عصرایران ؛ رضا غبیشاوی
1. خداد عزیزی بعد از پایان مسابقه تیم ملی فوتبال ایران در برابر قطر و ناکامی در صعود به فینام جام آسیا، برنامه تلویزیونی صداوسیما گفت: " من فقط ناراحتی ام از اینه که همه چی رو عرب ها دارند می برند ...". این جمله عین نژادپرستی است. اینکه انسانی علیه جمعی از انسان ها به صرف داشتن زبان یا نژاد معین، سخن بگوید یا از آنها اعلام نفرت و ناراحتی کند می شود تعریفی برای نژادپرستی.
تیم های ملی فوتبال ایران و قطر در مرحله نیمه نهایی مسابقه دادند. همه از تیم ایران حمایت کردیم و دوست داشتیم ایران بازی را ببرد و تیم مقابل را شکست دهد و به فینال برسد اما به هزار دلیل نشد. از سوی دیگر تیم اردن هم با شکست کره جنوبی به فینال صعود کرد. این موضوع چه ربطی به عرب و عرب ها دارد؟ چرا بازی فوتبال میان دو تیم ملی را تبدیل به رویارویی عرب و غیرعرب کنیم؟ مگر این بازی میان عرب و غیر عرب بود؟ شمار زیادی از مردم قطر، غیر عرب و غیرعرب تبارند. بخشی از ملت ایران هم عرب هستند. چرا مانع از لذت بردن از فوتبال می شویم؟
2. خداداد عزیزی گفت: " من فقط ناراحتی ام از اینه که همه چی رو عرب ها دارند می برند ...".
منظورش از عرب ها کیست یا چیست؟ آیا تیم ملی یک یا دو کشور عربی، نماینده عرب هاست؟ آیا برد تیم ملی فوتبال قطر در برابر همتای ایرانی باعث می شود قطر را به عرب و مردم عرب گره بزنیم و نتیجه بگیریم "عرب ها همه چیز را می برند"؟
آیا تیم ملی یک کشور نماینده 22 کشور عربی است؟ آیا خداداد عزیزی از برد همه کشورهای عربی از مراکش و موریتانی در شمال غربی قاره آفریقا تا یمن در انتهای خاورمیانه و سودان و سومالی در شاخ آفریقا و قمر (کومور) در جنوب اقیانوس هند ناراحت می شود؟ آقای خداد عزیزی از موفقیت حدود 50 میلیون انسان در سراسر کره خاکی، ناراحت می شود به صرف اینکه عرب هستند؟ چرا و به چه دلیلی؟ اگر این نژادپرستی نیست پس چیست؟
فوتبال مراکش تا الجزایر و مصر در افریقا تا اردن و عراق در غرب ایران تا کویت و سعودی و بحرین و قطر و امارات در جنوب ایران، هر کدام با یکدیگر، هزار تفاوت دارند و توصیف یکسان آنها نه فنی است نه دقیق.
3. فوتبال برای صلح و شادی است. در هر مسابقه فوتبال، یک طرف برنده و یک طرف بازنده است. یک طرف خوشحال خواهد بود و یک طرف ناراحت. اما قرار نیست از برد و باخت تیم ها، سکویی برای نژادپرستی و تبلیغ نفرت افکنی بسازیم.
گرچه شکست هم بخشی از فوتبال است و لاجرم تماشاگران و هواداران یک تیم در نتیجه باخت تیم شان ناراحت می شوند اما کل ماجرا ، یک بازی است و نه فراتر از آن. فوتبال به خودی خود یک بازی است در صنعت سرگرمی و هیچ اصالتی ندارد. در نتیجه برد و باخت دو تیم فوتبال هر چند ملی باشند؛ قرار نیست نتیجه بگیریم جمعی از انسان ها نسبت به جمع دیگری به دلیل ویژگی نژادی یا زبانی، برتری دارند یا بالاتر و پایین تر هستند. قرار نیست از بُرد و باخت مسابقه ورزشی، کینه توزی و تفرت افکنی و ناراحتی علیه این یا آن مردم بیرون بزند.
4. سخن خداداد عزیزی " من فقط ناراحتی ام از اینه که همه چی رو عرب ها دارند می برند ..." نمونه نژادپرستی است زیرا درباره جمعی از انسان ها براساس نژاد و زبان آنها، قضاوت منفی شده است.
برخی گفته اند منظور خداداد عزیزی نه مردم عرب، بلکه کشورهای عربی بوده است. باید گفت میان دو تفاوت وجود دارد. خداداد عزیزی با این سن و سابقه و این تعداد بازی های بین المللی و سفرهای خارجی هنوز در بیان بدیهات ناتوان است؟ البته حتی به این معنی هم این سخن نادرست است و بلاوجه. در همین دوره مسابقات جام آسیا ، تیم های ملی سوریه، عراق، فلسطین، امارات، عربستان سعودی، عمان، بحرین و لبنان از راهیابی به فینال باز ماندند و تیم اردن هم در فینال شکست خورد. همه این تیم ها از کشورهای عربی یا دارای اکثریت جمعیتی عرب هستند. آیا "عرب ها همه چیز را می برند" گزینه درستی است؟
ضمن اینکه تیم های ملی مصر و مراکش و موریتانی و سودان و لیبی و الجزایر و... هم در این مسابقات شرکت نکردند چون در قاره آسیا نیستند. در این مسابقات یک تیم ملی از یک کشور عربی قهرمان شد و شمار دیگری از تیم های کشورهای عربی شکست خوردند. چرا باید یک انسان از اینکه 22 کشور دیگر می برند ناراحت شود؟ انسان می تواند از برد و باخت کشور خود شاد و ناراحت شود و قابل توجیه است اما اینکه از برد 22 کشور دیگر ناراحت شود فقط به دلیل نژاد یا زبان ها، مورد عجیب و غریبی است. این چه سخن بی مایه و ناوزینی است که به دهان می آوریم.
5. شمار زیای از مردم ایران، عرب هستند. هم به نژاد هم به زبان. تکلیف آنها با این گفته آقای خداداد عزیزی چیست؟ آیا آقای خداداد عزیزی از اینکه این مردم هم موفقیتی کسب کنند و بِبرند ناراحت می شود؟ چند میلیون عرب ایرانی / ایرانی عرب که تماشاگر تلویزیون صداوسیما بودند در برابر این سخن نادرست و نژادپرستانه چه حسی پیدا کردند؟
چرا هر بار بازی فوتبال میان تیمی از ایران و تیمی از کشورهای عربی برگزار می شود مردم عرب ایران باید با نگرانی نظاره گر تلویزیون صداوسیما باشند تا هر لحظه، مجری یا کارشناس یا میهمان، به بهانه برد یا باخت یک طرف، لب به نژادپرستی و تحقیر و تصغیر جمعی از انسان ها باز کند. آیا خداداد عزیزی و دیگر افرادی که در صداوسیما و دیگر رسانه ها حضور دارند به این فکر نمی کنند هموطنان عرب چه حس و حالی پیدا می کنند وقتی چنین سخنان ناپسندی را می شنوند. آیا آنها دوست و رفیق عرب ندارند؟
برای اینکه از زشتی این حرف آگاه تر شویم کافی است تصور کنیم خداداد عزیزی در پخش زنده تلویزیونی بگوید " از این ناراحتم که ترک ها همه چیز را می برند" یا آذری ها یا بلوچ ها یا فارس ها یا ترکمن یا کردها ... .
6. او در حالی این سخن ناپسند و نژادپرستانه را به زبان آورد که علاوه بر چند نوجوانی که در استدیو برنامه حضور داشتند میلیون ها نفر در ایران و جهان سخنان او را می دیدند و می شنیدند اما نه مجری و نه هیچ کدام از دیگر میهمانان به او تذکر ندادند. هیچ کس به او یادآوری نکرد این سخن نادرست و غیراخلاقی است. هیچ کس فکر نکرد میلیون ها کودک و نوجوانی که بیننده این برنامه بودند از این پس درباره عرب و عرب ها چه فکر می کنند؟ چه نگاه نادرستی ممکن است در میان آنها شکل بگیرد؟
چرا حرفی بزنیم که زندگی مسالمت آمیز و دوستانه را به هم بزند؟ قطعا به هیچ اختلاف و اختلاف افکنی نیازی نداریم.
7. فوتبال یکی از پدیده های مدرن زندگی بشری است. پدیده مدرن را نمی توان با افکار ارتجاعی و پوسیده دنبال کرد. فوتبال یکی از میدان هایی است که در سطح جهان، بیشترین حساسیت ها را در برابر نژادپرستی به نمایش گذاشته است. کمترین نژادپرستی با مجازات های شدید و برخوردهای جدی روبه رو می شود تا رویارویی ورزشی به تقابل غیراخلاقی تبدیل نشود. از بازیکنان و فعالان فوتبالی و ورزشی بیش از دیگران انتظار می رود حساسیت های این حوزه را رعایت کنند و به دوری از این رذیلت اخلاقی، مفتخر باشند.
ای کاش همه بدانند فوتبال و ورزش، بهانه هایی برای صلح و شادی اند نه کینه توزی و نفرت افکنی. بهانه ای برای لذت بردن و سرگرمی و شور و هیجان ... ای کاش این لحظات را به کام یکدیگر تلخ نکنیم.