فخوز پیشرو در توسعه صنعت فولاد کشور

در این همایش خبری خوش توسط مدیران عامل فولاد خوزستان مبنی بر تکمیل زنجیره ارزش فولاد در پایین‌دست به سرمایه‌گذاران عنوان شد. بر این اساس پروژه نورد ورق عریض تا سه ماه آینده آغاز می‌شود که ظرفیت تولید آن 2میلیون تن در سال است و این پروژه می‌تواند ارزش افزوده بالایی برای گروه فولاد خوزستان به دنبال داشته باشد. در این گزارش ضمن تشریح صحبت‌های مدیرعامل فولاد خوزستان، شرکت‌ها و معادن زیرمجموعه گروه فولاد خوزستان معرفی شده و وضعیت تولید و فروش این شرکت طی سه سال اخیر و سال جاری بررسی شده است. در ادامه ضمن بررسی آماری آسیب‌های مربوط به محدودیت انرژی طی سال‌های اخیر، پروژه‌های آتی این شرکت به تفکیک و با جزئیات عنوان شده است.

بزرگ‌ترین صادرکننده فولاد کشور

فولاد خوزستان در سال 1368 به بهره‌برداری رسید که در حال حاضر با احتساب آخرین مرحله افزایش سرمایه از محل سود انباشته، سرمایه این شرکت به 19هزار میلیارد تومان رسیده است. فولاد خوزستان بزرگ‌ترین عرضه‌کننده فولاد میانی (بلوم، بیلت و اسلب) و اولین تولیدکننده فولاد میانی به روش احیای مستقیم در کشور است. همچنین به لحاظ صادرات در میان فولادی‌ها بزرگ‌ترین صادرکننده کشور محسوب می‌شود. ظرفیت اسمی این شرکت در ابتدا 1.5میلیون تن بوده که طی چهار فاز به 4میلیون تن شمش فولادی افزایش یافته است که با این احتساب 10درصد از تولید کل کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش روز دارایی‌های گروه فولاد خوزستان در پایان سال 1401 به میزان 70هزار میلیارد تومان است که در قیاس با سال 1400 به میزان 46درصد افزایش یافته است. بیش از 46درصد از سهام فولاد خوزستان به شرکت گروه توسعه اقتصادی پایندگان (سهامی خاص) تعلق دارد. پس از آن بیشترین درصد سهام به سهام عدالت استانی با 18درصد تعلق دارد و 11درصد از سهام نیز به سهامداران عدالت با روش مستقیم مربوط است.

ظرفیت تولید 4میلیون تنی شمش

بزرگ‌ترین عضو گروه فولاد خوزستان شرکت فولاد خوزستان است که ظرفیت 6.2میلیون تنی گندله و 3.9میلیون تنی آهن اسفنجی را داراست که در نهایت ظرفیت اسمی تولید شمش فولادی این شرکت به 4میلیون تن در سال می‌رسد. دومین زیرمجموعه گروه فولاد خوزستان فولاد شایگان است که ظرفیت تولید 800هزار تن آهن اسفنجی، 800هزار تن شمش فولادی، 800هزار تن بریکت و یک‌هزار و 200هزار تن اسلب را دارد.

پس از آن معدن گوزل‌دره در زنجان از زیرمجموعه‌های بزرگ فولاد خوزستان محسوب می‌شود که ذخیره قطعی 15میلیون تنی و احتمالی 25میلیون تنی را داراست. توسعه فراگیر سناباد با ظرفیت تولید 2.5میلیون تن کنسانتره که قابل توسعه به 5میلیون تن است و 2.5میلیون تن گندله که قابل‌توسعه به 5میلیون تن است، از بزرگ‌ترین معادن زیرمجموعه فولاد خوزستان محسوب می‌شود. شرکت پیشگامان توسعه صنعتی و معدنی ایساتیس با ظرفیت تولید یک‌میلیون تنی کنسانتره از معادن بزرگ فولاد خوزستان در جنوب کشور محسوب می‌شود. آخرین عضو این گروه فولادی طرح مجتمع فولاد زاگرس اندیمشک است که در مجموعه فولاد خوزستان مستقر است و ظرفیت تولید 400هزار تن بیلت فولادی را دارد.

سهم 60درصدی بلوم و بیلت

بررسی میزان تولید و فروش فولاد خوزستان نشان می‌دهد که جمع فروش شمش طی سال 1401 نسبت به سال ماقبل افزایش 4درصد را تجربه کرده است. این در حالی است که صادرات این محصول در سال گذشته با توجه به سیاست شرکت مبنی بر رفع نیاز داخلی کشور، با افت 38درصد همراه بوده است.

در شش ماه آغازین امسال یک‌هزار و 490هزار تن شمش توسط فولاد خوزستان به فروش رسیده است که در قیاس با شش ماه سال قبل رشد 3درصد را تجربه کرده است. در سال 1401 میزان فروش صادراتی این شرکت به دلیل حمایت از مصرف‌کننده داخلی با افت همراه بوده است. بر این اساس طی سال گذشته میزان فروش صادراتی این شرکت 33درصد به ثبت رسیده است که در قیاس با سال ماقبل افت 26درصدی یافته است. طی شش ماه امسال سهم صادرات در سبد فروش این شرکت 28درصد بوده است که به گفته ابراهیمی، مدیر‌عامل فولاد خوزستان، در 6ماه دوم سال شکاف سهم درآمد صادراتی رفع می‌شود و فروش صادراتی این شرکت همچون سال قبل به 33درصد خواهد رسید.

بیشترین سهم از فروش این شرکت به محصول بلوم و بیلت تعلق دارد که در حدود 60درصد از فروش این شرکت را تشکیل می‌دهد. پس از آن بیشترین سهم از فروش به محصول اسلب تعلق دارد که 37درصد از فروش فولاد خوزستان را تشکیل می‌دهد. پس از اسلب، دو محصول «گندله» و «آهن اسفنجی» با سهم 2 و 1درصد در سبد فروش این شرکت جای دارند.

سه سال سخت با محدودیت انرژی

بنا بر وجود محدودیت انرژی، طی سال‌های اخیر همواره فروش و سود شرکت‌های فولادی با افت همراه بوده است. شرکت فولاد خوزستان نیز از این قاعده مستثنی نیست. بر این اساس طی سال 1400 محدودیت‌های انرژی موجب شده تولیدات این شرکت با افت 638هزار تن همراه شود که این امر موجب شد 12هزار میلیارد تومان از فروش این شرکت و 4هزار میلیارد تومان از سود فولاد خوزستان کاسته شود. طی سال 1401 افت تولید این شرکت در مجموع 270هزار تن بوده است که این مساله موجب شده 3هزار و 494میلیارد تومان از فروش فولاد خوزستان کاسته شود و نتیجتا 706میلیارد تومان سود این شرکت هدر رود. طی سال جاری مجموعا 545هزار تن از تولید شمش فولاد کاسته شده است که این امر منجر به هدررفت 11هزار و 100میلیارد تومان از فروش فولاد خوزستان و کاهش 2هزار و 500میلیارد تومان از سود این شرکت شده است.

افت حاشیه سود با کاهش نرخ جهانی

طی سال‌های 99 و 1400 متوسط قیمت جهانی شمش فولاد به‌ترتیب 408 و 615دلار به ازای هر تن بوده است که این موضوع موجب شد شرکت‌های فولادی وضعیت مناسبی را تجربه کنند. حاشیه سود فولاد خوزستان طی سال‌های 99 و 1400 به‌ترتیب 40 و 33درصد ثبت شده است که در قیاس با متوسط 9ساله رشد بیش از 13درصد تجربه را کرده‌ است. با‌این‌حال طی سال 1401 قیمت جهانی فولاد به 524دلار به ازای هر تن کاهش یافت که این موضوع در کنار تثبیت نرخ دلار موثر 27هزار و 200تومانی، موجب شد با وجود ثبت تولید 3میلیون و 570هزار تن و رشد 7درصدی نسبت به 1401، حاشیه سود ناخالص فولاد خوزستان به 17درصد تقلیل یابد و سود شرکت 6هزار و 677میلیارد تومان به ثبت برسد.

ارزندگی نرخ شمش فخوز با چاشنی دلار آزاد

مقایسه نرخ دلار بازار آزاد و شمش فولاد خوزستان نشان می‌دهد که همواره رابطه مستقیم دارند. نرخ ارز همواره شاخص پیشتاز برای شمش فولاد خوزستان محسوب می‌شود، چراکه نرخ ارز همواره در ایران افزایشی است و با رشد نرخ ارز، انتظارات جهت بالا رفتن نرخ شمش فولاد خوزستان افزایش می‌یابد. طی 5سال گذشته درصد افزایش نرخ فولاد خوزستان 939درصد بوده و این در حالی است که دلار آزاد یک‌هزار و 152درصد به ثبت رسیده است.  با توجه به رابطه مستقیم قیمت دو متغیر یاد‌شده و همین‌طور روند همواره افزایشی نرخ دلار آزاد، می‌توان انتظار داشت که شمش فولاد خوزستان طی دوره‌های آتی این شکاف به‌وجود‌آمده را جبران کند. با توجه به موارد یادشده می‌توان انتظار داشت نرخ شمش دلار طی دوره‌های آتی با افت بیشتر در بازار داخل همراه نشود و افزایش نسبی را تجربه کند که این خود به افزایش سودآوری شرکت‌های فولادی همچون «فخوز» منجر شود.

چهار پروژه با‌اهمیت گروه فولاد خوزستان

از پروژه‌های با‌اهمیتی که در فولاد خوزستان به ثبت رسیده است می‌توان به پروژه احداث کارخانه اکسیژن شماره 4 اشاره کرد. این پروژه با هدف افزایش ظرفیت و قابلیت اطمینان واحدهای تولیدی مصرف‌کننده موجود ایجاد شد که می‌تواند اکسیژن مورد‌نیاز سیستم‌های تزریق کوره‌های جدید، خطوط جدید ریخته‌گری و مگامدول زمزم3 را تامین کند.

ظرفیت تولید اکسیژن پروژه یاد‌شده 16هزار نرمال مترمکعب در ساعت با خلوص 99.5درصد و فشار 17بار است. همچنین ظرفیت تولید 8هزار نرمال مترمکعب نیتروژن با فشار 8درصد و 560نرمال مترمکعب آرگون نیز در این پروژه به تولید می‌رسد. اشتغال‌زایی مستقیم این پروژه 200نفر در طول اجرا و 100نفر در دوران بهره‌برداری است. تاریخ شروع قرارداد یاد‌شده 10شهریور 1400 بوده که در مورخ 9شهریور 1403 و به مدت 36ماه به بهره‌برداری می‌رسد. مبلغ قرارداد 233میلیارد تومان معادل 26میلیون یورو است که در حال حاضر هزینه پرداخت‌شده برای این پروژه 47میلیارد تومان معادل 8.2میلیون یورو است.

پروژه بااهمیت بعدی که در فولاد خوزستان تعریف شده است پروژه مگامدول آهن اسفنجی زمزم 3 است. این پروژه با هدف تولید 1.76میلیون تن آهن اسفنجی ایجاد شد که تا 2میلیون تن در سال نیز قابل افزایش است. ارزش افزوده بالای تولید آهن اسفنجی نسبت به خرید آن با نرخ بازگشت سرمایه کمتر از یک سال یکی از اهداف اصلی برای تعریف پروژه زمزم 3 است. مبلغ این قرارداد 149میلیون یورو است که تا به حال در حدود 133میلیون یورو از آن پرداخت شده است. تاریخ آغاز این پروژه 15مهر سال 98 بوده که برآورد می‌شود تا 21تیرماه 1403 به بهره‌برداری برسد.

پروژه مهم فولاد خوزستان تحت عنوان احداث پکیج کوره قوس الکتریکی کوره 7، پروژه‌ای است که به‌تازگی در فولاد خوزستان تعریف شده و 60میلیون یورو برآورد مبلغ سرمایه‌‌گذاری این طرح است. تاریخ قرارداد پروژه 1خرداد 1403 است که پیش‌بینی می‌شود تا انتهای اردیبهشت 1406 به بهره‌برداری برسد. اشتغال‌زایی مستقیم پروژه یادشده 200نفر در طول دوره اجرا و 50نفر در بهره‌برداری است. با توجه به ریسک کمبود برق که موجب زیان سنگین طی سال‌های اخیر به فولادسازان شده است، پروژه‌ای تحت عنوان ساخت نیروگاه فتوولتاییک با مدت 18ماه تعریف شده است. برآورد شده است که به میزان 4هزار و 400میلیارد تومان هزینه سرمایه‌گذاری این پروژه شود. قرار است این نیروگاه از پنل‌های خورشیدی ایجاد شده باشد که در دو نوع مونو‌کریستال و پلی‌کریستال است. ظرفیت اسمی این نیروگاه 200مگاوات است که منجر به اشغال‌زایی مستقیم 50 نفر طی اجرا و 10 نفر در زمان بهره‌برداری می‌شود.

یکی از پروژه‌هایی که اخیرا در فولاد خوزستان تعریف شده است پروژه بازچرخانی پساب صنعتی است. سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته در این پروژه 7.2میلیون یورو معادل 43میلیارد تومان است. این پروژه با هدف بازیافت پساب صنعتی، کاهش برداشت آب از کارون، بهینه‌سازی مصرف آب و صرفه‌جویی در مصرف آب به ازای هر تن تولید است. ظرفیت این طرح بازیافت 750متر‌مکعب آب به ازای هر ساعت است و مواد اولیه مصرفی آن نیز از پساب خروجی از تصفیه‌خانه فاضلاب صنعتی است.

ابراهیمی: صنعت فولاد به 3.5میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در زیرساخت نیاز دارد

مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان در جمع سهامداران این شرکت با اشاره به ارزش جایگزینی «فخوز» گفت: ارزش جایگزینی گروه فولاد خوزستان 70هزار میلیارد تومان بود که امروز، این میزان به بیش از 4برابر رسیده و 280هزار میلیارد تومان شده است. امین ابراهیمی عنوان کرد: با گذشت 4 دهه از آغاز فعالیت مجموعه فولاد خوزستان، رکورد در این شرکت بسیار سخت شکسته می‌شود. این شرکت در سال 1401، رشد 7درصدی را به خود اختصاص داده است.

امین ابراهیمی در ادامه گفت: ایران یکی از بازیگران اصلی تولید فولاد در جهان است. در افق 1404 در صنعت فولاد پیش‌بینی شده که کشور به تولید 55میلیون تنی برسد. فولاد ظرفیت تولید محصولات زیادی دارد و حتی از آن نیز می‌تواند فراتر برود اما زیرساخت‌های مربوط به تولید این محصولات کاملا فراهم نشده است. یکی از مشکلات اصلی صنعت فولاد عدم توجه به آمایش سرزمینی است. رقابت کاذبی در کشور به وجود آمده است و شرکت‌های معدنی به سمت تبدیل شدن به شرکت‌های فولادی و شرکت‌های فولادی به سمت تبدیل شدن به شرکت‌های معدنی حرکت کرده‌اند.

مدیرعامل فولاد خوزستان در ادامه افزود صنعت فولاد باید از سمت کویرمحوری به سمت دریامحوری حرکت کند تا حمل‌و‌نقل و صادرات محصولاتش راحت‌تر باشد. فولاد یک صنعت صادرات‌محور است و برای اینکه صنعت فولاد بتواند به‌راحتی صادرات داشته باشد باید 3.5میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها صورت گیرد. صنعت فولاد به‌رغم رشد بی‌نظیری که طی چند سال اخیر داشت، با چالش‌های متعددی نیز روبه‌رو بود که یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها بحث بخشنامه‌های خلق‌الساعه‌ای است که طی این روزها تبدیل به بخشنامه‌های خلق‌الثانیه شده‌اند و عطف به ما سبق می‌شوند. زمانی صادرات جایزه داشت اما اکنون سیاست‌های صادراتی از سمت تشویق صادرات به سمت تنبیه صادرات رفته است. امروزه برای هر تن صادراتی که انجام می‌شود 4درصد در نظر گرفته می‌شود که دودرصد عوارض صادراتی و دودرصد مالیات است. مالیاتی که باید تا پایان سال و پس از بررسی عملکرد شرکت پرداخت شود، از قبل گرفته می‌شود. ابراهیمی چالش‌های زیرساختی مانند کمبود برق و گاز را از مشکلات این صنعت دانست و ادامه داد : بحث حمل‌و‌نقل و رفتن به سمت تکنولوژی‌های جدید از جمله مشکلاتی است که در این صنعت وجود دارد. به علت نبود برق و گاز در سال

1401 بالغ بر 900هزار تن و در سال 1402 تا به امروز نزدیک به 540هزار تن تولید از دست رفته است. یکی از چالش‌های اصلی صنعت فولاد کمبود سنگ‌آهن است. تنها در 5 درصد کشور آمایش سرزمین انجام شده است. ذخایر موجود در کشور در حال حاضر 13.3میلیارد تن است و برای تولید 55میلیون تن نزدیک به 167میلیون تن سنگ آهن نیاز است. هرچند به واسطه محدودیت‌های انرژی که طی این سال‌ها اتفاق افتاده است، محدودیت سنگ‌آهن کمتر دیده شده است. ابراهیمی افزود: اقدامات جدیدی در سطح شرکت‌ها و در سطح حاکمیت باید اتفاق بیفتد. یکی از آنها این است که مجوزهای جدید برای شرکت‌ها صادر نشود.

در حال حاضر نزدیک به 100میلیون تن مجوز تولید فولاد صادر شده است. در حال حاضر کمبود سنگ آهن وجود دارد و ایجاد فولادسازان جدید قطعا چالش بیشتری را متوجه صنعت فولاد می‌کند.  وی همچنین به عقب‌ماندگی در حوزه اکتشاف اشاره کرد و افزود: یکی از شرکت‌های داخلی نخستین دستگاه اکتشافی را برای عمق 2هزار متر وارد کشور کرده است. خبری که در روز‌های گذشته به ما رسید این بود که به عنوان مثال از عمق 700 تا یک‌هزار و 200 متری زمین آهن وجود داشته است. این نشان می‌دهد که در اعماق زمین آهن وجود دارد و کشور ذخایر آهنی مناسب دارد.

وی ادامه داد: حتما باید در حوزه اکتشاف کار خاصی انجام شود و فولاد خوزستان نیز سعی کرده از این موضوع عقب نماند. هدف کلی کاهش استفاده از سنگ‌آهن و استفاده از قراضه‌هاست که البته این روزها قیمت قراضه نیز افزایش پیدا کرده است. مجموعه فولاد خوزستان برای اینکه بتواند چالش سنگ‌آهن را به یک فرصت برای خود تبدیل کند، مجموعه‌ای را تحت عنوان مجموعه توسعه معادن فولاد خوزستان به وجود آورد که ماموریت اصلی آن اکتشاف و استخراج است. مهم‌ترین اقدام این مجموعه پهنه آباده جازموریان است که به پروانه اکتشاف رسیده و پیش بینی می‌شود 100میلیون تن ذخیره قطعی در این محدوده وجود داشته باشد.  

ابراهیمی عنوان کرد: در برنامه‌های آتی در نظر داریم در محدوده توسعه معادن فولاد خوزستان یک کارخانه کنسانتره ایجاد شود و بتوان بخشی از کنسانتره مورد نیاز را از این حوزه تامین کرد. مدیر‌عامل فولاد خوزستان در ادامه گفت: با فعالیت‌هایی که تا آخر آذرماه انجام شد، برای اولین بار فولاد خوزستان وارد حوزه معدن شد و معدن را تملک کرد. امروزه کنسانتره این معدن وارد کارخانه شده است و تقریبا معادل آنچه برای این معدن هزینه شده، ماده معدنی استحصال و وارد کارخانه شده است. به گفته ابراهیمی، دو معدن در حال حاضر تملک شده است و برنامه‌ریزی برای تملک حداقل 10 معدن تا پایان سال صورت گرفته است. از آنجایی که شرکت یادشده یک شرکت معدنی است، این اجازه صادر شده است تا در حوزه‌های آهک و مس نیز فعالیت کند و به همت کارشناسان شرکت فولاد خوزستان این شرکت به یک هلدینگ معدنی قوی تبدیل شود و به عنوان یک ارزش افزوده برای کشور مطرح باشد.