آلارم ریسک‏‏‏‏‏‏‏‌گریزی در بورس

 نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌‌وزن نیز که نشانی از اثرگذاری یکسان کلیه نمادهای معاملاتی است و چهره بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، کاهش ارتفاع 2.43‌درصدی را در مقیاس هفتگی ثبت کرد تا سنگین‌‌‌‌‌‌‌‌ترین ریزش هفتگی خود در سه هفته معاملاتی اخیر را تجربه‌کرده باشد. شاخص‌کل فرابورس نیز به‌عنوان نماینده سهام فرابورسی، افت 2.08‌درصدی را در مقیاس هفتگی به‌ثبت رساند تا این شاخص نیز به مانند شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌‌وزن، افت بیش از2‌درصد را در هفته گذشته به‌ثبت برساند.

 بازار در رکود

بررسی آمار و ارقام نشان می‌دهد که میانگین هفتگی ارزش معاملات خرد بازار (سهام و حق‌‌‌‌‌‌‌‌تقدم) نیز با افت نسبت به هفته گذشته همراه شده‌است. در هفته‌ای که سپری شد، میانگین هفتگی ارزش معاملات رقم 3‌هزار و 387‌میلیارد‌تومان را ثبت کرد که کمتر از میانگین دو هفته قبل از آن است.

افزون بر این، ورود و خروج پول حقیقی به گردونه معاملات سهام نیز در هفته گذشته شتاب بیشتری به خود گرفت و 2‌هزار و 251‌میلیارد‌تومان از تالار شیشه‌ای خارج شد. همزمان با سقوط شاخص به کانال پایین‌تر یعنی کانال یک‌میلیون و 900‌هزار‌واحدی، تعدادی از سهامداران ترجیح دادند تا فعلا سرمایه خود را از بازار سهام خارج سازند.

 واگرایی دلار و بورس

بررسی قیمت‌‌‌‌‌‌‌‌ اسکناس آمریکایی در بازار آزاد نشان می‌دهد که میانگین قیمت دلار در هفته معاملاتی گذشته، نسبت به هفته معاملاتی منتهی به 26مهرماه با افزایش تقریبا 800‌تومانی همراه شده که این موضوع حاکی از تمایلات صعودی شاخص ارزی در هفته‌های اخیر است، با این‌حال بازار سهام نتوانسته خود را با نوسانات افزایشی دلار همگام سازد و بازار سهام با وجود افزایش میانگین هفتگی قیمت دلار با کاهش ارتفاع هر سه نماگر اصلی خود همراه شده‌است.

این واگرایی که بین قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای و قیمت دلار بازار آزاد شکل‌گرفته، به‌خاطر ریسک‌هایی است که در حوالی بازار سهام پرسه می‌زنند و اجازه افزایش قیمت‌ها در بازار سهام را نمی‌دهند، اما با توجه به اینکه در سال‌های اخیر میان نوسانات قیمت اسکناس آمریکایی و روند شاخص‌های سهام همبستگی مستقیمی وجود داشته‌است، به‌نظر می‌رسد در صورت زدوده‌‌‌‌‌‌‌‌شدن سایه ریسک از بازار سهام، قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای خواهند توانست از سطوح کنونی، مقداری افزایش قیمت را تجربه کنند.

 دلیل مهجوریت بورس

سوالی که در این اثنا ممکن است در اذهان سهامداران و اهالی بورس تهران متبادر شود این است که چرا بازار سهام با وجود افزایش قیمت دلار فعلا به این موضوع واکنش خاصی نشان نداده است؟ در پاسخ به این موضوع می‌توان عوامل مختلفی را مطرح کرد، اول اینکه شتاب افزایش در قیمت دلار چندان افسارگسیخته نبوده‌است که ادعا شود بازار سهام نسبت به دلار دچار جاماندگی شده‌است. ثانیا ارتباط مستقیمی که بین روند قیمت‌ها در بازار سهام و نرخ ارز وجود دارد، ممکن است در کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌مدت به دلایلی نظیر ریسک‌های حاکم بر بازار سهام، دچار اختلال شود و در کوتاه‌مدت این همسویی وجود نداشته‌باشد، اما در بلندمدت همواره در بازار سهام اثبات شده که بازار سهام هیچ‌گاه نسبت به دلار دچار جاماندگی نشده‌است و هر موقع که بازار در کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌مدت نسبت به تورم عمومی و دلار دچار عقب‌‌‌‌‌‌‌‌ماندگی شده، در بلندمدت این شکاف به وسیله عملکرد مناسب بازار سهام جبران شده‌است. ریسک سیستماتیک منتج از درگیری در خاورمیانه، یکی از مهم‌ترین ریسک‌هایی است که در یک ماه اخیر روند بازارها را تحت‌‌‌‌‌‌‌‌الشعاع قرار داده و در این میان بازار سهام نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌است. افزایش قیمتی که اخیرا در بازار ارز، طلای جهانی و داخلی و بازار نفت حادث شد، در نتیجه کشمکش نظامی منطقه‌ای بود که میان فلسطین‌اشغالی و رژیم صهیونیستی به‌وقوع پیوست.

ریسک سیاسی که یک نوع ریسک سیستماتیک تلقی می‌شود، با توجه به اینکه کلیت بازار سهام را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، در اذهان سهامداران از غلظت بیشتری برخوردار است و سبب می‌شود که فعالان بازار سهام، به‌رغم بی‌تفاوتی نسبت به متغیرهای اثرگذار بر بازار سهام، از توجه به متغیرهای مثبت مربوط به وضعیت بنیادی شرکت‌ها نیز استقبال چندانی نداشته باشند. همین موضوع سبب شد تا بازار به گزارش‌های مثبت شرکت‌ها که در کدال منتشر شد نیز توجه خاصی نشان ندهد.

 آنچه در هفته گذشته رخ ‌داد...

نخستین روز از هفته گذشته برای بازار سهام در حالی آغاز شد که در اواخر هفته گذشته، انتشار اخباری در رسانه‌های مختلف سبب‌شده بود تا برخی احتمال سرایت آتش جنگ به ایران را نیز گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌ای دور از ذهن تلقی نکنند. با توجه به این موضوع، معاملات روز شنبه با کاهش ارتفاع 2.54‌درصدی شاخص‌کل و 3.48‌درصدی شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌‌وزن شروع شد. با افت شاخص‌کل به کانال یک‌میلیون و 900‌هزار‌واحدی در این روز، نماگر اصلی بازار سهام بعد از 41 روز معاملاتی، کانال دو‌میلیون‌واحدی را از دست داد. در این روز هر 39 صنعت حاضر در بورس تهران با کاهش ارتفاع شاخص صنعت همراه شدند و 97 درصد از نمادهای بازار نیز در دامنه منفی کار خود را به اتمام رساندند، اما با وجود تعدیل ریسک در اذهان، معاملات روز یکشنبه و دوشنبه بورس تهران، رنگ منطقی‌‌‌‌‌‌‌‌تر و متعادل‌‌‌‌‌‌‌‌تری به خود گرفت و سطح قیمت‌ها با افزایش همراه شدند. در دو روز انتهایی هفته نیز مجددا بازار در مسیر نزولی قرارگرفت و نهایتا شاخص‌کل معاملات هفته گذشته را در مقادیر کمتر از 2‌میلیون واحد به اتمام رساند. نکته شایان‌توجه در این اثنا این است که با افت قیمت‌ها در ماه‌های اخیر و انتشار صورت‌های مالی تابستان سال‌جاری در کدال، نسبت قیمت به سود گذشته‌‌‌‌‌‌‌‌نگر کلیت بازار سهام (P/E TTM) به 6.72 رسیده‌‌‌‌‌‌‌‌است که افت قابل‌توجهی را نسبت به ماه‌های گذشته نشان می‌دهد. با همه این تفاسیر می‌توان گفت که به‌نظر می‌رسد، اکثر معامله‌گران بازار در مواجهه با جنگی که در خاورمیانه رخ‌‌‌‌‌‌‌‌داده‌‌‌‌‌‌‌‌است؛ دچار نوعی بیش‌‌‌‌‌‌‌‌واکنشی شده‌اند و به‌‌‌‌‌‌‌‌صورت هیجانی اقدام به عرضه سهام خود در بازار می‌کنند.