قطار سریع‏‏‌السیر اصفهان – تهران روی ریل تکمیل؟

پایان دغدغه‌‌‌ها برای یک پروژه

قطار سریع‌‌‌السیر تهران - قم - اصفهان از اولویت‌‌‌های مهم دولت سیزدهم است و باید در صدر پروژه‌‌‌های عمرانی استان قرار گیرد. عباراتی از سوی مسوولان این دولت که همواره از آن به‌‌‌عنوان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌‌‌های کشور نام‌‌‌ برده شده است.

در آخرین سفر وزیر راه و شهرسازی به اصفهان نیز بر راه‌‌‌اندازی این پروژه در دولت سیزدهم تاکید شد. همچنین اواخر مهرماه امسال استاندار اصفهان خبر از ابلاغ مصوبه شورای اقتصاد در خصوص استفاده از تسهیلات مالی خارجی (فاینانس) به‌‌‌منظور تکمیل قطار سریع‌‌‌السیر اصفهان-قم-تهران داد.

به گفته سید‌رضا مرتضوی خوشبختانه با مساعدت وزیر راه و شهرسازی و با پیگیری‌‌‌های مجری طرح‌‌‌های زیربنایی وزارت راه و شهر‌‌‌سازی در استان و تعدادی از نمایندگان اصفهان در مجلس شورای اسلامی، مصوبه شورای اقتصاد در خصوص اصلاح مصوبه موضوع استفاده از تسهیلات مالی خارجی برای احداث قطار سریع‌‌‌السیر اصفهان – قم - تهران توسط معاون رئیس‌‌‌جمهوری و رئیس سازمان برنامه‌‌‌وبودجه کشور ابلاغ شد.

این طرح قرار بود تا پایان دهه 80 به اتمام برسد. پس‌‌‌ازآن گفته شد این طرح در دولت یازدهم اجرا شده و به بهره‌‌‌برداری می‌‌‌رسد؛ اما دهه 90 هم تمام شد و اکنون در اوایل سده جدید، قطار سریع‌‌‌السیر اصفهان- تهران ظاهرا در نیمه‌‌‌راه خود قرار دارد. دلایلی چون تعیین مسیر اجرای طرح و اختلاف‌‌‌نظر بر سر آن، تامین نشدن فاینانس خارجی و اعتبارات لازم، موجب به تاخیر افتادن این طرح مانند صدها طرح دیگر شد. قطاری که حتی گفته می‌شود ایده راه‌‌‌اندازی‌‌‌اش مربوط به 40 سال پیش بوده است. چه‌‌‌بسا باوجود عمر صدساله راه‌‌‌آهن و افزایش مسافران این مسیر که به‌‌‌عنوان شلوغ‌‌‌ترین کریدور مسافری کشور مطرح است، ضرورت توجه بیشتر به این طرح وجود داشت. طبق آنچه تخمین زده می‌شود نزدیک به 20 میلیون مسافر دریک سال از این مسیر امکان جابه‌جایی خواهند داشت. زمان سفر اصفهان به تهران به کمتر از دو ساعت می‌‌‌رسد. علاوه بر آنکه دسترسی استان‌‌‌های همجوار مانند چهارمحال، یزد و فارس به پایتخت هم بسیار آسان‌‌‌تر می‌شود. قطعا با بهره‌‌‌برداری از این طرح شاهد تحولی بزرگ در صنعت حمل‌‌‌ونقلی کشور خواهیم بود.

زیرساخت‌‌‌های قطار سریع‌‌‌السیر اصفهان –تهران، تکمیل است

اکنون بحث اصلی زمان باقی‌‌‌مانده تا اجرای این پروژه است. مورد دیگر چگونگی تامین اعتبار برای این پروژه است؟ در حالی که مسوولان استان با تاکید بر برطرف شدن موانع داخلی و مالی از 3 تا 4 سال برای اجرایی شدن این سخن می‌‌‌گویند.

اما وزیر راه و شهرسازی همچنان زمان مشخصی را برای بهره‌‌‌برداری از این پروژه اعلام نمی‌‌‌کند. به گفته این مسوول آنچه مشخص است اکنون در دولت هیچ ابهامی برای طرح قطار سریع‌‌‌السیر وجود ندارد.

وی تصریح می‌کند: برای تامین بودجه لازم این طرح حتما پیگیر خواهم بود. این هزینه انتخابی نیست و باید انجام شود.

بذرپاش اظهار می‌کند: رقم‌‌‌های سرمایه‌گذاری در این پروژه بسیار بزرگ است که از محل‌‌‌های مختلفی ازجمله تهاتر و اسناد اعتباری با شرکای خارجی تامین خواهد شد. در این حال توسعه قطار سریع‌‌‌السیر تهران-قم-اصفهان سیاست قطعی دولت است و این کار را در دولت سیزدهم به اتمام خواهیم رساند.

علیرضا صلواتی، مجری طرح‌‌‌های زیربنایی وزارت راه و شهرسازی در استان اصفهان نیز در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای‌اقتصاد» اظهار می‌کند: درصورتی‌‌‌که موانع مالی و داخلی، موافقت‌‌‌نامه‌‌‌ها، مجوزها و... برطرف شود حداکثر زمان لازم برای بهره‌‌‌برداری از پروژه قطار سریع‌السیر در سه سال آینده خواهد بود. این مسوول اظهار می‌کند: زیرساخت این طرح که امری زمان‌بر بود به‌‌‌طور کامل انجام شده و اکنون در مرحله روسازی و ریل‌‌‌گذاری قرار دارد.

وی توضیح می‌دهد: کل مسیر 245 کیلومتر است که 70‌درصد پیشرفت زیرسازی داشته و آماده روسازی است. به‌‌‌علاوه 85‌درصد معارضات تاسیساتی و ملکی در کل مسیر انجام‌‌‌ شده و یکی از دو تونل مسیر هم به اتمام رسیده است.

وی در پاسخ به اینکه دلیل تاخیر در اجرای طرح چه بوده است، می‌‌‌گوید: به دنبال آن هستیم که قطار سریع‌‌‌السیر اصفهان - تهران در دولت سیزدهم افتتاح شود اما یکی از مهم‌ترین دلایل تاخیر، به ورود پیمانکاران مختلف به این پروژه مربوط می‌شود که از سال 97 با ورود پیمانکار چینی این پروژه در مسیر خود قرار گرفت و به‌‌‌یکباره با شیوع کرونا و محدودیت‌ها روند اجرایی کند شد. همچنین تحریم‌‌‌ها و ناهماهنگی‌‌‌های داخلی هم در این مورد تاثیرگذار بود. صلواتی تصریح می‌کند: فقط دو سال طول کشید که شورای اقتصاد موافقت‌‌‌نامه خود را صادر کند و سرانجام مهرماه امسال به انجام رسید. این مسوول یادآور می‌شود: فعلا پیمانکار اصلی طرح چین و قرارگاه خاتم‌‌‌الانبیا نیز تحت نظر استانداردهای چینی اجرای طرح را بر عهده دارد. مجری طرح‌‌‌های زیربنایی وزارت راه و شهرسازی تاکید می‌کند: اکنون مسائل مالی چندانی در میان نیست بیشتر بحث مصوبات در پیشروی این طرح تاثیرگذار است. وی تصریح می‌کند: اجرای این پروژه نقطه عطفی در توسعه عمرانی کشور و استان اصفهان به شمار می‌‌‌آید. طول مسیر این طرح بین 100 تا 120 دقیقه خواهد بود و با اجرایی شدن آن پیامدهای مثبتی مانند کاهش مهاجرت‌‌‌ها از اصفهان به پایتخت، مهاجرت معکوس، رونق توریسم و قرارگیری اصفهان به‌‌‌عنوان نقطه ثقل را خواهیم داشت. همچنین با بهره‌‌‌برداری از این طرح، چنین پروژه‌‌‌ای در کل کشور در مسیر مشهد، شیراز و تبریز با هزینه‌‌‌ای بسیار کمتر و با فناوری بومی‌‌‌شده اجرا خواهد شد.

پروژه ایرانی با پیمانکار چینی

از فعالیت قطار سریع‌‌‌السیر در جهان، سالیان زیادی می‌‌‌گذرد. قطاری که در ایران هم قرار است در مسیر تهران – قم – اصفهان با سرعت 300 کیلومتر بر ساعت و در زمانی کمتر از دو ساعت میان پایتخت و مرکز کشور به بهره‌‌‌برداری برسد. بیشتر از دو دهه از عمر آن می‌‌‌گذرد؛ اما گویا همچنان تا زمان بهره‌‌‌برداری آن راهی دیگر در پیش است. به‌‌‌طوری که وزیر راه و شهرسازی به‌‌‌صراحت زمان اجرا را نامشخص عنوان می‌کند.

طرحی که سال 89 بنا به گفته استاندار وقت اصفهان قرار بود در صورت جذب سرمایه‌گذار تا سال 92 به بهره‌‌‌برداری برسد. حال‌‌‌آنکه در طول دوران اجرا با هزینه‌‌‌های بالا و تغییر پیمانکاران به‌‌‌علاوه تغییر مسیر روبه‌رو شد.

در آغاز قرار بر آن بود اصفهان- کاشان- قم- تهران مسیر این پروژه باشد اما به‌‌‌یکباره خبر رسید که مسیر تغییریافته اصفهان- میمه - دلیجان- قم- تهران موردنظر واقع شده است. مباحثی مبنی بر اصرار نمایندگان وقت نسبت به تغییر مسیر این پروژه مطرح می‌‌‌شد؛ این‌‌‌چنین که نماینده‌‌‌ها خواستار رد شدن قطار از مسیر شهرهای خود شده بودند. موضوع قابل‌‌‌تأمل دیگر تغییر مجریان و پیمانکاران این طرح بود که بارها چنین شد و دائم با اخباری از این تغییرات و ورود سرمایه‌گذاران جدید مواجه بوده‌‌‌ایم.

سرانجام سال 97 شرکت CREC با حضور شش موسسه قرارگاه خاتم‌‌‌الانبیا، کار را دوباره شروع کردند. در تیرماه 1401 هم اعلام شد نخستین پروژه قطار سریع‌‌‌السیر ایران با فاینانس چینی‌‌‌ها به رقم 15 میلیارد و 300 میلیون یوآن در آینده نزدیک به بهره‌‌‌برداری می‌‌‌رسد. موضوعی که همچنان هم با اما و اگرهای فراوانی همراه است.