عطا مرادی، کارشناس هوافضا در گفت‌وگو با «زومیت» اهمیت این پرتاب را در آزمایش پرتابگر می‌داند و درباره این ادعا می‌گوید: «در پرتاب‌های زیرمداری هدف اصلی این است که پیش‌رانش را تست کنند و از آنجا که این آزمایش هزینه زیادی دارد، می‌توان یک کار آزمایشگاهی و تجربه‌ای هم انجام داد که متداول است. اینکه کپسول زیستی را به این منظور تست کرده‌اند، منطقی بوده ولی اینکه بگویند این پروژه فقط به قصد پرتاب کپسول زیستی بوده، قطعاً اینطور نیست.»
از نگاه او حتی فرستادن انسان به فضا هم جزو اولویت‌ها نیست، بلکه رسیدن به مدار ژئوسنکرون نیاز کشور است.
الان صدا و سیما خدماتش را سالانه با هزینه‌ای گزاف از ماهواره‌های مخابراتی دیگر خریداری می‌کند. به همین دلیل رسیدن به مدار ارتفاع بالا یک نیاز است. هر کشوری به ماهواره‌های تصویربرداری نیاز دارد. صحبت از احیای زیست در فضا فقط تبلیغات و شوآف است. پرتاب زیرمداری با هدف قرار دادن ماهواره در مدار نیست. بلکه تنها یک مدار سهمی است که شیء پس از پرتاب به زمین برمی‌گردد. بنابراین کپسول زیستی هم تا ارتفاع مشخصی پرتاب شده و سیستم پیش‌رانش سلمان را تست کرده‌اند.
- عطا مرادی، کارشناس هوافضا
فناوری داریم، خروجی خوبی نداریم
کشورها متناسب با جنبه اقتداری و علمی و پژوهشی صنعت فضایی فعالیت می‌کنند. مرادی معتقد است که کشور ما هم به توسعه این صنعت نیاز دارد. همانطور که هر کشور دیگری بسته به سیاست‌گذاری خود در برنامه توسعه فضایی فعالیت می‌کند.
مثل ترکیه که به‌تازگی فضانوردی به فضا اعزام کرده و چندین ماهواره در مدار ژئوسنکرون دارد یا امارات متحده عربی که هزینه زیادی کرد و ماهواره اکتشافی به مریخ فرستاد.
ایران چه سهمی از صنعت فضایی دارد؟ این کارشناس هواوفضا در جواب می‌گوید:
سهم ما به لحاظ فناوری فضایی و توانایی پرتاب کم نیست. ما جزو بیست کشوری هستیم که می‌تواند ماهواره طراحی کند و ماهواره‌برهای کلاس وزنی سبک را در مدار قرار دهد. مدار را تثبیت نکرده اما نمی‌توان همین مقدار تلاش را ناچیز گرفت چون بسیاری از افراد برای رسیدن به همین مرحله تلاش کرده‌اند. با این همه ما قطعا جزو بهترین‌ها نیستیم و خروجی خوبی نداریم.
- عطا مرادی، کارشناس هوافضا
پرتاب در ارتفاع پایین و وضعیت نقاط مداری
تا قبل از اینکه ماهواره‌بر سیمرغ ساخته وزارت دفاع به پرتاب‌های امروز برسد، چندین پروژه شکست‌خورده داشت. با وجود پرتاب‌های اخیر هم، ماهواره‌های بومی هنوز پایین‌ترین مدار زمین یعنی «لئو» را رد نکرده‌اند.
ما 10 سال در صنعت فضایی شکست خوردیم. سوءمدیریت، تخصیص نیافتن اعتبار و تا حد کمی تحریم در این وضع موثر بود
پروژههای فضایی کشور که اکنون سرعت گرفته، برای مدتی طولانی متوقف شده بود. مرادی آن دوران را شکست بزرگ صنعت فضایی می‌خواند: «ما 10 سال در این صنعت شکست خوردیم. سوءمدیریت، تخصیص نیافتن اعتبار و تا حد کمی تحریم در این وضع موثر بود. ماهواره‌برهایی که در حال توسعه بودند مشکل تکنولوژی داشتند. امروز هم پرتاب‌گرهای ما محدودیت دارند و نمی‌توانند تا ارتفاع بالا بروند.»
او پرتاب ماهواره‌ها را مثال می‌زند:
ماهواره تحقیقاتی امید در ارتفاع حدود 250 کیلومتری تزریق شده بود. در این ارتفاع به‌دلیل غلظت جو زمین، مدار کم‌کم کوچک می‌شود و با افت چگالی، ماهواره ظرف 40 تا 50 روز سقوط می‌کند. اما اگر به ارتفاع چهارصد کیلومتر و بالاتر برود، عمر آن به سه تا پنج سال افزایش می‌یابد. مدار 500 کیلومتر به همین دلیل مهم است. برای قرار دادن ماهواره‌ها در این ارتفاع دو پارامتر مهم است: وزن ماهواره و ارتفاع مداری. ماهواره نور2 و 3 به مدار بالای چهارصد فرستاده شدند. البته سیستم تامین باتری ماهواره معمولا بیشتر از چهار سال جواب نمی‌دهد و نهایت عمر مفید ماهواره همین قدر است، مگر اینکه ماهواره گرانی مثل خیام باشد.
- عطا مرادی، کارشناس هوافضا
مرادی ادامه می‌دهد: «ماهواره‌هایی که در ارتفاع 500 کیلومتر قرار می‌گیرند، در هر 90 دقیقه یک بار به دور زمین می‌چرخند و این برای تصویربرداری و اینترنت کاربردی است. اما اگر بخواهیم به شبکه‌های ماهواره‌ای و ارتباطات ماهواره‌ای پایدار داشته باشیم، دسترسی به مدار ژئوسنکرون مهم است. این مدار موازی استوای زمین است، ارتفاعش از سطح زمین 36 هزار کیلومتر است و ویژگی خاصش این است که هر 23 ساعت و 56 دقیقه، یک دور کامل می‌زند که برابر با دورتناوب چرخش کره زمین است. ژئو، پهنای پرترافیکی است چون همه می‌خواهند ماهواره‌شان را آنجا ببرند. استراتژی اصلی ما هم مدار ژئوسنکرون است.»
به گفته این کارشناس حوزه فضایی ایران تا قبل از انقلاب سه نقطه مداری در ژئو را در اختیار داشت که امروز یکی‌شان از دست رفته است.
تمدید دو نقطه مداری باقی‌مانده مدار ژئوسنکرون نیازمند کار حقوقی جدی و مذاکره از سمت وزارت امور خارجه است. برای حفظ این دو نقطه یا باید ماهواره بخریم که تحریمیم، یا اینکه برون‌سپاری کنیم. ترکیه در این مدار ماهواره‌های زیادی دارد. اما ما هنوز پرتابگری برای ماهواره‌های سنگین نداریم. رسیدن به این فاز فناوری سخت است.
در حال حاضر در ردیاب‌های ماهواره‌ای نام پنج ماهواره ایرانی دیده می‌شود. سینا-1 از کار افتاده اما قابل ردیابی است. نور 2، نور 3 و خیام هم در مدار در حرکتند. آخرینشان ثریاست که به‌تازگی به این فهرست اضافه شده است.
