پنج اثر شگفت انگیز صله ارحام

با توجه به آثار و برکات ارزشمند صله رحم بی توجهی و کاهلی در انجام این واجب دینی موجب خسران بزرگی در دنیا و آخرت خواهد بود.

مقدمه:
ارتباط با نزدیکان و آشنایان و احسان و نیکی به ایشان یکی از مهم ترین راههای تعالی و تقرب به سوی خداوند متعال است،که در منابع و آموزه های اسلامی بر آن تأکید و سفارش فراوان شده است. با فرا رسیدن سال نو و فراهم شدن اوقات فراغت و تعطیلات این فرصت طلایی برای ایرانیان فراهم می شود تا اینکه به این وظیفه شرعی و اخلاقی رونق دو چندان بخشند و بازار روابط خویشاوندی را بیش از پیش داغ تر نمایند. دراین نوشتار سعی داریم به طور اختصار به جایگاه و اهمیت ارتباط خویشاوندی و یا همان صله ارحام اشاره کنیم.

جایگاه و اهمیت صله ارحام در آموزه های اسلامی
در اهمیت و ارزش صله رحم و ارتباط با خویشاوند همین بس که خداوند متعال کسانی که به این واجب دینی بی تفاوتی نشان می دهند را در در زمره ی افراد زیانکار واقعی معرفی می نماید: «الَّذینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ؛[بقره/27]فاسقان کسانى هستند که پیمان خدا را، پس از محکم ساختن آن، می شکنند و پیوندهایى را که خدا دستور داده برقرار سازند، قطع نموده، و در روى زمین فساد می کنند اینها زیانکارانند».

نکته بسیار مهم در خصوص آیه:
گرچه بسیارى از مفسران این آیه را ناظر به خصوص به قطع رحم و بریدن رابطه خویشاوندى دانسته‌ اند، ولى دقت در مفهوم آیه نشان مى‌دهد که معنى وسیعتر و عمومى ‌ترى دارد که مسأله«قطع رحم» یکى از مصداقهاى آن است. زیرا آیه مى‌گوید: فاسقان پیوندهایى را که خدا دستور داده بر قرار بماند قطع مى‌کنند، این پیوندها شامل پیوند خویشاوندى، پیوند دوستى، پیوندهاى اجتماعى، پیوند و ارتباط با رهبران الهى و پیوند و رابطه با خدا است، و به این ترتیب نباید معنى آیه را منحصر به قطع رحم و زیر پا گذاشتن رابطه‌ هاى خویشاوندى دانست. لذا بعضى از مفسران آن را به قطع رابطه با پیامبران و مؤمنان، یا قطع رابطه با پیامبران دیگر و کتب آسمانى آنها که خدا دستور پیوند با همه آنها را داده است تفسیر کرده‌اند که پیدا است این تفسیرها نیز بیان کننده بخشى از مفهوم کلى آیه است.[1] در بعضى از روایات جمله « ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ» به رابطه با امیر مؤمنان (علیه السلام) و ائمه اهل بیت (علیه السلام) تفسیر شده است.[2]

در منابع روایی نیز با روایات ارزشمند و زیبایی برخورد می نمایم که به خوبی حاکی از اهمیت صله رحم در فرهنگ اسلامی دارد. از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) نقل شده است که فرمودند: «أُوصِی الشَّاهِدَ مِنْ أُمَّتِی وَ الْغَائِبَ مِنْهُمْ وَ مَنْ فِی أَصْلَابِ الرِّجَالِ وَ أَرْحَامِ النِّسَاءِ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ أَنْ یَصِلَ الرَّحِمَ وَ إِنْ کَانَتْ مِنْهُ عَلَى مَسِیرَةِ سَنَةٍ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنَ الدِّینِ؛[3] سفارش می کنم امت حاضر و غائبم را و آنهائى را که در پشت مردان و زهدان زنانند تا روز قیامت که صله رحم کنند. اگر چه بفاصله یک سال راه باشد، زیرا صله رحم جزء دین است». سفارش و تأکید بر ارتباط با خویشاوند حتی با تحمل سختی های یک سال مسافرت به خوبی حاکی از اهمیت این فریضه دینی و اخلاقی در شریعت اسلامی دارد. این در حالی است که در دنیای مدرن و ماشینی امروزی با حاکمیت عصبیت ها و بد اخلاقی که بازار دید و بازدید به شدت دستخوش رکود و کساد شده است. سال نو فرصت و بهانه ای زیبایی است که بار دیگر در جامعه اسلامی با رونق بخشیدین به بازار دید و بازدید خود را بهره مند از آثار ارزشمند صله ارحام نمود.

آثار شگفت انگیز صله ارحام:
در روایتی از امام باقر (علیه السّلام) نقل شده است که فرمودند: « صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُزَکِّی الْأَعْمَالَ وَ تُنْمِی الْأَمْوَالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَى وَ تُیَسِّرُ الْحِسَابَ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَلِ؛[4]: صله ارحام اعمال را پاک کند و اموال را فزونى دهد و بلا را بگرداند و حساب را آسان کند و اجل را تأخیر اندازد»

1-پاک شدن اعمال: در این روایت بسیار زیبا پنج اثر شگفت انگیز برای صله ارحام ذکر شده است در فراز ابتدایی روایت موضوع پاک شدن اعمال مطرح شده است نیکی به نزدیکان و دیدار با ایشان از آنجای که مصداق بارز عمل صالح می باشد موجب پاک شدن اعمال از بدی هاست کما اینکه در قرآن کریم می آموزیم: «إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْن؛[هود/114] چرا که حسنات، سیئات (و آثار آنها را) از بین مى‌برند».
2-فزونی در برکات الهی: دومین و زیباترین اثر صله ارحام مورد اشاره در روایت، بهرمندی از برکات الهی و فزونی در آن است. « وَ تُنْمِی الْأَمْوَالَ[5]و اموال را فزونى دهد». در متون روایی نقل شده است امیر المؤمنین (علیه السلام) در خطبه خود فرمود: «پناه برم به خدا از گناهانى که زود نابود کنند، عبد اللّه بن کوّاء یشکرى خدمت آن حضرت برخاست و گفت: یا امیر المؤمنین! آیا گناهانى هستند که زود نابود کنند؟ فرمود: آرى، واى بر تو، آن قطع رحم است، راستى که خاندانى با هم فراهم شوند و با هم کمک کنند و با اینکه بد کارند خدا به آنها روزى مى‌دهد، و به راستى خاندانى از هم جدا مى‌شوند و با یک دیگر قطع رحم مى‌کنند و خدا آنها را محروم مى‌کند با اینکه پرهیزکارند».[6]
3-نجات از بلایای ارضی و آسمانی: « تَدْفَعُ الْبَلْوَى؛[7] و بلا را بگرداند».
4-حسابرسی آسان: « تُیَسِّرُ الْحِسَابَ؛[8]و حساب را آسان کند».در روایت دیگری از رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و اله)‌ نقل شده است. «الْوَالِدَیْنِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ یُهَوِّنَانِ الْحِسَابَ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ وَ الَّذِینَ یَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ؛[9]بر بوالدین و صله رحم حساب را آسان کنند و سپس این آیه را خواندآنان که آنچه را خدا به پیوستن آن فرمان داده پیوند مى‌دهند و از پروردگارشان مى‌ترسند و از سختىِ بازخواست خداوند بیمناکند».
5-طول عمر در سایه صله رحم:«تُنْسِئُ فِی الْأَجَلِ؛[10]و اجل را تأخیر اندازد». در روایت دیگری از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله)نقل شده است:قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و اله):صِلَةُ الرَّحِمِ تَزِیدُ فِی الْعُمُرِ[11].

سخن آخر: با توجه به آثار و برکات ارزشمند صله رحم بی توجهی و کاهلی در انجام این واجب دینی موجب خسران بزرگی در دنیا و آخرت خواهد بود.
____________________
پی نوشت:
[1]. تفسیر نمونه، ج‌1، ص155.
[2]. نور الثقلین، ج1، ص45.
[3]. الکافی، ج‌2، ص151، ح5.
[4]. همان، ج‌2، ص150، ح4.
[5]. همان.
[6]. أصول الکافی، ترجمه کمره‌اى: ج‌5، ص309، ح7.
[7]. الکافی، ج‌2، ص150، ح4.
[8]. همان.
[9]. بحار الأنوار، ج‌71، ص98، ح38.
[10]. الکافی، ج‌2، ص150، ح4.
[11]. من ‌لایحضره‌الفقیه: ج4، ص368.

رهپویان قرآن