آژیر ناترازی مصرف آب

بـــــا توجــه به کاهش 11درصدی آب ورودی سد‌‌‌ها، نمی‌‌‌توان به‌راحتی چاره‌‌‌ای برای بحران آبی اندیشید. هنوز هم اصلاح الگوی مصرف آبی در کشور از اصلی‌‌‌ترین راهکارهای موجود است و به عقیده محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران کاهش حتی20درصدی مصرف آب می‌‌‌تواند نقش موثری در گذر از چالش‌‌‌ها داشته باشد. اردکانی با بیان اینکه ایران در سال چهارم خشکسالی قرار دارد اما در عین حال برنامه‌‌‌ای مبنی بر جیره‌‌‌بندی آب وجود ندارد، تصریح کرد: سه‌سال خشکسالی را پشت سر گذاشتیم و اتفاقی رخ نداده و صراحتا اعلام می‌‌‌کنیم که برنامه‌‌‌ای برای نوبت‌‌‌بندی و جیره‌‌‌بندی آب در استان تهران در دستور کار نداریم.

 رشد خروجی و کاهش ورودی آب به سدها

فیروز قاسم‌‌‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، درباره وضعیت مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری تا 30دی‌ماه، اظهار کرد: ورودی سدهای کشور در حال حاضر 6.18میلیارد مترمکعب است که نسبت به سال آبی گذشته 11‌درصد کاهش داشته است. میزان ورودی آب به سدهای کشور در سال گذشته 6.93میلیارد مترمکعب بود. خروجی سدهای کشور از 6.23میلیارد مترمکعب در سال آبی گذشته به حجم 7.62میلیارد مترمکعب رسیده که نشانگر رشد 22درصدی میزان تامین مصارف از محل سدها نسبت به سال گذشته است.

قاسم‌‌‌زاده موجودی مخازن سدهای کشور را در تاریخ 30دی‌ماه 1402 با 41‌درصد پرشدگی، معادل 20.26میلیارد مترمکعب اعلام کرد و گفت: این میزان در سال گذشته 19.80میلیارد مترمکعب بوده که نشانگر 2‌درصد رشد نسبت به سال گذشته است.‌ پرشدگی سدهای پایتخت برابر با 14‌درصد است و حجم مخازن سدهای تهران تا 30 دی‌ماه با افزایش 5درصدی روبه‌رو بوده است. مجموع 13سد مهم حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز حدود 27‌درصد پرشدگی دارد که نسبت به سال آبی گذشته 4‌درصد کاهش داشته است.

 افت فاحش بارندگی‌‌‌ها در استان تهران

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، در گفت‌‌‌وگویی با تاکید بر اهمیت کاهش 20درصدی مصرف آب تهرانی‌‌‌ها، گفت: سال گذشته میزان بارندگی‌‌‌ها در تهران 190میلی‌متر بود. امسال که تقریبا چهارماه از سال آبی گذشته است، میزان بارندگی در استان تهران نسبت به میانگین بلندمدت، 46‌درصد کمتر بوده است.

همچنین حجم ذخایر سدها به نحو قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده و این در حالی است که سرانه مصرف در تهران باید طبق الگوی مصرف برای هر خانوار 400لیتر در روز باشد. در حال حاضر سرانه مصرف در استان تهران برای هر نفر 250لیتر است که عدد بسیار بالایی به حساب می‌‌‌آید. بارندگی بسیاری از کشورهای حاشیه دریای مدیترانه بیش از 750لیتر است، اما سرانه مصرف آنها 170لیتر در شبانه‌‌‌روز است. محسن اردکانی، با بیان اینکه در حال حاضر سرانه مصرف در استان تهران برای هر نفر 250لیتر است که عدد بسیار بالایی به حساب می‌‌‌آید، افزود: سرانه مصرف بسیاری از کشورها که در حاشیه دریای مدیترانه قرار دارند و میزان بارندگی آنها بیش از 750لیتر است، 170 لیتر در شبانه‌‌‌روز است. در تهران با بارندگی 190میلی‌متر در سال سرانه مصرف 250لیتر در شبانه‌‌‌روز است.

او گفت: در حال حاضر بین قیمت تمام‌شده و قیمت فروش آب اختلاف زیادی وجود دارد که پایه قانونی آن باید به‌تدریج اصلاح شود. در حال حاضر قیمت تمام‌شده آب در شهر تهران با وضعیت فعلی حداقل مترمکعبی 8500تومان است اما به طور متوسط، هر مترمکعب آب کمتر از 3هزار تومان فروخته می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران با بیان اینکه بیش از 60‌درصد اختلاف قیمت بین قیمت تمام‌شده و قیمت فروش آب وجود دارد، تاکید کرد: باید با استفاده از شیرهای کم‌‌‌مصرف و اصلاح تاسیسات در ساختمان و موضوعاتی از این قبیل میزان مصرف آب را کاهش دهیم. علاوه بر این‌‌‌ باید در حوزه فرهنگ‌‌‌سازی نیز اقداماتی صورت گیرد، به طوری که کلیه دستگاه‌‌‌هایی که در حوزه فرهنگ‌‌‌سازی دخیل هستند، وارد میدان شوند و تغییر شیوه مصرف اتفاق بیفتد.

اردکانی با بیان اینکه ایران از اقلیم خشک و نیمه‌خشک برخوردار است، میانگین بارندگی در کشور را به طور متوسط سالانه 230میلی‌متر اعلام و اظهار کرد: این میانگین در استان تهران به صورت نرمال باید سالانه 280میلی‌متر باشد و ما سومین دوره خشکسالی را پشت سر گذاشتیم و اکنون در حال سپری کردن سال چهارم هستیم.

وی با تاکید بر اینکه آب تهران از پنج‌سد امیرکبیر و طالقان در غرب و سد لار، لتیان و ماملو در شرق تهران و منابع آب‌‌‌های زیرزمینی تامین می‌شود، تاکید کرد: در گذشته حدود 75‌درصد از آب شرب و بهداشتی استان تهران را از محل آب‌‌‌های سطحی یعنی همین سدها تامین می‌‌‌کردیم. زمانی که میزان بارندگی کاهش می‌‌‌یابد، طبیعتا روان‌‌‌آب‌‌‌ها و آوردهای رودخانه‌‌‌ها کاهش پیدا می‌کند و به تبع آن حجم ذخایر سدها کاهش می‌‌‌یابد. بر این اساس طی سه‌سال گذشته، میزان بارندگی استان تهران به صورت ممتد زیر 200میلی‌متر بوده است. حال آنکه میانگین نرمال آن باید 280میلی‌متر باشد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران با تاکید بر اینکه سه‌سال خشکسالی را پشت سر گذاشتیم و اتفاقی رخ نداده و اکنون نیز صراحتا اعلام می‌‌‌کنیم که برنامه‌‌‌ای برای نوبت‌‌‌بندی و جیره‌‌‌بندی آب در استان تهران در دستور کار نداریم، گفت: این صحبت به این معنا نیست که اقدامی برای مدیریت منابع آبی صورت نمی‌گیرد. برنامه‌‌‌هایی را در سال‌های گذشته که در خشکسالی قرار داشتیم تعریف کردیم. امسال نیز که در سال چهارم خشکسالی قرار داریم، برنامه‌‌‌هایی را دستور کار قرار داده‌‌‌ایم.  وی با بیان اینکه علاوه بر همکاری مردم، منابع جایگزین نیز اضافه کردیم تا از منابع سطحی آب کمتر برداشت شود، اظهار کرد: امسال نیز چنین برنامه‌‌‌هایی را در دستور کار داریم و به جز این نیز چاره‌‌‌ای نیست.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران اظهار کرد: یک‌میلیارد و 500میلیون مترمکعب آب در استان تهران برای شرب و بهداشت توزیع می‌شود. 6.5میلیارد نیز برای شرب و بهداشت در کل کشور توزیع می‌شود که در این میان، 23‌درصد از منابع آب شرب و بهداشت کشور در استان تهران توزیع می‌شود.

اردکانی با بیان اینکه کاهش 20درصدی مصرف آب می‌‌‌تواند نقش زیادی در گذر از چالش‌‌‌ها داشته باشد و درواقع این 20‌درصد معادل 300میلیون مترمکعب بوده که این عدد 1.5برابر سد امیرکبیر است، گفت: نه‌تنها امسال بلکه بحران سخت‌‌‌تر از این را پشت سر خواهیم گذاشت، اما این تلقی که هرچه می‌‌‌خواهیم آب مصرف کنیم و دستگاه‌‌‌های متولی، آب تولید کنند، امکان‌‌‌پذیر نیست.

به گفته وی، آب به نزولات جوی بستگی دارد و قابل تولید نیست. در تمام دنیا اینگونه است که وقتی با کاهش نزولات جوی مواجه می‌‌‌شوند میزان مصرف را کاهش می‌دهند. به طور مثال آبیاری فضای سبز، شست‌‌‌وشوی خودرو، فرش و مواردی از این قبیل متوقف می‌شود.

وی با بیان اینکه در شهر تهران 22‌درصد هدررفت آب داریم، گفت: این 22‌درصد به دو هدررفت ظاهری و واقعی تبدیل می‌شود؛ 11‌درصد هدررفت ظاهری و 11‌درصد هدررفت واقعی است. درواقع هدررفت ظاهری به خطای دستگاه‌‌‌های اندازه‌‌‌گیری اطلاق می‌شود.

به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، زمانی که مشترکان از پمپ استفاده می‌کنند، متوجه کاهش فشار آب نمی‌‌‌شوند، اما صرفه‌‌‌جویی بالایی در مصرف آب صورت می‌گیرد، به طوری که ماهی 4 تا 5میلیون مترمکعب میزان مصرف آب کاهش می‌‌‌یابد و با توجه به اینکه در تهران در مقیاس بزرگی آب توزیع می‌شود، این عدد معادل 40 تا 50مترمکعب به ازای هر نفر می‌شود. سد لتیان 70میلیون مترمکعب ذخیره آب دارد که رقم بالایی است. اردکانی افزود: برنامه‌‌‌های بسیار خوبی در حوزه تامین و توزیع داریم اما در کنار این برنامه‌‌‌ها لازم است مردم نیز مانند گذشته صرفه‌‌‌جویی 20درصدی داشته باشند تا سال آبی جاری را پشت سر بگذاریم و جیره‌‌‌بندی آب نیز در دستور کار قرار ندارد.

وی با اشاره به مشترکان پرمصرف، تاکید کرد: الگوی مصرف در شهر تهران برای هر خانواده در ماه معادل 12‌هزار لیتر است. 31‌درصد از مشترکان تا 12‌هزار لیتر و 63‌درصد از مشترکان تا 24‌هزار لیتر مصرف آب دارند؛ به گروه اول خوش‌مصرف، به گروه دوم پرمصرف و به گروه سوم که از 24‌هزار مترمکعب بیشتر مصرف می‌کنند، بدمصرف می‌‌‌گوییم که 6‌درصد مشترکان را دربرمی‌گیرد. مشترکانی که تا 24‌هزار لیتر مصرف آب دارند، 200‌هزار تومان قبض برای آنها صادر می‌شود.

 اگر مشترکی 50‌هزار مترمکعب آب مصرف کند، قبض آب آن 1.5میلیون تومان خواهد بود.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران افزود: برای گروه اول که 12‌هزار لیتر آب می‌کنند، قبوض آب 29‌هزار تومان صادر می‌شود، یک آب معدنی 1.5لیتری 7هزار تومان است، 15 لیتر آن می‌شود 70‌هزار تومان، اما 12‌هزار لیتر را با قیمت 29‌هزار تومان توزیع می‌‌‌کنیم. مشترکانی که تا 24‌هزار لیتر مصرف آب دارند، 200‌هزار تومان قبض برای آنها صادر می‌شود، اگر مشترکی 50‌هزار مترمکعب آب مصرف کند، قبض آب برای آن 1.5میلیون تومان خواهد بود.

 الزام دولتی‌ها به کاهش مصرف آب

اردکانی در ادامه توضیح داد: مصوبه دیگری وجود دارد که ادارات دولتی موظفند میزان مصرف آب خود را تا 25‌درصد کاهش دهند که اگر این اتفاق نیفتد، دو مرتبه اخطار داده می‌شود و بار سوم علاوه بر محدودیت موقت، اسم آن اداره یا سازمان را رسانه‌‌‌ای خواهیم کرد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران درباره تفکیک آب شرب و بهداشتی نیز تصریح کرد: این طرح بسیار هزینه‌‌‌بر است. 18‌هزار کیلومتر شبکه توزیع آب شرب در استان تهران وجود دارد که اگر قرار باشد تفکیک آب صورت گیرد باید همین مقدار شبکه ایجاد شود.

وی در پاسخ به این سوال که خشکسالی حاکم بر تهران تاثیری بر وضعیت کیفیت آب گذاشته است یا خیر،‌‌‌ تصریح کرد: آبی که در شبکه توزیع استان تهران قرار دارد، 100‌درصد از کیفیت شرب استاندارد و حتی بالاتر از استاندارد جهانی است و جای هیچ‌گونه نگرانی برای این مساله وجود ندارد.

اردکانی با بیان اینکه این اطمینان را به مردم می‌‌‌دهم که هیچ‌‌‌وقت از باب اینکه کمبود آبی در تهران نداشته باشیم، کیفیت آب را کاهش نخواهیم داد، گفت: درحال حاضر تمام آبی که در شبکه استان تهران توزیع می‌شود، با کیفیت استاندارد شرب است و جای نگرانی نیست.

وی با اشاره به لزوم سازگاری با خشکسالی، اظهار کرد: دو مبحث مطرح بوده؛ یک موضوع گوارایی آب و دیگری موضوع بهداشت و سلامت آب است. هرآنچه در شبکه سراسری آب توزیع می‌شود دارای استاندارد 100درصدی است، اما گوارایی آب متفاوت است. درواقع گوارایی آب سد طالقان از سد کرج، گوارایی آب سد کرج از سد لار و گوارایی سد لار از سد لتیان بیشتر است و درکل باید گفت مفهوم گوارایی با سلامت و بهداشت آب متفاوت است.