فاطمه باباخانی: یکشنبه 26 شهریور با آنکه تعطیلات تمام شده و روز کاری بود، پلیس راه از ترافیک سنگین در جاده شمال به سمت تهران خبر داد و بحث یک طرفه شدن جاده بار دیگر مطرح شد. به گفته مهدی اسحاقی، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران در گفت‌‌‌وگو با «دنیای اقتصاد» از 22 تا 24 شهریور 3میلیون و 386هزار و 890 نفر اقامت شبانه را در این استان شاهد بودیم. منطقی است که ورود این تعداد گردشگر به مازندران بدون دردسر نباشد. پنجشنبه 23 شهریور گزارش‌‌‌هایی در رسانه‌‌‌ها منتشر شد که از بلاتکلیفی و توقف مسافران در جاده چالوس حکایت‌داشت. برخی گردشگران 12ساعت در جاده متوقف شده بودند و امکان بازگشت هم برایشان مهیا نبود. این اتفاق در حالی رخ داد که گروهی هم در تونل‌‌‌های مسیر محبوس و دچار بدحالی شده بودند و امکان امداد و کمک‌‌‌رسانی پزشکی هم به آنها وجود نداشت. چرا این اتفاق در تعطیلات پایانی شهریور رقم خورد، آیا چنین ترافیک‌‌‌هایی غیرقابل اجتناب است؟ سال‌‌‌هاست کارشناسان نسخه حل این چالش را تجویز کرده‌‌‌اند؛ تعطیلی دو روزه آخر هفته!
تعطیلات دو روزه آخر هفته موافقان زیاد دارد و مخالفان اندک! سال‌ها درباره نتایج این تعطیلات بر توزیع زمانی و مکانی سفر در رسانه‌‌‌ها و به شکل خاص «دنیای اقتصاد» پرداخته شده است. در ابتدا بحث بر سر پنجشنبه و جمعه بود که برخی فعالان بخش خصوصی چندان با آن موافق نبودند، استدلال آنها این بود با تعطیلی پنجشنبه و جمعه در ایران و شنبه و یکشنبه در سایر کشورها، مبادلات اقتصادی با چالش‌‌‌های بیشتری مواجه می‌شود. در همین راستا تعطیلی شنبه به عنوان گزینه‌‌‌ای به جای پنجشنبه مطرح شد و مورد استقبال قرار گرفت. به نظر میرسد حالا هم مسوولان دولتی موافق هستند و هم کارشناسان و فعالان حوزه گردشگری! برخی در این میانه بحث‌‌‌های شرعی را برای تعطیلی شنبه مطرح می‌‌‌کردند که محسن پیرهادی، عضو هیات‌‌‌رئیسه مجلس در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» تاکید کرد: برخلاف برخی ابراز نگرانی‌‌‌ها پنجشنبه تعطیلی مذهبی نیست و برعکس روز جمعه است که برای ما به‌‌‌واسطه نماز جمعه ارزشمند شده و برای آن آیه قرآن وجود دارد. متاسفانه کسانی که به تعطیلی شنبه به خاطر مسائل شرعی ایراد وارد می‌‌‌کنند از دانش لازم برخوردار نیستند. ما از برخی از علما و دفتر مراجع محترم تقلید استفتا کرده‌‌‌ایم و اشکال و حرمتی بر آن نگرفتند.
نماینده تهران در بخش دیگری از سخنانش به کشورهای حوزه خلیج‌‌‌فارس اشاره کرد و گفت: برای جبران خسارت اقتصادی تحمیل شده به کشورهایشان که پیامدهای عدم‌‌‌تطابق تعطیلات آخر هفته‌‌‌شان با نظم جهانی بود، در سال 2008 تصمیم به تغییر تعطیلات پایان هفته خود گرفتند و شنبه جایگزین تعطیلی پنجشنبه شد حالا 15 سال است که در کشورهای اسلامی و عربی حوزه خلیج‌‌‌فارس جمعه و شنبه دو روز تعطیلی آخر هفته است. بر اساس مطالعات انجام‌‌‌شده، ایران و جیبوتی تنها کشورهای جهان هستند که روز تعطیل هفتگی آنها به جمعه‌‌‌ها محدود می‌شود. بنابراین اگر تعطیلات آخرهفته به دو روز افزایش یابد، شمار کل تعطیلات در ایران 125 روز خواهد شد. اقدامی که با الگوی جهانی تعطیلات نیروی کار و حتی کشورهای منطقه و حوزه خلیج‌‌‌فارس مطابقت دارد.
حسین گودرزی، سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در گفت‌‌‌وگو با «دنیای اقتصاد» درباره آخرین تحول درباره لایحه آخرهفته 2 روزه به صحن مجلس میگوید: در گفت‌‌‌وگویی که با رئیس مجلس داشتیم این موضوع لابه‌لای بررسی لایحه برنامه پنج ساله هفتم در هفته جاری یا هفته‌‌‌های پیش‌رو بررسی می‌شود. او با اشاره به اینکه نمایندگان در کمیسیون اجتماعی پیگیر این موضوع هستند، اضافه میکند: این لایحه مورد اجماع نمایندگان است و به نظر میرسد هیچ چالشی برای تصویب آن وجود ندارد.
ترافیکهای چند 10کیلومتری
تعطیلات دو روزه آخر هفته به چند نتیجه مثبت منجر می‌شود، اولین مورد جلوگیری از ازدحام در جاده‌‌‌ها و شکل‌‌‌گیری سفرهای تهاجمی است. نمونه آن را در تعطیلات این روزها شاهد هستیم. ترافیک در جاده‌‌‌های شمال از پنجشنبه صبح شروع شد و حتی دیروز یکشنبه که تعطیلات خاتمه یافته و روز کاری محسوب می‌‌‌شد هم ادامه یافت. رئیس پلیس راه مازندران در همین زمینه اعلام کرد در محورهای کندوان و هراز شاهد ترافیک سنگین هستیم. در گیلان هم اوضاع از این بهتر نبود، در محور رودبار ترافیک به 30 کیلومتر رسید که همین موضوع سبب شد عبور از این مسیر 8ساعت زمان ببرد. به گفته مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان تنها از 16 تا 21 شهریور حدود 9میلیون نفر به این استان سفر کردند و عدد مسافران از ابتدای شهریور به گیلان 15میلیون نفر بود، حال اگر حجم گردشگران در این ترافیک 30 کیلومتری را هم به آن بیفزاییم که تنها از بیست و دوم تا بیست و چهارم سه میلیون نفر می‌شود، آنگاه می‌توان شرایط شهرهای گیلان را بهتر ترسیم کرد، البته اگر آن را با جمعیت کل استان گیلان لحاظ کنیم، بر اساس سرشماری سال 1400 به عدد 2 میلیون و 760هزار و 234 نفر نیز میرسد.
صادق برزگر مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان مازندران به «دنیای اقتصاد» در این باره میگوید: استان مازندران در تعطیلات اخیر با دو دسته مسافر و گردشگر مواجه بود، اول زائرانی که این استان برایشان مسیر سفر بود و قصد داشتند از مسیر مازندران به مشهد بروند و دوم گردشگرانی که مقصد سفرشان این استان بود. در مسیر مازندران، گردشگران گرفتار گره‌‌‌های ترافیکی شدند و این به خاطر حجم انبوه مسافرانی بود که می‌‌‌خواستند وارد این استان شوند، به طوری که به گفته معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار ورود یک میلیون مسافر به این استان تنها در 12ساعت روز پنجشنبه اتفاق افتاد. در همین رابطه برزگر میافزاید: در مسیرهای مواصلاتی به استان چه از جاده هراز و آمل، جاده مرزن‌آباد و جاده فیروزکوه شاهد ترافیک سنگین بودیم که این موضوع در مسیر جاده چالوس و کندوان نسبت به سایر مسیرها محسوس بود. با این حال تلاش کردیم مشکل سوخت و تامین آرد برای نان، پروتئین و گوشت برای گردشگران نداشته باشیم.
آنچه مدیرکل گردشگری استان مازندران از آن صحبت میکند، در واقع تبعات منفی همین سفرهای انبوه است، مصرف بالای بنزین به واسطه گیر افتادن در ترافیکهای سنگین و البته همان‌طور که پیش‌تر گفته شد گردشگری تهاجمی. بر اساس گفته‌‌‌های مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌‌‌های نفتی با ثبت رقم مصرف روزانه 137میلیون لیتر بنزین، همزمان با افزایش ترددهای بین‌‌‌شهری در روزهای پایانی رکورد مصرف بنزین شکسته شد. علی‌اکبر نژاد‌علی در گفت‌‌‌وگو با رسانه‌‌‌ها اعلام کرد: «همزمان با افزایش ترددهای بین شهری و درون شهری به‌‌‌ویژه مناطق شمالی و شمال شرق کشور درحالی شکسته شده است که میانگین مصرف بنزین روزانه از ابتدای شهریورماه امسال تاکنون، 122 میلیون لیتر بوده است.»
برزگر معتقد است اگر تعطیلات دو روزه آخر هفته در کشور داشته باشیم سفرها نیز شکل متوازنی به خود می‌گیرد. او اضافه میکند: اگر خانواده‌ها این امکان را داشته باشند که هر هفته سفر کنند طبیعی است که اصراری برای سفر در یک هفته خاص ندارند و همین موضوع به پراکنش سفر منجر می‌شود و در مقصد نیز خدمات‌‌‌دهی بهتری صورت می‌گیرد. از نظر این مقام مسوول، کارمندان، بخش بزرگی از گردشگران در تعطیلات مناسبتی هستند، او میگوید: چنانچه شاهد توزیع سفر در هفته‌‌‌های متوالی باشیم طبیعی است که ضریب اشغال هتل‌‌‌ها، خانه‌‌‌های بوم‌‌‌گردی و سایر اماکن اقامتی نیز در تمام ایام سال بالا خواهد بود و همین امر به تعادل قیمت منجر می‌شود.
او همچنین بر توزیع مکانی سفر در کنار توزیع زمانی تاکید میکند و میافزاید: مازندران علاوه بر جاذبه‌‌‌های طبیعی، از میراث غنی فرهنگی برخوردار است. در این استان ما 28 موزه فعال در کنار اماکن تاریخی و باستانی در سطح داریم که بخش دیگری از جاذبه‌‌‌های گردشگری مازندران به حساب می‌‌‌آیند. در موضوع صنایع‌دستی نیز این استان از پتانسیل خوبی برخوردار است و حتی می‌توان سفر با این انگیزه را طراحی کرد. مهدی اسحاقی، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران نیز در این باره که چه تعداد بازدید از اماکن گردشگری استان در این دوره زمانی صورت گرفته است، میگوید: 402هزار بازدید از جاذبه‌‌‌ها داشتیم و تعداد نظارت مستمر از تاسیسات گردشگری هم 200 مورد بود.
مشکلی که برطرف نشد
پنجشنبه 15 تیر مقالات دولتی در مراسم بهره‌برداری از قطعه دوم آزاد راه تهران-شمال با بیان اینکه جاده‌‌‌های موجود ما در ایام خاص و پر ترافیک جوابگو نبود عنوان کردند که آزادراه تهران-شمال بخش زیادی از مشکلات ترافیکی و تردد از تهران به شمال کشور را مرتفع میکند و این مسیر، راه اصلی رفت و آمد از پایتخت به شمال خواهد بود. آنچه در تعطیلات هفته گذشته اتفاق افتاد، اما خلاف گفته‌‌‌های این مقامات است. دلیل این موضوع هم کاملا مشخص است، تا زمانی که ما در ایران سامان‌دهی مناسبی برای تعطیلات نداشته باشیم، ایرانی‌‌‌‌‌‌ها ناچارند به تعطیلات مناسبتی اکتفا کنند، موضوعی که در نهایت هم به گران شدن هزینه سفر، ترافیکهای چند کیلومتری و در نهایت اتلاف منابع منجر می‌شود.