شوک ثانویه شورای رقابت به بازار

روزنامه «دنیای ‌اقتصاد» بازار خودرو پس از خروج شورای رقابت از تعیین قیمت را بررسی کرده که این بررسی حکایت از آن دارد که طی 10 روز گذشته قیمت‌ها شوک جدیدی را تجربه کردند؛ به طوری که از 23 محصول مورد بررسی «دنیای اقتصاد» در بازه زمانی 12دی تا 23دی، بهای خودروهای داخلی به طور میانگین 26میلیون تومان یعنی 4.5درصد، خودروهای مونتاژی 90میلیون تومان یعنی 6.6درصد و محصولات وارداتی دست‌دوم حدود 340میلیون تومان معادل 6 درصد رشد قیمت را ثبت کرده‌اند. کل خودروهای مورد بررسی به طور میانگین 5.7درصد رشد قیمت را به خود دیده‌اند. به‌‌نوعی می‌توان گفت این دومین شوک به بازار خودرو از ابتدای سال جاری تاکنون است. شوک اول در اردیبهشت امسال و همراه با قیمت‌گذاری شورای رقابت به بازار وارد شد و این بار نیز شوک دوم تحت تاثیر خروج این شورا از قیمت‌گذاری خودرو بوده است.

بنابراین می‌توان گفت ورود و خروج شورای رقابت امسال نقش اصلی را در بازار خودرو ایفا کرده است.  البته تاثیرپذیری بازار از کناره‌گیری شورای رقابت از قیمت‌گذاری خودرو چندان دور از انتظار نبود. فعالان بازار این انتظار را دارند که با سپردن قیمت‌گذاری خودرو به سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و واردکنندگان به عنوان زیرمجموعه وزارت صمت، قیمت رسمی خودرو افزایش پیدا کند. به عبارت دیگر وضعیت زیان‌دهی خودروسازان و بدهی‌های کلان آنها به قطعه‌سازان وزارت صمت را راضی به رشد قیمت‌ خواهد کرد و از آنجا که خودروسازها نیز به‌نوعی زیرمجموعه وزارت صمت محسوب می‌شوند، جلب رضایت این وزارتخانه برای افزایش قیمت، راحت‌تر از شورای رقابت خواهد بود. کما اینکه در تابستان امسال نیز سازمان حمایت رشد 38درصدی هزینه‌های خودروسازان را تایید کرد اما شورای رقابت زیر بار آن نرفت. البته به‌جز ورود و خروج شورای رقابت در پروسه قیمت‌گذاری خودرو، چند عامل اصلی وجود داشت که بازار خودرو را از ابتدای امسال در ثبات نسبی قرار داده بود.

حالا اما این عوامل چندان اثربخشی برای حفظ آرامش بازار خودرو ندارند. یکی از این عوامل نرخ ارز بود که تقریبا طی سال جاری هیجانات کمتری را تجربه کرده بود، اما از اوایل هفته گذشته نرخ ارز نیز در بازار رو به رشد گذاشت تا حدی که بهای دلار در بازار آزاد روز گذشته به 51هزار و 900تومان رسید که رشد 400تومانی را تنها طی یک روز ثبت کرد. بازار خودرو هم که همیشه تبعیت خود از نوسانات نرخ ارز را به اثبات رسانده، تحت تاثیر رشد نرخ دلار در بازار بوده است.  عامل دومی که از ابتدای سال جاری بر آرامش بازار تاثیر گذاشت، اخبار مربوط به واردات خودرو بود. گرچه ورود محصولات خارجی در این مدت به صورت لاک‌پشتی در حال انجام بوده، اما به‌هرحال سیاستگذار توانست با وعده‌‌ووعیدهای ریز و درشت در مورد واردات، بازار خودرو را کنترل کند.

اما حالا با نزدیک شدن به پایان سال، به نظر می‌رسد این دست از وعده‌ها دیگر برای کنترل بازار کارساز نیست، فعالان بازار خودرو به‌نوعی از واردات ناامید شده و نسبت به این دست از اخبار و وعده‌ها نیز تقریبا بی‌اعتنا شده‌اند.  عامل سوم مربوط به تصویب آیین‌نامه واردات خودروهای کارکرده در هیات وزیران است، این خبر توانست تاثیر مثبتی بر بازار بگذارد و به ثبات نسبی قیمت‌ها کمک کند. اما با گذشت ماه‌ها از این اتفاق هنوز خبری از ابلاغ این آیین‌نامه نیست و بازار خودرو دیگر از امید ورود خودروهای کارکرده عبور کرده است.

 پیش‌بینی بازار تا پایان سال

تاثیر ورود یا خروج شورای رقابت در حوزه قیمت‌گذاری،  بر بازار خودرو اتفاق چندان غریبی نیست. در سال‌های گذشته و با رفت‌و‌آمدهای متعدد این شورا به حوزه قیمت‌گذاری خودرو، شوک به بازار خودرو به حسب آن نیز اتفاقی معمولی بوده است. با‌این‌حال به نظر می‌رسد اکنون بازار خودرو نسبت به رفتار شورای رقابت هیجان بیشتری دارد. به هر روی هر اتفاقی برای بازار خودرو تا پایان سال جاری بستگی به نوع عملکرد  و تصمیم‌گیری‌های سازمان حمایت به عنوان جانشین شورای رقابت در قیمت‌گذاری خودرو دارد. اما باید توجه کرد که سازمان حمایت زیرمجموعه وزارت صمت است و قطعا منافع و سیاست‌های این وزارتخانه در تصمیم‌گیری برای قیمت‌گذاری خودرو موثر خواهد بود.

در جلسه پرسش از وزیر صمت که 12 دی‌ماه در مجلس شورای اسلامی برگزار شد، نمایندگان مجلس رویکرد چندان مثبتی در مواجهه با عملکرد خودرویی وزارت صمت نداشتند. این موضوع می‌تواند در تصمیم‌های آتی برای قیمت‌گذاری خودرو موثر باشد. با توجه به اینکه زمان زیادی تا انتخابات مجلس باقی نمانده، ممکن است ساکنان خانه ملت پیش از اتمام دوره خود و با توجه به انتخابات پیش رو بخواهند فشار بیشتری به وزارت صمت وارد کنند. بنابراین سیاستگذار دو راه پیش رو دارد: برای جلوگیری از زیان بیشتر خودروسازان، قیمت رسمی خودرو را افزایش دهد؛ یا اینکه برای این تصمیم‌گیری تا بعد از انتخابات مجلس صبر کند.

به نظر می‌رسد روش دوم تصمیم معقول‌تری برای سیاستگذار است. بنابراین می‌توان این پیش‌بینی را داشت که قیمت رسمی خودرو تا انتهای امسال تغییر نکند و هرگونه تصمیم‌گیری برای رشد بهای کارخانه خودرو به فروردین یا اردیبهشت سال آینده موکول شود. بنابراین احتمالا بعد از مدتی رشد قیمت در بازار تحت تاثیر خروج شورای رقابت از قیمت‌گذاری، بازار تا انتهای سال دوباره به ثبات می‌رسد و شوک بعدی به بازار به سال 1403 موکول خواهد شد.

 جزئیات افت‌وخیز قیمتی

همان‌طور که اشاره شد «دنیای اقتصاد» برای بررسی بازار خودرو، قیمت 23 محصول داخلی، مونتاژی و وارداتی پرتقاضا را در بازه زمانی 12 تا 23 دی‌ماه رصد کرده است. از بین 8 محصول داخلی مورد بررسی بیشترین رشد قیمت مربوط به دناپلاس دنده‌ای بود که در این بازه زمانی بهای آن در بازار از 665میلیون تومان به 710میلیون تومان رسیده تا رشد قیمت 45میلیون تومانی و 6.7درصدی را ثبت کند. پس از آن بهای پژو 207 MC اتوماتیک با رشد 35میلیون تومانی، از 775میلیون تومان به 810میلیون تومان رسید که حاکی از افزایش 4.5درصدی قیمت‌ این محصول است. کمترین رشد قیمت بین محصولات داخلی مربوط به کوئیک دنده‌ای R و ساینا S بوده است که هر دو 15میلیون تومان رشد قیمت داشته‌اند. رشد قیمت محصولات داخلی به طور میانگین 26میلیون تومان و 4.5درصد بوده است.

از بین محصولات مونتاژی رکورددار رشد قیمت دیگنیتی پرایم بوده که در بازه زمانی مذکور قیمت آن از یک‌میلیارد و 650میلیون تومان به یک‌میلیارد و 900میلیون تومان رسیده تا رشد قیمت 250میلیون تومانی و 15درصدی را ثبت کند. فیدلیتی پرایم هفت‌نفره در 10 روز گذشته 140میلیون تومان معادل 8.2درصد رشد قیمت را ثبت کرده تا یک‌میلیارد و 840‌میلیون تومان در بازار خرید و فروش شود. کمترین رشد قیمت بین محصولات خودروسازان خصوصی مربوط به MVM X22 است که به طور کلی در بازه قیمتی کمتری نسبت به دیگر خودروهای مونتاژی قرار دارد. این محصول در این مدت‌زمان 20میلیون تومان رشد قیمت داشته تا ضمن ثبت افزایش قیمت 2.7درصدی، 745میلیون تومان قیمت‌گذاری شود. میانگین رشد قیمت محصولات خودروسازان خصوصی 90میلیون تومان و 6.6درصد بوده است. 

بین محصولات وارداتی رکورد بیشترین افزایش قیمت مربوط به بنز کلاس E200 مدل 2018 است که بهای آن از 12 تا 23 دی 700میلیون تومان افزایش یافته و به 13میلیارد و 400میلیون تومان رسیده است؛ رشد قیمت این محصول 5.2درصد بوده است. کمترین افزایش قیمت وارداتی متعلق بوده به هیوندای النترای 2018 است که با 100میلیون تومان و 3.4درصد رشد قیمت، بهای سه‌میلیارد تومان را ثبت کرده است. رشد قیمت محصولات وارداتی مورد بررسی به طور میانگین 340میلیون تومان معادل 6درصد است.