آشتی حقیقی‌ها با بورس؟

 بازار از دریچه آمار

در جریان معاملات روز گذشته بورس تهران، از آغازین دقایق معاملات، خریداران دست بالا را در معاملات داشتند و همین موضوع موجبات افزایش ارتفاع نماگرهای سهامی را تا آخرین دقایق معاملات فراهم کرد. در روزی که گذشت، شاخص کل بورس تهران با افزایش 1.03درصدی همراه شد و مجددا به نزدیکی‌‌‌های کانال 2میلیون واحدی رسید. نماگر هم‌‌‌وزن نیز که چهره بازار را به نحو مطلوب‌‌‌تری نمایش می‌دهد، با رشد قابل‌توجه 1.69درصدی مواجه شد و در سطح 670‌هزار واحدی، کار خود را به پایان رساند. شاخص فرابورس نیز با رشد 1.16درصدی نسبت به ‌روز قبل همراه شد. در جریان دادوستدهای روز میانی هفته در بورس تهران، بعد از 9روز متوالی که بازار سهام با قهر حقیقی‌‌‌ها همراه بود، با استقبال حقیقی‌‌‌ها مواجه شد و سهامداران خرد بازار، 89میلیارد تومان وارد بازار سهام کردند. ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز که شامل سهام و حق‌تقدم می‌شود، رقم 3‌هزار و 402میلیارد تومان را ثبت کرد.

 بازار در مسیر صعودی

همان‌طور که در گزارش روز گذشته «دنیای‌اقتصاد» تحت عنوان «افت اثر سیاسی در بورس» اشاره شد، با توجه به اینکه دلار در یک‌ماه اخیر و پس از آغاز تنش‌‌‌های غزه توانسته مجددا خود را به بالای سطح 50‌‌‌‌هزار ‌‌‌تومان برساند و بازار سهام نیز با توجه به ریسک سیاسی منتج از جنگ مذکور در خاورمیانه نتوانسته خود را با نوسانات افزایشی قیمت ارز مطابقت دهد، به‌‌‌ نظر می‌رسد که در صورت آرام‌‌‌شدن اوضاع، بازار در بازه کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدت با رشد قیمت‌ها همراه شود. از سوی دیگر متغیرهایی مانند ارزش دلاری بازار سرمایه، نسبت قیمت به سود گذشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نگر بازار سهام و نسبت قیمت به سود در برخی از سهم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و صنایع به محدوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جذابی رسیده ‌‌‌است که اگر ریسک سیستماتیک مذکور از بین برود، می‌‌‌توان چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز روشنی را فراروی بازار سهام متصور شد.

 همین موضوع نیز در جریان معاملات روز دوشنبه، رنگ واقعیت به خود گرفت و نماگرهای سهامی در مسیر صعودی قرار گرفتند. بعد از ریزش فجیع قیمت‌ها در روز شنبه، در گزارش روز 7 آبان «دنیای‌اقتصاد» تحت عنوان «مارش قیمتی در بازارها» گفته شد که به ‌‌‌نظر می‌رسد اکثر معامله‌‌‌گران بورس تهران در مواجهه با جنگی که در خاورمیانه رخ ‌‌‌داده‌‌‌ است دچار نوعی بیش‌‌‌واکنشی شده‌‌‌اند و به‌‌‌صورت هیجانی اقدام به عرضه سهام خود در بازار می‌کنند. با توجه به رشدی که در دو روز اخیر به وقوع پیوسته، اکنون با جدیت بیشتری می‌‌‌توان گفت که ریزش قیمت‌ها در تالار شیشه‌‌‌ای طی روز شنبه که یکی از سنگین‌‌‌ترین ریزش‌‌‌های چند وقت اخیر در بازار سهام بود، در نتیجه بیش‌‌‌واکنشی معامله‌‌‌گران رخ داده بود و در روزهای اخیر از غلظت ریسک سیستماتیک در اذهان سهامداران کاسته شده است.

 فرار سرمایه‌‌‌ها از بورس

در دو روز اخیر در بازار ابزارهای مالی نوین فرابورس، پذیره‌‌‌نویسی صندوق اهرمی موج فیرزوزه انجام شد که روز یکشنبه، 236میلیون واحد و روز گذشته 103میلیون سفارش خرید برای واحدهای این صندوق اهرمی ثبت شده است.  با توجه به قیمت اسمی هزار تومان به ازای هر واحد این صندوق، می‌‌‌توان گفت که در دو روز اخیر، نقدینگی معادل 340میلیارد تومان برای خرید واحدهای این صندوق از سوی سرمایه‌گذاران تخصیص داده شده است. موضوع فوق‌‌‌الذکر، مخاطب را به سمت و سوی دریافت این نتیجه رهنمون می‌‌‌سازد که در کلیت بازار سهام پول وجود دارد، اما این پول‌‌‌ها فعلا جسارت آنچنانی برای ورود به صحنه معاملات را ندارند یا چشم‌‌‌انداز رشد آنچنانی برای بازار متصور نیستند که ترجیح داده‌‌‌اند به صورت غیرمستقیم وارد گردونه معاملات سهام شوند. می‌‌‌توان گفت بخش اعظمی از پول‌‌‌های سرگردان موجود در اقتصاد که در مواقع رشد بازارهای مختلف، بخت خود را در آن بازار برای کسب بازدهی جست‌‌‌و‌‌‌جو می‌کنند، در ابزارهای مختلف مالی آرام گرفته‌‌‌اند و مادامی که در بازار سهام فرصت رشدی را شناسایی نکنند، به سمت‌‌‌و‌‌‌سوی بازار سرمایه متمایل نخواهند شد.

 ریسک سیستماتیک

در روزهای اخیر در بسیاری از محافل و رسانه‌‌‌های بورسی و اقتصادی کشور از واژه ریسک سیستماتیک استفاده شده است و بسیاری از سهامداران با این نوع ریسک ناآشنا هستند.  ریسک سیستماتیک در واقع ریسکی است که مربوط به کلیت بازار است و وقتی که ظهور کند کلیه نمادهای بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. مثلا موضوعی مثل درگیری و کشمکش نظامی و جنگ، ریسک سیستماتیک برای بازار سهام شناخته می‌شود و بورس تهران در سال‌های اخیر هر موقع که در معرض این ریسک قرار گرفته، با کاهش ارتفاع قیمت‌ها و نماگرها همراه شده است.

مثلا در دی‌ماه سال 98 که سردار سلیمانی در بغداد ترور شد، در هفته بعد از این قضیه که وقوع جنگ، محتمل‌‌‌تر از هر زمان دیگری بود، بازار سهام با کاهش ارتفاع نماگرها همراه شد و بازار در یک‌هفته، یکی از ریزش‌‌‌های سنگین آن مقطع را تجربه کرد. اما پس از اینکه ریسک درگیری نظامی که ریسکی سیستماتیک برای بازار سهام محسوب می‌‌‌شد، از حوالی کشور رخت بربست، بازار مجددا در مسیر صعودی قرار گرفت و توانست خود را به سطوح بالاتر برساند. در هفته‌‌‌های اخیر نیز که درگیری نظامی در منطقه روی داد، کلیت بازار سهام در مدار نزولی قرار گرفت و روز شنبه یکی از ریزش‌‌‌های سنگین بازار در چند وقت اخیر تجربه شد، اما به نظر می‌رسد که کم‌‌‌کم ریسک مذکور در بازار سهام کمرنگ‌تر می‌شود و رگه‌‌‌هایی از عقلانیت در جریان معاملات قابل ردیابی است.