هشدار؛ در مصرف این گیاهان زیاده‌روی نکنید

بسیاری از افراد تصور می‌کنند گیاهان دارویی هیچ ضرری ندارند و می‌توانند با خیال راحت هر مقدار یا برای هر مدتی که خواستند، آنها را مصرف کنند. خیلی از مردم برای درمان بیماری‌های حساسی مثل انواع سرطان نیز گیاهان دارویی مصرف می‌کنند یا آنها را به بیماران سرطانی تجویز می‌کنند و بیمار نیز بدون مراجعه به پزشک، تصور می‌کند تنها با مصرف داروی گیاهی درمان می‌شود یا می‌تواند مانع پیشرفت سرطانش شود. تصور نادرستی که می‌تواند جانش را به خطر بیندازد.

این در حالی است ‌که متخصصان طب سنتی معتقدند حتی گیاهِ به ظاهر ساده‌ای مثل خاک‌شیر یا زردچوبه هم اگر به مقدار زیاد یا برای طولانی‌مدت به عنوان دارو مصرف شوند، می‌توانند عوارض خطرناکی داشته باشند و حتی مرگبار باشند. بسیاری از گیاهان دارویی با داروهای شیمیایی تداخل اثر دارند و می‌توانند اثرات داروهای شیمیایی را کم یا زیاد کنند.

تداخل اثر؛ بزرگ‌ترین خطر گیاهان دارویی

دکتر روشنک مکبری‌نژاد، پزشک متخصص طب سنتی ایرانی، رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران و استاد دانشگاه می‌گوید: گیاهان دارویی یا داروهای گیاهی مثل داروهای شیمیایی عوارض خود را دارند و لازم است قبل از مصرف، فرد درباره آنها اطلاعات لازم را کسب کند. منظور از کسب آگاهی هم فقط سرچ در اینترنت و فضای مجازی نیست. البته این جستجو در یک حدی مناسب و مفید است اما اگر قرار است فرد به طور مرتب و برای مدتی طولانی از یک گیاه دارویی یا داروی گیاهی استفاده کند، حتما باید آگاهی کامل و علمی داشته باشد. آگاهی کامل و علمی را هم فقط پزشک متخصص می‌تواند در اختیار افراد بگذارد.

دکتر مکبری‌نژاد ادامه می‌دهد: نکته خیلی مهمی که باید به آن توجه داشت، این است که خیلی از داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی تداخل اثر دارند و باعث می‌شوند که اثر داروهای شیمیایی کم یا زیاد شود. در مورد بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی و آنفلوآنزا چون زود خوب می‌شوند و مدت مصرف داروهای گیاهی برای این بیماری‌ها محدود و کوتاه است، مشکلی پیش نمی‌آید و افراد می‌توانند از این داروها استفاده کنند. چون به بهبودی بیماری‌شان کمک می‌کند. اما برای سایر بیماری‌ها اگر بخواهند داروهای گیاهی را به طور مرتب، روزانه و طولانی‌مدت استفاده کنند، حتما باید درباره عوارض و تداخل اثر آنها اطلاعات داشته باشند.

گیاهان دم دستی که فکر می‌کنید بی‌خطرند

گیاهان دارویی به وفور در خانه‌های ایرانی‌ها موجودند و هیچ کس فکرش را هم نمی‌کند که مصرف زیاد خیلی از آنها می‌تواند خطرآفرین باشد.

رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران به چند مورد از این گیاهان اشاره می‌کند و می‌گوید: مثلا شیرین‌بیان معمولا برای سرماخوردگی، آنفلوآنزا، حتی کرونا و سایر بیماری‌های ویروسی استفاده می‌شود و کمتر کسی می داند که این گیاه با خیلی از داروهای شیمیایی تداخل اثر دارد و می‌تواند باعث بالا رفتن فشارخون شود. یکی دیگر از داروها که در هر مهمانی و محفلی درباره آن صحبت می شود، زنجبیل/ زنجفیل است. زنجبیل هم حرارت زیادی دارد و گرمایش بالا است و هم تداخل اثر دارد و مصرفش باید محدود شود. به خصوص در افرادی که طبع گرمی دارند. حتی داروهایی مثل زعفران و گل‌گاوزبان که به عنوان آرام‌بخش مصرف می‌شوند، می‌توانند با داروهای شیمیایی که افراد به عنوان آرام‌بخش مصرف می‌کنند، تداخل اثر داشته باشند. تداخل دارویی یعنی دارو هم می‌تواند باعث افزایش اثرات داروهای شیمیایی شود و هم باعث کاهش اثران آن شود. این موضوع می‌تواند سلامت فرد را به خطر بیندازد.

حواستان به این 2 گروهِ بسیار حساس باشد

این پزشک متخصص طب سنتی ایرانی به 2 گروه از افراد اشاره می‌کند که جزو گروه‌های حساس هستند و مصرف داروهای گیاهی یا گیاهان دارویی در آنها باید با احتیاط باشد؛ کودکان و افراد سالمند.

دکتر مکبری‌نژاد می‌گوید: مصرف ترکیبات گیاهی در کودکان به خصوص کودکان زیر 2 سال می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مثل واکنش‌های حساسیتی شود. به همین دلیل در دادن داروی گیاهی به کودک باید حتما احتیاط کرد.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه می‌دهد: افراد سالمند هم وقتی به ما به عنوان پزشک طب سنتی مراجعه می‌کنند، ما ابتدا داروهای شیمیایی که آنها روزانه مصرف می‌کنند را می‌پرسیم و یادداشت می‌کنیم و سعی می‌کنیم حداقل داروهای گیاهی را برای‌شان تجویز ‌کنیم. چون خیلی از سالمندان روزانه داروهای شیمیاییِ زیادی مصرف می‌کنند و این داروها می‌توانند با داروهایی که ما تجویز می‌کنیم، تداخل اثر داشته باشند و عارضه دهند. برای همین تجویز دارو به گروه سالمندان دقت نظر بسیار بالایی می‌خواهد.

تبلیغات کذبِ سودجویانه/ کانال‌های معروفی که فالوئرهای زیادی هم دارند

این استاد دانشگاه می‌گوید: بعضی از سالمندان روزانه 7 تا 10 قلم داروی شیمیایی مصرف می‌کنند و همزمان داروی گیاهی هم میل می‌کنند و متاسفانه درنهایت هم با عوارض دارویی به ما مراجعه می‌کنند. متاسفانه داروهای گیاهی که مصرف می‌کنند، معمولا توسط افرادی به آنها تجویز شده که پزشک نیستند. ما الان به جایی رسیده‌ایم که هر شخصی در فضای مجازی درباره داروهای گیاهی به راحتی تبلیغ می‌کند و آنها را به قیمت خیلی بالا می‌فروشد.

رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران ادامه می‌دهد: عطاری‌ها امتیاز فعالیت دارند و روی کارشان نظارت هست. ولی فضای مجازی، یک فضای بی در و پیکر است که هرکس به خودش اجازه می‌دهد تبلیغ گیاهان دارویی کند، آموزش بگذارد، درمان قطعی دیابت و سرطان را تبلیغ کند. مثلا تبلیغ می‌کنند: «درمان قطعی و ریشه‌ای دیابت و سایر بیماری‌ها!» این افراد یا هیچ اطلاعی از درمان قطعی ندارند یا از بیماری دیابت و سایر بیماری‌ها بی‌اطلاع و ناآگاهند. نوع تبلیغات و آموزش‌ها نشان می‌دهد که فقط بحث بیزینس و سودآوری برایشان مهم است.

دکتر مکبری‌نژاد می‌گوید: من به عنوان رئیس انجمن علمی طب سنتی و استاد دانشگاه چندین بار به کانال‌هایی که در زمینه فروش داروهای گیاهی خیلی فعالند و تبلیغات طبی و درمانی می‌کنند و بعضی از آنها خیلی معروفند، نامه نوشتم که لازم است در حوزه سلامت، تبلیغات داروهای گیاهی با محدودیت و احتیاط انجام شود. چون هم سلامت جامعه را تهدید می‌کند و هم باعث می‌شود مردم هزینه‌های گزافی برای درمان خود بپردازند و ما می‌دانیم که نهایتا هم درمان نمی‌شوند و بدتر فقط عارضه می‌دهند. البته نامه‌نگاری‌های ما به نتیجه خاصی هم نرسیده است.

این پزشک متخصص طب سنتی ایرانی می‌گوید: اینها نه تنها بلاگر نیستند، بلکه بسیاری از آنها افرادی عادی و عامی هستند. ما به عنوان پزشک اگر بخواهیم تبلیغی کنیم، باید زیر نظر سازمان نظام پزشکی و با توجه به قوانین مصوب این سازمان تبلیغات خود را انجام دهیم. اما کسانی که در پیام‌رسان‌های داخلی یا پیام‌رسان های خارجی تبلیغ می‌کنند، به هیچ قانونی پایبند نیستند. چون این کار درآمدزا است و فالوئرهای زیادی هم دارند.

گیاهانی که مدت‌ها در خانه می‌مانند/ مراجعینی داریم که هر روز زنجبیل می‌خورند

رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران درباره اثربخشی داروهایی که مدت زیادی در خانه می‌مانند هم می‌گوید: گیاهان دارویی، عمر مفید متفاوتی دارند. مخصوصا اگر گیاه معطر باشد و پودر شود، بعد از مدتی هم عطرش کم می‌شود و هم میزان اثربخشی درمانی آن کاهش می‌یابد. مثلا نعناع خشک که در هر خانه‌ای هم هست، اگر حدود 2 سال بماند، هم عطرش کم می‌شود و هم اثر درمانیش کاهش پیدا می‌کند.

دکتر مکبری‌نژاد تاکید می‌کند: هر گیاهی هرچقدر هم مفید باشد، اصلا توصیه نمی‌کنیم طولانی‌مدت مصرف شود. حتی در کتاب‌های مرجع طب سنتی مثل قانون ابن‌سینا، الحاوی رازی یا سایر کتاب‌های مرجع که مربوط به هزار سال پیش است، اشاره شده که هیچ داروی گیاهی حتی اگر مفید باشد، نباید برای مدت طولانی مصرف شود. چراکه می‌تواند عارضه دهد.

این پزشک متخصص طب ایرانی می‌گوید: ما مراجعینی داریم که می‌گویند برای مدت طولانی دارند رازیانه یا زنجبیل یا زردچوبه مصرف می‌کنند. مثلا 2 سال است دارند هر روز زنجبیل مصرف می‌کنند و خب اصلا کار درستی نیست و باید حتما با نظر پزشک باشد. چون می‌تواند عارضه بدهد. حتی گیاهِ به ظاهر بی‌خطری مثل خاک‌شیر نباید زیاد و به طور مرتب مصرف شود.

به گفته رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران گیاهان، خواص خیلی زیادی دارند اما اگر فکر کنیم هیچ عارضه‌ای ندارند، تفکر بسیار ساده‌لوحانه‌ای است. تکرار مصرف یا افزایش مصرف یک گیاه با توجه به خاصیت آن گیاه، سن فرد، مزاج فرد و بیماری‌هایی که شخص دارد، می‌تواند عارضه‌اش متفاوت باشد.

درمان سرطان با گیاهان دارویی!

دکتر مکبری‌نژاد در صحبت‌های خیلی مهمش به افرادی نیز اشاره می‌کند که برای درمان سرطان یا کاهش بعضی عوارض سرطان‌ها مثل عوارض شیمی‌درمانی، خستگی و تهوع، گیاهان دارویی مصرف می‌کنند یا آن را به بیماران سرطانی تجویز می‌کنند.

رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران می‌گوید: تجویز یا مصرف گیاهان دارویی در افراد مبتلا به سرطان باید با احتیاط باشد. مخصوصا بعضی از سرطان‌ها که وابسته به هورمون هستند. چون استروژن‌هایی که اینها دارند، استروژن گیاهی است و در شخصی که مبتلا به سرطانی وابسته به هورمون است، می‌تواند عوارض داشته باشد.