رضا احتیاطی مدیرعامل تجارت فولاد فراز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره وضعیت بازار فولاد عنوان کرد: امسال قیمت محصولات فولادی در بازار رو به کاهش بوده است، برای نمونه ابتدای سال میلگرد با کیلویی 30هزار تومان آغاز کرد و هم‌‌‌اکنون به حدود 23 تا 24هزار تومان رسیده است. مقاطع وارداتی از 70هزار تومان به نزدیک 55 تا 56هزار تومان رسیده‌‌‌اند. در این روند کاهش قیمتی محصولات فولادی، بازار همواره با رکود همراه بوده است. یکی از عوامل رکود در بازار، مربوط به رکود کشور چین است که طی چند وقت گذشته، محصولات فولادی در چین همراه با کاهش قیمت همراه بوده و به تبع روی ایران نیز تاثیرگذار بوده است. بخش واردات نیز به دلیل کمبود ارز با بحران کمبود کالا روبه‌رو است.
احتیاطی در ادامه خاطرنشان کرد: در بازار داخل، معاملات به کندی انجام می‌شود و حتی ماه گذشته از ماه قبلی نیز ضعیف‌‌‌تر بوده است. تعطیلات آخر تابستان به رکود بازار نیز دامن بیشتری زد. صورت‌های شرکت‌های دولتی نیز با آمار بالایی همراه نیست.
تفاوت آمارهای رسمی با آمارهای واقعی
وی در پاسخ به این پرسش که بر اساس آمارهای اعلام‌‌‌شده تولید 5 ماهه تولید و صادرات فولاد افزایش یافته است، این موضوع با رکود بازار همخوانی دارد یا خیر، عنوان کرد: آماری که اعلام می‌شود، بعضا بر اساس تولیدات اسمی است و شرکت‌ها به دلیل مزایایی که از تسهیلات بر اساس میزان تولید اسمی خود دریافت می‌کنند، ممکن است این آمار را بالاتر اعلام کنند؛ وگرنه در شرایط کنونی ما شاهد رکود در بازار هستیم. در بخش صادرات نیز با رکود بالایی مواجهیم و برخی فروش‌ها به‌‌‌صورت زیرفروشی انجام می‌گیرد و برخی محصولات را بسیار پایین‌‌‌تر از آمار جهانی صادر می‌‌‌کنیم و به دلیل مشکلاتی که برای برگشت ارز وجود دارد، افزایش صادرات قاچاق، به صادرات رسمی ضربه وارد می‌کند و بدون آمارهای رسمی با آمارهای واقعی متفاوت است.
فروش اعتباری، زمینه‌‌‌ساز ایجاد واسطه‌‌‌ها
مدیرعامل تجارت فولاد فراز (TEEFCO) در ادامه با اشاره به مسائلی که هم‌‌‌اکنون با آن روبه‌رو است، عنوان کرد: فروش اعتباری در بازار سبب شده بسیاری که در بازار فولاد نبودند، به این بازار ورود پیدا کنند. اعتبار اسنادی 3 ماهه - البته تا پیش از این، این اعتبار 6 ماه بود- به این روال است که با نرخ سود 2 درصد، ال‌‌‌سی داخلی باز کرده، شمش یا میلگرد خریداری می‌کنند و همان کالا را در بازار زیر قیمت می‌‌‌فروشند و این کالا دست به دست می‌شود و بین تولیدکننده و مصرف‌کننده، واسطه‌‌‌هایی به‌‌‌وجود می‌‌‌آیند، تنها به این دلیل که پول نقد را بگیرند و وارد کاری کنند که حاشیه سود بیشتری دارد. تناژهایی اخیرا به‌‌‌صورت اعتباری خرید می‌شود. زمانی که شمش فولادی را با کیلویی هزار تومان زیر قیمت معامله می‌کنند، در حالی که طی 3 ماه آینده باید 2درصد سود بانکی بدهند، بدون شک آن شمش، حاشیه سود خود را ندارد و آن پول در جای دیگری مصرف می‌شود که می‌تواند خرید زمین و هر کاری که همراه با سودآوری بیشتری است، باشد. این فروش اعتباری را برای افزایش توان خرید خریداران انجام داده‌‌‌اند.
مصرف واقعی فولاد
احتیاطی در ادامه درباره مصرف واقعی فولاد در بازار تصریح کرد: آن میزان تولیداتی که به صورت واقعی در بازار فولاد می‌‌‌چرخد با آمارهای تولید ارائه‌‌‌شده متفاوت است، چراکه دولت برخی درخواست‌‌‌های خود را به صورت مستقیم از کارخانه‌‌‌دار خریداری می‌کند و اجازه نمی‌‌‌دهد که آن میزان وارد بازار شود و خریداران ممکن است متوجه این اتفاق نشوند؛ ولی در کل اتفاقی که در بازار روی می‌دهد، رکود در بازار است و بازار با عدم‌خرید چه در بازار داخلی و چه در بازار خارجی مواجه است. بازار خارجی نیز با دلایل خودش همراه است و قیمت‌های جهانی به قدری کاهش یافته که روی بازار تاثیرگذار بوده است. برخی به دلیل سیستم بسته ما از طریق چین به عراق کالا می‌‌‌فرستند. اگر ما یک سیستم بانکی باز داشتیم، حتما اعتباردهی می‌‌‌کردیم و راحت‌‌‌تر کالاهای خود را صادر می‌‌‌کردیم، همان‌‌‌گونه که تجار ترکیه به صورت یک و دو ماهه کالا به عراق می‌‌‌فرستند. سیستم بانکی در عراق بسیار روان شده است و به راحتی می‌توانند ال‌‌‌سی باز کنند و با جهان در ارتباط باشند.
وی در پاسخ به این پرسش که کاهش قیمت‌های داخلی از ابتدای سال تا چه اندازه متاثر از بازارهای جهانی و تا چه اندازه متاثر از ثبات نرخ ارز از ابتدای سال تاکنون است، گفت: رکود و کاهش قیمت کالاهای صنعتی و صادراتی متاثر از هر دو این عوامل بوده است، البته می‌توانست قیمت‌ها به دلیل حمایت و کنترل درست دولت کاهش پیدا کند، اما به دلیل رکود در بازار، شاهد کاهش قیمت‌ها شده‌‌‌ایم و حتی برخی کارخانه‌‌‌ها و تجار این روزها با ضرر تولید می‌کنند. البته ممکن است که این مدل کاهش قیمت، با سرعت تغییر کرده و جهشی شود.
مدیرعامل تجارت فولاد فراز در پاسخ به این پرسش که در شرایط کنونی می‌توانیم این ادعا را داشته باشیم که بازار در شرایط ثابتی قرار دارد و بر اساس آن می‌توان برای بازار برنامه‌‌‌ریزی کرد، گفت: شرایط بازار به حالت ثبات رسیده و حتی تغییرات قیمتی به سمت پایین است، در این راستا بازار مسکن ثابت باقی مانده است، اما بازار فولاد به سمت پایین میل کرده است. البته باید این موضوع را در نظر گرفت که سرمایه هوشمند است و همه عوامل را بررسی می‌کند و به این موضوع آگاه است که این ثبات کنونی، دائمی نیست، از این رو کسی در بازار ریسک نمی‌‌‌کند و همه منتظر اتفاق تازه و جهش قیمت‌ها هستند. این انتظار هم در بازار جهانی و هم در بازار داخلی وجود دارد.
احتیاطی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا هم‌‌‌اکنون بازار داخلی از روند قیمت‌گذاری دستوری قبلی خود خارج شده است، گفت: چند سال پیش کنترل بر بازار بیشتر بود، تا امروز؛ موضوع آن است که بازار داخلی ایران با مشکلات بسیاری از جمله تحریم روبه‌رو است و بازار داخلی نیز مصرف بالایی ندارد و همچنین سرمایه‌گذاری چندانی در ایران انجام نشده است. همچنین سرانه مصرف پایینی داریم. در زمینه محصولات فولادی نیز مازاد کالا داریم و مازاد کالای خود را با قیمت پایین صادر می‌‌‌کنیم و به همین دلیل کنترل بازار به‌‌‌صورت خودکار انجام شده است. وی در ادامه توضیح داد: چند سال پیش در بورس‌کالا کنترل‌‌‌های دستوری بسیار ضعیف و غیرحرفه‌‌‌ای انجام می‌‌‌شد؛ اما هم‌‌‌اکنون شاهد کنترل شدیدی در بازار نیستیم. اگر کنترلی هم داشته باشند، باید به آنها حق داد، چراکه در ایران کارخانه‌‌‌داران و فولادسازان انرژی و کارگر ارزان در اختیار دارند و قیمت تمام‌‌‌شده برای آنها ارزان تمام می‌شود. دولت در صورتی می‌تواند نظارت خود را از بازار بردارد که یارانه‌‌‌هایی را که صنعتگران نیز دریافت می‌کنند بردارد. با وجود این یارانه‌‌‌ها در برخی موارد کنترل‌‌‌هایی برای بازار لازم است.
این کارشناس بازار فولاد در پایان خاطرنشان کرد: مسائل زیادی در زمینه فولاد وجود دارد، اما در زمینه واردات عدم‌تخصیص ارز صحیح، تجار را دچار چالش کرده است. در بحث صادرات نیز صادرات غیررسمی از طریق کارت مرزی، صادرکنندگان پروژه‌‌‌ای را دچار بحران کرده است که با صادرات مواد اولیه فرق می‌کند، چراکه پروژه‌‌‌های خارجی هم می‌شود از کشورهای منطقه گرفت. همچنین سامانه‌‌‌های جدید به عنوان سامانه مؤدیان به تجار و فعالان اقتصادی فولاد به شدت فشار آورده است، به خاطر اینکه این سامانه‌‌‌ها بی‌‌‌برنامه هستند و چند سامانه با یکدیگر وارد کار شده‌‌‌اند که با هم هماهنگ نیستند و در این راستا گمرک دچار اختلال است. این سامانه‌‌‌ها از سوی ارگان‌‌‌های مختلف هستند و با یکدیگر هماهنگی ندارند و ضربه آن را فعالان اقتصادی می‌‌‌خورند و سود آن را دلال‌‌‌ها می‌‌‌برند و در نهایت کشور ضربه می‌‌‌خورد.
