داده‌‌‌‌‌‌های گزارش آنکـــتاد نشــان می‌دهد تجارت در اکثر کشورهای جهان افزایش یافته؛ با این وجود، به دلیل تبعات تقابل نظامی روسیه و اوکراین، ارزش صادرات بلاروس 43درصد و صادرات اوکراین 35درصد در سال2022 افت را نشان می‌دهد، درحالی‌که صادرات روسیه در این سال‌رشد داشته‌است. آمارهای قطعی سال2022 به روشنی بیانگر آن است که در این سال‌کشورها بهترین عملکرد را در تجارت ثبت کردهاند. حجم تجارت در این سال‌نه‌تنها نسبت به سال‌قبل، بلکه نسبت به تمام سال‌های دهه‌گذشته و احتمالا سال2023، رقم بالاتری را نشان می‌دهد، بنابراین می‌توان 2022 را سال‌اوج تجارت دانست.
تجارت در کشورهای درحال‌توسعه
بر اساس داده‌ها از مجموع صادرات 24هزار و 926میلیارد دلاری کشورها در سال2022، بیش از 13هزار و 683میلیارد دلار از مبدا کشورهای توسعه‌یافته جهان و 11هزار و 243میلیارد دلار از کشورهای درحال‌توسعه به جهان صادر شده‌است. همچنین کشورهای توسعه‌یافته 15هزار و 291میلیارد دلار و کشورهای درحال‌توسعه 10هزار و 379میلیارد دلار، کالا وارد کردهاند. در سال2022، کشورهای درحال‌توسعه آفریقایی 665میلیارد دلار کالا به دیگر کشورها صادر کردهاند که رشد16.9درصدی نسبت به سال2021 را نشان می‌دهد. واردات این کشورها نیز 736میلیارد دلار بوده که نسبت به سال‌قبل نزدیک به 19درصد رشد داشته‌است.
کشورهای درحال‌توسعه قاره آمریکا نیز در سال2022، به ترتیب 1415 و 1540میلیارد دلار صادرات و واردات کالا داشته‌اند. این آمار رشد 16.9درصدی در صادرات و رشد 21.4درصدی در واردات را نشان می‌دهد. تجارت در کشورهای درحال‌توسعه آسیایی و منطقه اقیانوسیه نیز در سال2022 رشد قابل‌توجهی داشته‌است. بر اساس آمارهای آنکتاد، ارزش صادرات این کشورها در این سال9هزار و 163میلیارد دلار محاسبه‌شده که رشد 12.3درصدی نسبت به سال2021 را نشان می‌دهد. همچنین این کشورها واردات 8هزار و 103میلیارد دلاری را در سال2022 ثبت کردهاند که 10.3درصدی نسبت به سال قبل‌‌‌‌‌‌تر رشد داشته‌است.
اتحادهای قدیم و جدید
حجم تجارت کشورهای عضو یک گروه یا پیمان تصویر روشنی از قدرت اقتصادی- سیاسی آن ارائه می‌کند. آمارهای آنکتاد ارزش تجارت در گروه20 و بریکس را مورد بررسی قرار داده‌است. بریکس نسبت به گروه20، سازمان جوان‌‌‌‌‌‌تری است و یکی از اهداف تشکیل آن، سامان‌دادن نهادی متفاوت با نهادهای غربی است که در آن اعضا بتوانند با سهولت با یکدیگر تجارت کنند. با توجه به اینکه ایران به‌تازگی به عضویت گروه بریکس درآمده، بررسی تجارت این گروه حائزاهمیت است. در سال2022، کشورهای عضو گروه20 مجموعا 18هزار و 906میلیارد دلار کالا صادر کردهاند که رشد 10.7درصدی نسبت به سال‌قبل‌‌‌‌‌‌تر را نشان می‌دهد، در مقابل واردات این گروه در سال‌مذکور 19هزار و 830میلیارد دلار محاسبه‌شده که 13.9درصد نسبت به سال2021 رشد داشته‌است.
آمارهای صادرات و واردات گروه بریکس رشد کمتری نسبت به گروه20 را نشان می‌دهد. در سال2022، کشورهای عضو بریکس 5هزار و 92میلیارد دلار کالا صادر کردهاند که 9.5درصدی نسبت به سال‌قبل‌‌‌‌‌‌تر رشد داشته‌است. همچنین در این سال‌کشورهای عضو بریکس 4هزار و 145میلیارد دلار کالا وارد کردهاند. همان‌طور که مشخص است حجم تجارت کشورهای عضو بریکس کمتر از 30درصد کشورهای گروه20 است؛ بنابراین مشخص است که سهم بریکس از تجارت‌جهانی بسیار کمتر از گروه20 است. البته باید این نکته را درنظر گرفت که تعداد کشورهای عضو بریکس کمتر از گروه20 است و 7 عضو بریکس همزمان در گروه20 نیز عضویت دارند.
تجارت در کشورهای توسعه‌نیافته
وضعیت تجارت در کشورهای توسعه‌نیافته، از دیگر محورهایی است که گزارش آنکتاد آن را موردتحلیل قرار داده‌است. در سال2022، این کشورها مجموعا 279میلیارد دلار به دیگر کشورها کالا صادر کردهاند که نسبت به رقم 238میلیارد دلاری سال قبل‌‌‌‌‌‌تر 17.4درصد رشد را نشان می‌دهد. همچنین واردات در این کشورها افزایش توجهی داشته‌است. واردات این کشورها از 309میلیارد دلار در سال2021 میلادی با رشد 14.7درصدی به رقم 354میلیارد دلار رسیده‌است. بر اساس آمارهای آنکتاد، در سال2022، کشورهای توسعه‌نیافته آفریقایی مجموعا 170.9میلیارد دلار صادرات داشته‌اند که رقمی معادل 60درصد صادرات کشورهای توسعه‌نیافته محسوب می‌شود. در بین کشورهای فقیر آفریقایی، آنگولا بیشترین ارزش صادرات کالا را به خود اختصاص داده‌است.
صادرات این کشور نفتی با رشد 48.7درصدی نسبت به سال2021 به رقم 51میلیارد و 275میلیون دلار رسیده‌است، در مقابل آنگولا تنها 17میلیارد و 803میلیون دلار واردات داشته و تراز تجاری مثبت 33میلیارد و 472میلیون دلاری را ثبت‌کرده که بالاترین رقم در بین کشورهای توسعه‌نیافته محسوب می‌شود.کشورهای توسعه‌نیافته آسیایی نیز در سال2022 بیش از 17.5رشد در صادرات را تجربه کردهاند. در سال‌مذکور کشورهای توسعه‌نیافته آسیایی، 106میلیارد و 364میلیون دلار کالا صادر کرده و بیش از 169میلیارد دلار وارد کردهاند. در بین این گروه از کشورهای آسیایی، بنگلادش بیشترین رشد در تجارت را ثبت کرده‌است. بنگلادش در سال2022، بیش از 54.6میلیارد دلار صادرات و 88.2میلیارد دلار واردات داشته که رشد 23.7درصدی در صادرات و رشد 9.7درصدی در واردات را نشان می‌دهد. در نهایت با توجه به تخمین‌های آنکتاد می‌توان گفت تجارت در سال2023 احتمالا در بیشتر کشورها کاهش را تجربه‌کرده که عمده این کاهش مرتبط با رکود در کشورهای توسعه‌یافته و جنگ در نقاط مختلف جهان است.
