سرویس اقتصاد مشرق - «افشین آشوری» رئیس کمیسیون استخراج رمزارز و بلاکچین نظام صنفی رایانه‌ای در گفت و گو با خبرنگار مشرق می گوید به دلیل رگولاتوری نادرست و عدم حمایت و صرف انرژی مکفی برای استخراج رمزارزها ، صنعت استخراج رمزارز در ایران از بین رفته و در عمل بخشی از اکوسیستم رمزارزها در کشور نابود شده است. او در ادامه تاکید دارد که پلتفرمها نیز در آستانه نابودی هستند و با این سیاست گذاری و دست به فرمان اکوسیستم رمزارز در ایران در آستانه مرگ است.
مشرق: وقتی از اکوسیستم رمزارزها صحبت می‌کنیم به طور مشخص چه بخش هایی را در این غالب در نظر داریم؟ آیا اکوسیستم رمزارزها در ایران تنها شامل فعالان کسب و کار این حوزه در دایره خرید و فروش است یا دایره وسیع تری از علاقه‌مندان تا تولیدکنندگان و فعالان بازار را در بر می‌گیرد. اکوسیستم رمزارزها در ایران چگونه تعریف می‌شود؟
آشوری: اکوسیستم در هر حوزه و کسب و کاری از چند بخش تشکیل شده است. اصلی‌ترین بخش‌های اکوسیستم بلاک چین یا رمز ارزها ، پلتفرمها و ماینرهای استخراج کنندگان هستند یعنی ایجاد کنندگان و تولید کنندگان. ابتدا باید این رمز ارزها ایجاد و تولید شوند و بعد به بازار خرید و فروش بیایند. به خصوص در ایران که بخش اصلی رمزارزها را «بیت کوین» تشکیل می دهد.
سومین بخش بعد از پلتفرمها، کسانی هستند که پروژه های بلاک‌چینی را در قالب‌ها و بسترهای شبکه بلاک چین ها توکنایز می کنند مثل ققنوس.
علاوه بر این، کسانی که مولدهای نرم افزاری و سخت افزاری را توسعه می دهند، کسانی که روی NFT ها کار میکنند و کسانی که آموزش‌های بلاک‌چینی می‌دهند نیز بخش‌هایی از این اکوسیستم را می‌سازند اما اصلی‌ترین بخش‌های همان سه تای اولی هست.
اصلی ترین کسی که می تواند این اکوسیستم را زمین بزند یا باعث توسعه آن شود رگولاتوری دولت است. تصور کنید در زمانی قانونی در این زمینه رمزارزها نداشته باشیم، در این شرایط خود اکوسیستم باعث رشد خود می شود اما وقتی پای رگلاتوری دولت در میان است همه چیز حول محور این رگلاتوری خواهد بود.
تردیدی نیست در این اکوسیستم کسانی را داریم که که کارهای غیر عرف انجام داده باشند درست مثل همه عرصه های سرمایه گذاری؛ کما این که امروز در سرمایه گذاری های دانزی چه اعداد و ارقامی جابجا شده است. علاوه بر این بانک مرکزی هم بخشی از این اکوسیستم است
* یعنی این نقد به وضعیت نامتوازن اکوسیستم رمزارزها در ایران ناشی از همین مساله رگولاتوری است؟
آشوری: بله. از رگلاتوری نشات می‌گیرد؛ رگلاتوری بد ! اینجا قانون بد از بی‌قانونی بدتر است.
یکی از کسانی که در تدوین قانون استخراج رمزارزها در قالب آیین نامه هیات وزیران چه در سال 1398 چه در سال 1401 حضور داشت بنده بودم. می گفتیم باید رمزارز را در داخل ایران تولید کنیم که نیاز داخل و خارج را تامین کنیم. با این پیش زمینه حالا آقای مانی یکتا گفته است خرید و فروش رمزارز در پلتفرم ها مصداق بارز خروج ارز است البته تاکید کرده که مواردی که منشا خارجی دارد. حال این سوالات مطرح می شود؛ آیا شما از اساس امکان کنترل دارید یعنی رگلاتوری می تواند منشا خارجی را کنترل کند تا خرید و فروش نشود؟ آیا از اساس بلاک چین این است که قابل کنترل باشد؟ نه!
یک روز قانون بدی در زمینه رمزارز تدوین کردیم و کسانی که مثل من سرمایه گذاری قانونی چند صد میلیاردی در این زمینه داشتند ضرر کردند؛ پروژه شهرک رمزارز به علت تعرفه بالای گاز و برق تعطیل شد چرا که هزینه و فایده نتیجه نداد.
در کجای دنیا با این قسمت انرژی را به حوزه رمزارزها ارائه می دهند؟ وقتی استخراج رمزارزها نتواند بیت کوین مورد نیاز و تقاضا را در داخل کشور تولید کند باعث خروج ارز از کشور می شود. وقتی نمی گذاریم در داخل تولید شود متقاضی بیت کوین را از خارج از کشور تهیه می کند. این که آقای مانی یکتا بگوید مصداق خروج ارز است آیا پیشنهادی نیز دارد؟!
ما پیشنهادهای مختلفی در این زمینه داده ایم؛ گفتیم 1500 مگاوات معادل اش گاز یا برق را به این صنعت در کل ایران تخصیص دهید ، کل اش معادل یک کارخانه فولاد است اما حاضر نیستند این میزان انرژی را صرف کنند.
با این 1500 مگاوات سالانه یک میلیارد دلار قابل تحویل است، علاوه بر این باعث اشتغال زایی متخصص محور چند ده هزار نفری هم بود. به هر حال برنامه ریزی شد که استخرارج کنندگان رمزارز به خاک سیاه بنشینند، گویا حالا نوبت پلتفرم های داخلی است، وقتی در داخل تولید نمی شود به سراغ خارجی ها می روند و بعد می گویند چون از خارجی استفاده کردی پس ارز از کشور خارج کردی.
* در شرایط فعلی علی رغم همه این دست اندازهای قانونی اکوسیستم رمزارزها در ایران چه پتانسیلی دارد که باید به آن توجه کرد؟
آشوری: این اکوسیستم تنها و تنها نیازمند اختصاص یک میزان انرژی محدود است تا درآمد و سودآوری بالایی را برای کشور به همراه داشته باشد.قاچاق زیرزمینی حوزه رمزارز در شرایط امروز کشور بالغ بر 2 هزار و 500 مگاوات است. به جای این که در سیاست گذاتری و قانون نویسی هزینه کار قاچاق را بالا ببریم، هزینه کار قانونی را بالا بردیم در نتیجه طبیعی است که تولیدکننده و استخراج کننده برای بقا به سمت قاچاق می رود. من بارها اعلام کردم و باز هم مرگ صنعت استخراج رمزارز را اعلام می کنم و آغاز فروپاشی و ویرانی و نابودی پلتفرم های داخلی که سال های سال اکوسیستم برای فعالیت آنها زحمت کشیده است، را مشاهده می‌کنم.
با این دست به فرمان، سرمایه های ملت ایران به خطر می افتد . با بستن پلتفرم ها نمی توان جلوی خروج ارز را گرفت اما مهاجرت ایرانی ها به پلتفرم های خارجی قطعی و حتمی است، همین بچه های داخل ایران پلتفرم‌های خود را در دوبی و ترکیه بالا می آورند برای جلوگیری از همین وقایع است که می گویم هم برای استخراج رمزارزها هم برای تبادل و صرافی ها و پلتفرمها، باید رگولاتوری درست انجام دهیم.
* قانونی که چندی پیش در حوزه بانکداری تصویب شد، بانک مرکزی را متولی حوزه رمزارز کرد. این اقدام هیچ کمکی نکرد؟
آشوری: خوب الان خود آقای مانی یکتا از بانک مرکزی این حرف ها را می زند. حرف ایشان البته درست است؛ می گوید خرید و فروش رمز ارز خارجی دارند مصداق خروج ارز است. اول این که رمزارز داخلی نداریم بنابراین باید بگویند خرید و فروش رمزارزی که خارج از ایران استخراج می شود، باعث خروج ارز است در صورتی که اگر این رمزارز در داخل کشور استخراج شود هم در آمدزایی دارد هم ارزآوری دارد هم اشتغال دارد هم صنعت بلاک چین را تقویت می‌کند.
این که بگوییم و آقای مانی یکتا چندبار گفته اند که « رمزارزها باعث قاچاق دلار می شود»، حرف اشتباهی است. با تکنولوژی و فناوری جدید نمی توان مقابله کرد. باید رگولاتوری انجام شود که در راستای توسعه و نظارت پذیر باشد و باعث شود از این فناوری ها بهره بالایی برای توسعه فناوری استفاده کنیم نه اینکه تقابلی عمل کنیم و در این تقابل هر دو طرف ضربه بخورند.
* در خردادماه سال جاری جلسه با حضور رئیس جمهور در اینباره تشکیل شد و دستور تشکیل کمیته ای در ارتباط با ساماندهی وضعیت رمزارزها داده شد. حضور شخص اول اجرایی کشور در این زمینه می تواند مشکلات اکوسیستم رمزارزها در ایران را محدود کند؟
ما یک کارگروه اقتصاد دیجیتال داریم که زیر مجموعه وزارت اقتصاد است. مصوبات کارگروه اقتصاد دیجیتال حکم هیات وزیران را دارد . متاسفانه فضا در حوزه رمزارزی را آنچنان تشنجی و امنیتی کردند که بسیاری علاقه به ورود به این حوزه ندارند.
من یک جمله ای را می‌گویم؛ در نخستین سال فعالیت آقای رئیسی نامه به ایشان را نوشتیم و ایشان دستور رسیدگی و ساماندهی حوزه رمز ارزها را دادند. بعد از ان در ستاد تحول مصوبه و آیین نامه ای نوشتیم و برای مجلس هم در قالب لایحه ارسال کردیم. در ابتدا کلی بود یعنی همه اکوسیستم را دیده بودیم؛ بعد گفتند استخراج را از پلتفرم جدا کنید که ما باز هم این کار را کردیم. الان هم آقای خاندوزی گفته است تصمیم دارند آن را به مجلس بفرستند. اینها خبرهای خوبی است اما بالاخره چه زمانی قرار است انجام شود؟ پلتفرم ها در حال حاضر در حال کار کردن هستند. به نظر من کارگروه اقتصاد دیجیتال متولی اقتصاد دیجیتال در کشور است باید بگوید با اکوسیستم دیجیتال و رمزارزی می خواهیم چه کنیم، آیا می خواهیم باشد یا خیر ! اگر نه که مردم تکلیف خودشان را بدانند وگرنه باید گاز و برق برای سرمایه گذار و استخراج کننده صرفه اقتصادی داشته باشد تا این کار را بکند.
* الان گام نخست چیست؟ اعلام موضوع کلی در مورد این که میخواهند رمز ارز فعالیت داشته باشد یا خیر؟ تغییر قانونی؟
می گویند رمزارز را قانونی کردند و حدود 370 پلتفرم در حال فعالیت هستند اما قوانین و رگولاتوری در جهت توسعه به شکلی باشد که چشم انداز توسعه برای سرمایه گذار دیده شود در غیر این صورت مرگ کل اکوسیستم رمز ارزرا می بینیم. امروز مرگ صنعت استخراج رمز ارز را اعلام کردیم. این صنعت با صنایع دیگر متفاوت است؛ تجهیزاتش هر دو سال یکبار باید به روز رسانی شود. این که از بین رفته است. آیا پلتفرم ها می خواهند باقی بمانند یا خیر؟! به این سوال جواب دهند و بر اساس جواب برنامه ریزی قابل انجام است. کلی از دارایی ملت بر روی این پلتفرم ها است. این پلفترم ها شاید میلیون ها دلار ارزش داشته باشد. شفاف به ما بگویند اکوسیستم را می خواهند از بین ببرند یا توسعه دهند. یک نفر جواب سوال ما را شفاف بدهد.
