»
یکی از زائران امسال اربعین به ما می‌گوید: «اگر در سال‌های گذشته ما نگرانی‌هایی در مورد امنیت داشتیم امسال با هیچ‌گونه مشکلی مواجه نشدیم. به خصوص اینکه ایستگاه‌های بازرسی عراق با ایرانی‌ها رفتاری دوستانه داشتند.» اسماعیل سلطنت‌پور، زائری که هر سال به این مراسم می‌رود، امسال را باشکوه‌تر از سال‌های دیگر عنوان می‌کند: «برگزاری مراسم از همه لحاظ بهتر از سال‌های پیشین بوده است.» هر چند تعدادی از زائران از قطعی ناگهانی برق و کمبود آب گفتند و ستاد هلال‌احمر اربعین خبر از 99 نفر فوتی و هزاران درمان ثبت‌شده را گزارش داده است اما به گفته یکی از زائرانی که از آمریکا به این مراسم آمده بود؛ هیچ روزی بدون غذا سر نکردم و این مساله حیرت‌زده‌ام کرد.
از بسیاری از کشورهای دنیا به این مراسم آمده بودند و مراسم مذهبی بسیار باشکوهی بود. من به بازار بزرگ نجف هم رفتم که در آنجا هم تجارت رونق داشت. بنا به گفت‌وگوهای انجام‌شده با بسیاری از زائران، میلیون‌ها نفر در این مراسم توانستند آب و غذا و اسکان رایگان در امنیت کامل داشته باشند. ستاد اربعین ایران هم با پرداخت 200 هزار دینار ارز دولتی در بسیاری از بانک‌ها شرایط مناسبی برای زائران ایرانی این مراسم فراهم کرده بود و از آنجا که نیاز به ویزا وجود نداشت شرایط خوبی برای ایرانی‌ها حاصل شد. همچنین وام اربعین هم از سوی بسیاری از مراکز پرداخت می‌شد. ستاد اربعین ایران به هزاران زائر افغان و پاکستانی هم که از مرزها عبور می‌کردند کمک کرده و شرایط مناسبی را برایشان فراهم کرد. رصد فقط چند مورد از تسهیلات ایجاد شده در این مراسم ما را با خود به فضای گردش اقتصادی این مراسم می‌برد.
گردش مالی از خورد و خوراک تا اقامت
زائران اربعین هر ساله از نجف به کربلا با موکب‌هایی که در مسیر است پذیرایی می‌شوند. یکی از هزینه‌های موثر در جریان گردش مالی در مراسم اربعین، همین هزینه‌های خورد و خوراک به شمار می‌رود. با توجه به این مساله اگر ما، 22 میلیون نفر را در نظر بگیریم که به‌طور متوسط 5 روز در راه بوده باشند، هر روز غذای آنها برای صبحانه، ناهار، شام و آب آشامیدنی بیش از میلیاردها تومان می‌شود. سید حمید حسینی می‌گوید: «شما به این رقم باید درصد کالاهای وارداتی به عراق را هم حساب کنید که گردش مالی بزرگی را میان عراق و کشورهای همسایه‌اش رقم می‌زند.»
سیدمجید میراحمدی، معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور و رئیس ستاد مرکزی اربعین هم اعلام کرده، «هزار و 200 موکب در مرزهای ما فعالیت شبانه‌روزی داشتند. مساله آب و یخ برای ما مهم بود بنابراین بیش از 140 میلیون بطری آب برای زوار عزیز فراهم و 310 هزار قالب یخ 20 کیلویی را تولید کردیم و کارخانه‌های تولید یخ را در مرزها مستقر کردیم. مساله مهمی بود که به فضل خدا انجام شد.» افزون بر این خدمات یکی از زائران می‌گوید که چند شرکت عراقی و موسسه‌های خیریه و هزاران داوطلب، مسوولیت تامین غذای مردم را در مراسم به عهده داشتند. مردمی که بیش از محلی برای اقامت تنها به زیارت می‌اندیشیدند و بسیاری از مردم عراق درهای خانه‌های خود را به روی زوار کربلا باز کرده بودند اما اگر فقط نگاه کلی و سرانگشتی به هزینه‌های اقامت داشته باشیم، می‌بینیم که عراق چه گردش مالی را در این شب‌ها داشته است.
به گفته بسیاری از زوار بیش از هزار هتل و اقامت‌‌گاه و مسافرخانه فقط در کربلا است البته اگر اقامت مردم در نجف و سایر شهرهای عراق را نادیده بگیریم. از سوی دیگر به گفته بسیاری از زائران در این مدت حتی یک جای خالی برای اقامت در هتل‌ها و اقامتگاه‌ها وجود نداشته و هر هتل به‌طور متوسط 200 اتاق داشته باشد و هزینه اقامت به‌طور متوسط شبی 3 میلیون تومان باشد، بنابراین 600 میلیارد تومان فقط برای اقامت هزینه در این مدت شده است.
شرایط حمل‌ونقل اربعین
یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌ها در برگزاری مراسم اربعین همواره حمل‌ونقل بوده که مهم‌ترین گردش مالی هم برای مردم عراق داشته است. اگر فقط ما ایران را در نظر بگیریم و روش‌های رسیدن به کربلا هواپیمایی، ریلی و زمینی، آن‌گاه متوجه مبالغ جابه‌جا شده می‌شویم. بر اساس آمار، هزار و 372 مجوز پرواز از تهران به نجف و بغداد از مبدا فرودگاه امام (ره) برای ایام اربعین صادر شده که از این میزان تعداد 518 مجوز مربوط به پروازهای فوق‌العاده است. نرخ پروازها به‌طور متوسط رفت و برگشت حدود 8 میلیون تومان بوده که به جز آن باید گردش مالی در دو فرودگاه بغداد و نجف را هم افزود.
از سوی دیگر پایش‌ها نشان می‌دهد که خروج از مرز مهران 1/ 47 درصد، شلمچه 3/ 25درصد، چذابه 5/ 9 درصد، خسروی 3/ 15 درصد، تمرچین 5/ 1 درصد و باشماق 3/ 1درصد بوده است که معمولا از هر مرزی به نجف به صورت متوسط رانندگان عراق 600 تا 800 هزارتومان دریافت می‌کردند. به این گردش مالی می‌توان سفر سه هزار و 341 نفر از طریق راه‌آهن به کرمانشاه و خرمشهر و همچنین تاکسی‌های اینترنتی 72 هزار سفر زائران در مسیر رفت و برگشت را رقم زدند که بیشتر آنها هنگام برگشت به یک تا دو میلیون می‌رسید. گردش مالی اربعین نشان از آینده اقتصادی پویایی برای عراق و همسایگانش خواهد داشت.
