تکه‌های گمشدۀ درخت طلایی لوسینیانو، ضریح یادبودی که شاهکاری از زرگری قرون وسطی است و یکی از بزرگترین آثار طلاسازی ایتالیایی تمام دوران به حساب می‌آید، 109 سال پس از دزدیده شدن دوباره کشف شده‌اند.
به گزارش فرادید، این قطعات در غاری در منطقه آریزو در مرکز توسکانی پیدا شدند. منطقه توسکانی در حال حاضر بودجه بازسازی کامل درخت طلایی را برای ادغام دوباره عناصر یافت‌شده با اصل درخت تامین کرده است.
این درخت طلایی حدود 2.5 متر ارتفاع دارد و عرض آن در عریض‌ترین قسمت حدود 90 سانتیمتر است. این درخت از مس، نقره و مینای طلاکاری‌شده ساخته شده و شاخه‌های آن با مرجان، کریستال‌های سنگی و تذهیب‌های مینیاتوری تزئین شده است.
این اثر از رسالۀ لیگنوم ویتا (درخت مقدس، پاک‌چوبه یا درخت زندگی) الهام گرفته شده است؛ رساله‌ای که سنت بوناونتورا در دهه 1260 برای کمک به اعضای فرقۀ فرانسیسکن در وقف خودشان برای مسیح با تفکر در زندگی، شورمندی و جلال خداوند نوشت.
ساختار درخت یک وسیله یادگاری برای راهبان بوده تا راه مسیح را در مراقبه روزانه‌شان دنبال کنند. مفهوم «درخت زندگی» در جوامع فرانسیسکن و میان خوانندگان عادی ریشه دواند و به یک مضمون محبوب در هنر قرون وسطی تبدیل شد.
این اثر برای کلیسای سنت فرانسیس در لوسینیانو در دو مرحله مجزا ساخته شد، ابتدا در سال 1350 توسط زرگر ناشناسی که مطالعات اخیر نشان می‌دهد اهل آرتزو بوده است، سپس در سال 1471 توسط زرگر برجسته قرن پانزدهم، گابریلو دی آنتونیو گسترش یافت و تکمیل شد.
زیبایی‌شناسی قرون وسطایی به بیان نمادین الهی امتیاز می‌داد. مواد گرانبها (طلا، نقره، سنگ‌های قیمتی) به عنوان جلوه‌ای از دست خدا در خلقت دیده می‌شدند. زیبایی آن‌ها منعکس‌کننده زیبایی عالیقدر خداوند بود، شیوه انعکاس نور آن‌ها منعکس‌کننده درخشندگی خداوند بود و آن‌ها بر خلاف مواد بی‌ارزش به عالم الهیات، پاکی و تباهی‌ناپذیری نزدیک‌تر بودند.
قطعات پیدا شدۀ درخت زرین زندگی
سنت کلیسایی بر این باور بود که اشیائی که از نظر مذهبی حرمت دارند مانند ضریح و جام و بشقاب عشای ربانی باید از فلزات گرانبها به عنوان تشبیهی به عالم الهیات ساخته شوند. در سرود کلیسایی راهب بزرگ، آلدهلم از مالمزبری، قرن هفتم آمده است:
جام طلایی پوشیده از سنگ‌های قیمتی می‌درخشد، درست به سان بهشت که با ستارگان سوزان مرصع شده است و بشقاب پهنی که از کبریت‌های نقره ساخته شده است و علاج الهی حیات ما را درون خود دارد. (آهنگ 3، سطر‌های 5-72)
کل درخت استعاره‌ای از مسیح بود. ریشه‌هایش نمایانگر تولد او، تنه‌اش نمایانگر مصائب او و شاخه‌هایش رستاخیز او هستند. طرح سه‌جانبه آن نیز نمادی از تثلیث است. در بالای درخت، تصویری است از مسیحِ به صلیب کشیده‌شده روی درخت شاخه‌دار که نسخه کوچکی از کل ضریح است.
نمای نزدیک تنۀ درخت
این بزرگترین گنج کلیسای لوسینیانو بود و قرن‌ها مردم مقابل آن پیمان زناشویی می‌بستند. سال 1914، دزدان برای سهولت حمل و نقل و احتمالاً فروش مجدد، درخت طلایی را دزدیدند و آن را تکه‌تکه کردند، چون در غیر این صورت کاملاً قابل‌تشخیص بود.
این قطعات در نقاط مختلف کشور در اطراف سارتیانو و نزدیک سی‌یِنا پنهان شدند. تعدادی از آن‌ها بین سال‌های 1927 و 1929 پیدا شدند، اما چندین تکه از مهمترین عناصر از جمله صلیب، پلیکان، یک شاخه کامل، چهار مدال گرد، پنج پلاک نقره، سه مینیاتور و چندین شاخه مرجان، پیدا نشدند.
قطعات یافت‌شده دوباره با درخت طلایی ادغام شدند. سرپرست سلطنتی فلورانس، کار مرمت را به کارخانه سنگ‌های سخت سپرد. بیش از 100 قطعه باید دوباره وصل می‌شدند و کپی‌هایی از قطعاتی که هنوز مفقود بودند بر اساس عکس‌های قدیمی قرن نوزدهم ساخته شدند.
مینیاتور‌های پوستی پرآذین قابل تکرار نبودند. بازسازی سال 1933 به پایان رسید و درخت طلایی از آن زمان به نمایش گذاشته شده است.
یکی از سرشاخه‌های درخت از نمای نزدیک
اوایل سال جاری پس از اینکه محل احتمالی قطعات مخفی‌شده درخت طلایی به صورت محرمانه فاش شد، مقامات مسئول موارد زیر را یافتند:
- پنج پلاک از مس و نقره طلاکاری‌شده، حکاکی‌شده و میناکاری‌شده که در اصل پشت مدال‌های شاخه نصب شده بودند. آن‌ها نمایانگر قدیسان و فرشتگان هستند. متأسفانه بسیاری از میناکاری‌ها از بین رفته و تنها مقداری از بقایای آن بجا مانده است.
- یک پوسته منورشده با پرتره یک رسول؛ حدود نیمی از این پرتره باقی مانده است.
- یک کریستال سنگی صیقلی با بقایایی از طلا و رنگدانه که زمانی یک مینیاتور را پوشانده بود. شکل محدب آن پرتره را بزرگتر کرده و عملکردی شبیه به ذره‌بین دارد.
- 16 مجسمه از قدیسان در فویل نقره که قرن هفدهم ساخته شدند و پایه را تزئین می‌کردند.
اگر همه چیز خوب پیش برود، مرمتگران امیدوارند کار متصل کردن مجدد قطعات به درخت تا پایان بهار آینده تکمیل شود.
