جلد نخست از سلسله گزارش‌های برنامه ملی آینده نگاری علم و فناوری ایران (کلان روندها و روندهای آینده) به تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فناوری و زیست محیطی اختصاص دارد.
به گزارش ایسنا، لزوم تفکر آینده‌نگر و حرکت به سوی جامعه دانشی، موضوعی است که مورد توجه سیاست‌گذاران حوزه علم، فناوری و نوآوری در کشورهای مختلف قرار گرفته است.
در سال‌های اخیر، تجربه کشورهای توسعه یافته نشان داده است که برنامه‌هایی مانند برنامه آینده‌نگاری در حوزه علم و فناوری با ارائه اطلاعات و خلق هوشمندی در میان ذی‌نفعان مختلف، سعی در حرکت به این مقصد مهم که همان ساختن جامعه مطالبه‌گر و آگاه، جامعه هوشمند و آشنا به فرصت‌ها و تهدیدهای آینده و جامعه دارای اطلاع از پاسخ‌هایی که حوزه علم و فناوری می‌تواند به چالش پیش رو پاسخ دهد، داشته‌اند.
از این رو، برنامه ملی آینده‌نگاری علم و فناوری با تدوین مدل اجرایی در معاونت سیاست‌گذاری و توسعه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری آغاز شد و بعد از آن با تصویب هیات وزیران در تاریخ 17 اسفندماه 1393 جهت اجرا به این معاونت و تمام دستگاه‌های اجرایی کشور ابلاغ شد.
بر اساس این مصوبه، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری متولی اجرای برنامه ملی آینده‌نگاری علم و فناوری است که این مهم را از طریق معاونت سیاست‌گذاری و توسعه به عنوان دبیرخانه برنامه ملی آینده‌نگاری علم و فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری و با همکاری دستگاه‌های اجرایی به انجام رساند.
به نقل از معاونت علمی ریاست جمهوری، در مقدمه این مجموعه در توضیح اهمیت پرداختن به روندها و کلان روندها آمده است: «روندها و کلان روندها هم برای دولت‌ها و هم برای بنگاه‌ها مهم هستند زیرا بینش‌های ارزشمندی را در مورد نیازها و ترجیحات در حال تغییر مصرف کنندگان و همچنین نیروهای اجتماعی، اقتصادی و فناوری که جهان را شکل می‌دهند، ارائه می‌دهند.
آگاهی از روندها و کلان‌روندها می‌تواند به دولت‌ها کمک کند تا چالش‌ها و فرصت‌های نوظهور مانند تغییرات جمعیتی، تغییر رفتار مصرف کننده، رشد فناوری و تغییرات اقتصادی جهانی را پیش‌بینی کرده و برای آن‌ها آماده شوند.
با درک این روندها، دولت‌ها می‌توانند سیاست‌ها و مقرراتی را تدوین کنند که از رشد اقتصادی، ثبات اجتماعی و پایداری محیطی حمایت می‌کند. برای بنگاه‌ها، روندها و کلان‌روندها برای حفظ جایگاه رقابتی بنگاه‌ها در بازاری که به سرعت در حال تغییر هستند، حیاتی است.
با آشنایی و سرمایه‌گذاری بر روی روندهای آینده، کسب‌وکارها می‌توانند محصولات و خدمات جدیدی را توسعه دهند که نیازها و ترجیحات مشتری را برآورده می‌کند.
آن‌ها همچنین می‌توانند مدل‌ها و استراتژی‌های کسب وکار خود را در راستای پاسخگویی به روندهای آینده منطبق کنند. به طور کلی، روندها و کلان‌روندها نقش مهمی در شکل دادن به آینده دولت‌ها و بنگاه‌ها دارند. با آگاهی از این روندها و برنامه‌ریزی بر اساس آن‌ها، دولت‌ها و بنگاه‌ها می‌توانند خود را بهتر با تغییرات انطباق دهند.»
