به قلم : دکتر عمار صالحی ؛ متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : کولیت اولسراتیو یا کولیت اولسروز نوعی بیماری التهابی روده است که در آن روده بزرگ می‌تواند دچار التهاب و زخم یا همان اولسروز شود. اگرچه بروز کولیت اولسراتیو در اوایل دوره کودکی غیرمعمول می‌باشد، اما یک بیماری مزمن و مادام‌العمر است که می‌تواند برای کودکانی که قبل از بلوغ به آن دچار شده‌اند، مشکلات رشدی و تکاملی ایجاد کند.
کولیت اولسراتیو، در کودکان کمی کمتر از بیماری کرون که یکی دیگر از انواع بیماری‌های عمده التهاب روده است، شایع خواهد بود. اگرچه کولیت اولسراتیو بیشتر در نوجوانان و بزرگسالان تشخیص داده می‌شود، اما تعداد موارد ابتلا به آن در اوایل دوره کودکی رو به افزایش است.
علائم
کودکان در مقایسه با بزرگسالان، معمولا علائم شدیدتری دارند و احتمال اینکه بیماری به جای تنها بخشی از روده کودک، تمام آن را درگیر کند، بسیار بیشتر است. علائم ممکن است به طور دوره‌ای رخ دهند، یعنی رفت و برگشتی باشند یا می‌توانند مداوم باشند.
بیشتر بخوانید:
علائم شایع کولیت اولسراتیو در کودکان عبارتند از:
اسهال
درد شکمی
مدفوع خونی
تب
خستگی شدید
کاهش وزن
کاهش اشتها
نیاز فوری به مدفوع کردن
عوامل
علت دقیق کولیت اولسراتیو ناشناخته است، اما کارشناسان گمان می‌کنند که عوامل ژنتیکی و محیطی در تحریک سیستم ایمنی بدن به واکنشی که باعث التهاب روده شده است و به بیماری التهابی روده منجر می‌شود، نقش دارند. سابقه خانوادگی بیماری التهابی روده نیز خطر ابتلا به کولیت اولسراتیو را افزایش می‌دهد. پژوهشگران همچنین در حال مطالعه نقش باکتری‌ها و ویروس‌هایی هستند که به طور طبیعی در روده زندگی می‌کنند تا بتوانند هم نقش آنها در کولیت اولسراتیو و هم نقش احتمالی آنها در درمان بیماری را بفهمند.
تشخیص
پزشک فرزندتان ممکن است تعدادی آزمایش اولیه مانند آزمایش مدفوع و خون را درخواست کند. اگر نتایج این آزمایش‌ها حاکی از بیماری التهابی روده باشد یا اگر علائم کودک همچنان ادامه داشته باشد، پزشک شما را به یک متخصص گوارش اطفال ارجاع خواهد داد. این پزشک در سیستم گوارش کودکان تخصص دارد و می‌تواند آزمایش‌های خون و مدفوع جامع‌تری را درخواست بدهد. همچنین ممکن است متخصص گوارش، یک آندوسکوپی، کولونوسکوپی یا هر دو را انجام دهد. در روش آندوسکوپی، یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر با دوربین کوچک لامپ‌داری روی آن به نام آندوسکوپ، از طریق دهان کودک برای بررسی دستگاه گوارش فوقانی وارد بدن او می‌شود. در کولونوسکوپی نیز این لوله از طریق مقعد به روده بزرگ کودک برای بررسی دستگاه گوارش تحتانی او وارد می‌شود. پزشک ممکن است یک نمونه از بافت روده کودک را برای مشاهده در زیر میکروسکوپ و بررسی علائم التهاب بردارد. این آزمایش‌ها دردناک نیستند، اما می‌توانند استرس‌زا باشند، بنابراین معمولا به بچه‌ها داروی آرام‌بخش تزریق می‌شود. همچنین برای تأیید تشخیص و رد احتمال عارضه‌های دیگر ممکن است بررسی‌های دیگری مانند عکس‌برداری با اشعه ایکس، سیتی‌اسکن یا ام‌آر‌آی هم برای کودک انجام شود.
بیشتربخوانید:
رژیم غذایی
مواد غذایی مصرفی روزانه خود را بنویسید
نوشتن غذای روزانه در بیماران کولیت اولسراتیو باعث می‌شود تا فرد با توجه به علائم موجود، غذایی خاص که ایجاد کننده آن علامت است را پیدا کند. ضمنا جهت برخورداری از رژیم غذایی مناسب برای کولیت با متخصص تغذیه و رژیم درمانی مشورت شود. برای تطابق با رژیم محدود غذایی و اختلالات احتمالی در جذب، در اغلب موارد مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز است.
در رژیم غذایی کولیت روده از غذاهای با میزان بالای فیبرهای غیرمحلول پرهیز شود
غذاهایی که حاوی فیبر غیرمحلول می‌باشند، در اغلب موارد باعث تحریک روده می‌شوند. فیبرهای غیرمحلول، به ویژه در سبوس، حبوبات، دانه‌ها، میوه‌ها و سبزیجات تازه یافت می‌شود که در رژیم غذایی برای کولیت اولسراتیو باید با احتیاط مصرف شوند و در صورت تشدید علائم از رژیم غذایی بیمار حذف شوند و یا با توجه به شدت علائم به صورت محدود مصرف شوند.
مصرف چربی و روغن‌ها به حداقل میزان کاهش یابد
هضم غذاهای چرب دشوار است، بنابراین مصرف آنها باید در رژیم غذایی مناسب برای کولیت روده کاهش یابد. از مصرف غذاهای سرخ شده با روغن در رژیم غذایی کولیت پرهیز شود. استفاده از چیپس سیب‌زمینی و اکثر پنیرها هم در این بیماران مجاز نمی‌باشد.
در رژیم غذایی کولیت روده باید از مصرف کافئین پرهیز شود
بسته به میزان واکنش روده، باید در رژیم غذایی کولیت اولسراتیو از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار، قهوه حاوی کافئین، کولا، الکل، غذاهای تند و ادویه‌دار و نیز لوبیا، کلم و سبزی‌های دیگر که باعث ایجاد گاز در روده می‌شوند، پرهیز شود.
در صورت تشدید علائم، از محصولات لبنی اجتناب شود
برخی از بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو در هنگام شعله‌ور شدن علائم، نسبت به محصولات لبنی در رژیم غذایی بدون تحمل می‌باشند، در این صورت لبنیات باید از رژیم غذایی کولیت روده حذف شود و برای تامین کلسیم مورد نیاز بدن از مکمل‌های کلسیمی استفاده شود، البته در بعضی از بیماران محصولات فاقد لاکتوز قابل استفاده هستند و می‌توان از محصولات لبنی بدون لاکتوز استفاده کرد.
تا حدامکان از پروتئین و دیگر مواد مغذی در رژیم غذایی کولیت استفاده شود
رژیم غذایی مناسب برای کولیت روده باید میزان کافی کالری را برای فرد فراهم آورد. در این رابطه استفاده از پروتئین‌ها و دیگر مواد مغذی در رژیم کولیت اولسراتیو مفید است. تخم‌مرغ، ماهی، مرغ و گوشت‌های بدون چربی پروتئین بالایی را برای بیمار مبتلا به کولیت تامین می‌کنند. در بیمارانی که از طریق روده، خون از دست می‌دهند، باید منابع آهن مانند گوشت قرمز به اندازه کافی در رژیم غذایی آنها گنجانده شود. تا حد امکان از مصرف انواع سبزیجات و میوه‌های آب‌پز شده و فاقد پوست و تخم استفاده گردد. در اوقاتی که بیماری تشدید یافته و شعله‌ور می‌شود، از غذاهای کم حجم و با فیبر کم شامل چای، آبگوشت صاف شده، نان سفید، تخم‌مرغ آب‌پز و ژله در رژیم غذایی این بیماران استفاده شود. در دوران بهبودی از ماهی، مرغ، گوشت بدون چربی، سیب‌زمینی آب‌پز، سبزی‌های آب‌پز و کمپوت میوه‌ها در رژیم غذایی کولیت روده استفاده شود. در هنگام تشدید بیماری، مصرف رژیم‌های خوراکی مایع و آبکی، مواد مغذی داخل وریدی و یا تغذیه از راه بینی- معدی برای پیشگیری از سوءتغذیه استفاده شود. همچنین استفاده از مکمل‌های ویتامین و املاح با مشورت متخصص تغذیه و یا پزشک توصیه می‌شود.
