بازار سهام در هفته گذشته شاهد جو مثبت‌تری نسبت به هفته‌های قبل از آن بود و در آخرین روز معاملاتی هفته، با ورود به فاز اصلاح تدریجی، قیمت‌ها متوقف شد. به همین دلیل همه نماگرهای بازار سهام در اقدامی یکپارچه، قرمز شدند که طی آن ارزش معاملات نیز بار دیگر به محدوده 5هزار میلیارد تومان لغزید. این مهم نشانه‌ای متقن از حصار متزلزل بورس است، اما در عین حال تحلیل رفتار معامله‌گران طی هفته‌های گذشته به یک موضوع مهم اشاره می‌کند، اینکه در دو ماه گذشته سرمایه‌گذاران حقیقی هرگاه از معاملات مستقیم دلسرد شده‌اند، به جای خروج از بازار، سرمایه خود را به سمت معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله اختصاص داده‌اند و در این مسیر حرکت کرده‌اند.
همین امر سبب شده طی مدت یادشده شاهد نوعی واگرایی میان خالص خرید حقیقی سهام وETFها باشیم. شاید مهم‌ترین دلیل این موضوع را باید به وضعیت خنثی در بازارهای رقیب و روند فرسایشی این بازارها نسبت داد. در هفته گذشته نیز این روند چندین بار مشاهده شد و در روز چهارشنبه هم درحالی‌که 302میلیارد تومان پول حقیقی از جریان داد‌و‌ستدها خارج شد، در حدود 307میلیارد تومان پول وارد صندوق‌های قابل‌معامله شد. این اتفاق نشان می‌دهد صندوق‌های مذکور در جذب اعتماد سرمایه گذاران تا حدودی موفق عمل کرده‌اند و نگذاشته‌اند پول از بازار خارج شود. به همین دلیل زمانی که سهامدار احساس کند قیمت سهام می‌تواند وارد فاز اصلاح شود، صندوق‌های قابل‌معامله یا
ETFها به عنوان ضربه‌گیر ریسک‌ها وارد عمل شده و مانع از خروج پول خواهند شد. این روند طبیعتا از فشار معاملات سهام در صف فروش می‌کاهد. در دومین هفته آذرماه بدون‌شک خبر تجدیدارزیابی برخی شرکت‌ها و جاماندگی شاخص کل از شاخص هم‌وزن روند معاملات در طول این هفته را تحت‌تاثیر جوی مثبت قرار داد. در برخی از نمادهای بزرگ افزایش تقاضا بر جو کلی بازار اثرگذار بود. با‌این‌حال شکی نیست که بازار برای صعودهای پی در پی به محرک قوی‌تری نیاز دارد. از مهم‌ترین اتفاقاتی که می‌تواند از تزلزل بورس در روزهای پایانی پاییز بکاهد، انتشار گزارش عملکرد 9ماهه بنگاه‌های بورسی است. از آنجا که این گزارش‌ها نسبت به سال قبل مطلوب‌تر بوده‌اند، انتظار می‌رود ردپای آنها را در استراتژی معاملاتی سهامداران مشاهده کنیم.
حرکت کند در مسیر صعودی
در روز پایانی معاملات هفته قبل همان‌طور که «دنیای اقتصاد» پیش‌بینی کرده بود، از سرعت پیشروی شاخص‌های سهامی کاسته شد و باید دید آیا بورس شانس بازگشت به مدار صعودی را دارد؟ در همین رابطه فردین آقابزرگی گفت: یادآوری در خصوص عدم شکل‌گیری حباب در بازار از ابتدای سال تاکنون حکایت از ارزندگی قیمتی در این بازار دارد؛ نکته‌ای که البته از همان ابتدای امر چندان مورد توجه قرار نگرفت و نتیجه‌ای جز افزایش نفوذ تردیدها به بازار سرمایه میان سرمایه‌گذاران غیر‌حرفه‌ای نداشت. اما نکته مهمی که اکنون بورس را از سایر بازارهای موازی جدا می‌کند این است که در جریان افزایش نقدینگی به دنبال وضعیت اقتصادی کشور، بازارهای موازی بورس توانستند خود را با شرایط تورمی کشور منطبق سازند. اما تنها بازاری که نتوانسته خود را با شرایط اقتصادی وفق دهد بازار سرمایه بوده است.
نمونه واضح از این موضوع به P/E بازار برمی‌گردد که نسبت به دو سال قبل در محدوده جذابی قرار دارد. اکنون متوسط P/E بازار در محدوده 5 و 6واحد قرار دارد. بنابراین سرمایه‌گذاران در این مقطع بدون اینکه ترس از ریزش بیشتر قیمت داشته باشند، می‌توانند وارد این بازار شوند، بدون اینکه ریسکی متوجه دارایی آنان شود. بر همین اساس می‌توان تحرکات هفته قبل از جانب ورود پول حقیقی را به این امر نسبت داد. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد کاهش ارزش دلاری بازار سرمایه و کاهش P/E بازار، ارجحیت بازار مذکور را نسبت به بازارهای دیگر بالا می‌برد. اما این عامل به‌تنهایی نمی‌تواند ناجی بازار سرمایه شود. بنابراین نمی‌توان انتظار تداوم روند مثبت با شیب تند را داشت. اما در عین حال سناریوی سقوط مجدد بورس نیز اکنون از منوی سرمایه‌گذاران حذف شده است.
شاید بتوان «صعود تدریجی و لاک‌پشتی» در شاخص‌های بازار سرمایه را محتمل‌ترین گزینه تا پایان آذرماه مطرح کرد. به نظر می‌رسد هرچه به پایان سال نزدیک‌تر شویم، با مشهود شدن آثار کاهش ارزش پول ملی، احتمالا رغبت بیشتری به سمت بازار سهام مشاهده خواهد شد؛ به ویژه اینکه اگر سیاست‌های اقتصادی حول محور کنترل نرخ ارز تثبیت شود، بازار سهام با توجه به وضعیت بازارهای رقیب، گزینه مطلوب‌تری برای سرمایه‌گذاری خواهد بود. البته از آنجا که بورس تهران معمولا مورد گزند سیاستگذاری‌های اقتصادی واقع شده است، از منظر ریسک‌پذیری این بازار در گروه بازارهای پر‌ریسک قرار گرفته است. به گفته این کارشناس، ارزش واقعی شاخص کل بین 3 تا 3.5میلیون واحد تخمین زده می‌شود.
به نظر می‌رسد سیاستگذار در این مقطع نتواند بورس را همانند بازارهای طلا و ارز تحت کنترل خود درآورد. به همین دلیل شرایط مناسبی برای ورود پول به بازار سهام فراهم است، مگر اینکه با وضع یک سری قوانین جدید، بازار سهام از تعادل خارج شود. اما باید این موضوع را در نظر گرفت که نارضایتی افکار عمومی از بازار سهام می‌تواند وضعیت را به هم بریزد. بنابراین وضعیت فعلی بازار از چند منظر مهم است. اما آنچه مهم است این است که قابلیت رشد در بازار سهام وجود دارد؛ حتی رشد 40درصدی تا پایان سال نیز امکان‌پذیر است و دستیابی به این سطح کار سختی نیست. به نظر می‌رسد بازار در مسیر صعودی حرکت کند.
