به قلم : دکتر کوثر هدایت ؛ متخصص پوست، مو و زیبایی
تحریریه زندگی آنلاین : نوعی مخمر به نام مالاسزیا است که در سطح پوست یافت می شود. به طور معمول هیچ مشکلی در سلامتی ایجاد نمی کند. بسیاری از میکروب ها (یا ارگانیسم های میکروسکوپی)، از جمله مخمرهایی مانند مالاسزیا، که روی پوست شما زندگی می کنند، به شما در برابر عفونت ها و سایر عوامل بیماری زا که می توانند باعث آسیب یا بیماری شوند، کمک می کنند و از پوست شما در برابر قارچ ها محافظت می کنند. آنها در کنار سلولهای بدن شما زندگی می کنند، سلولهای پوستی و ارگانیسم های کوچک از یکدیگر حمایت می کنند و از هم سود می برند. با این حال، گاهی اوقات، این مخمر می تواند از کنترل خارج شود و بر رنگ طبیعی یا رنگدانه سازی پوست شما تأثیر بگذارد. این بیماری به عنوان tinea versicolor یا pityriasis versicolor شناخته می شود. این شرایط زمانی اتفاق می افتد که نوعی مخمر از خانواده Malassezia باعث ایجاد عفونت یا سرکوب سیستم ایمنی بدن شما شود. نکته مهم در مورد این بیماری این است که از فردی به دیگری منتقل نمی شود و برخلاف دیگر عفونت های قارچی مسری نیست.
بیشتربخوانید:
چه عواملی باعث تینا ورسیکالر می شود؟
تینا ورسیکالرزمانی اتفاق می افتد که مالاسزیا به سرعت در سطح پوست رشد کند. پزشکان مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می افتد. برخی از عوامل ممکن است باعث رشد این مخمر روی پوست شوند، از جمله:
- هوای گرم و مرطوب
- تعریق بیش از حد
- پوست چرب
- سیستم ایمنی ضعیف
- تغییرات هورمونی
تینا ورسیکالر می تواند در افراد از هر نژاد ایجاد شود و بیشتر در بزرگسالان و جوانان دیده می شود. بزرگسالان اگر از منطقه ای با آب و هوای نیمه گرمسیری بازدید کنند، بیشتر در معرض بیماری تینا ورسیکالرقرار دارند.
علائم تینا ورسیکالرچیست؟
لکه های رنگی پوست قابل توجه ترین علامت تینا ورسیکالراست و این لکه ها معمولاً روی بازوها و سینه دیده می شوند ولی در گردن، صورت یا پشت نیز ممکن است خودنمایی کنند. لکه های صورت بیشتر در بچه ها دیده می شود. معمولا بصورت قرینه در بدن دیده میشوند. اغلب دایره ای یا بیضی شکل هستند و از چند میلی متر تا 1تا 3 سانتی متر قطر دارند. گاهی ممکن است لک ها به همدیگر متصل شده و سطح وسیعی از بدن را بگیرند. گاهی یک پوسته بسیار ظریف روی لک های قارچی ورسیکالر دیده میشود. این لکه ها ممکن است:
- روشن تر (شایع تر) یا تیره تر از پوست اطراف
- صورتی، قرمز، برنز یا قهوه ای باشند.
- خشک ، خارش دار و پوسته دار یا کاملا بی علامت باشند.
- اغلب هم سطح پوستن ولی گاهی ممکن است کمی برجسته‌تر باشند.
- مستعد ناپدید شدن در هوای خنک هستند و بویژه بعد از حمام رفتن کمرنگ یا حتی ناپدید می شوند.
تینیا ورسیکالر که در افراد با پوست تیره ایجاد می شود ممکن است منجر به از بین رفتن رنگ پوست شود که به آن لک هایپوپیگمانته می گویند و حتی ممکن است در برخی بیماران با بیماری ویتیلیگو یا برص( پیسی) اشتباه گرفته شود. برای برخی افراد ممکن است پوست به جای روشن شدن، تیره شود. این وضعیت به عنوان هایپرپیگمنتیشن شناخته می شود. برخی از افراد مبتلا به تینیا ورسیکالر هیچ تغییر قابل توجهی در رنگ پوست یا ظاهر شان ایجاد نمی شود. علاوه بر تغییر در رنگ پوست، ممکن است دچار خارش پوست نیز شوید.
بیشتربخوانید:
شرایط مشابه تینا ورسیکالر چیست؟
بعضی از شرایط با علائم همپوشانی، مانند ویتیلیگو، اغلب با تینا ورسیکالر اشتباه گرفته می شوند. با این حال، ویتیلیگو می تواند از چندین روش قابل توجه با تینا ورسیکالرمتفاوت باشد، از جمله:
- ویتیلیگو بر بافت پوست شما تأثیر نمی گذارد.
- ویتیلیگو معمولاً در انگشتان، مچ دست، زیر بغل، دهان، چشم ها یا کشاله ران ظاهر می شود.
- ویتیلیگو اغلب لک هایی را تشکیل می دهد که متقارن و بزرگتر از دایره های ورسیکالر هستند.
یک وسیله بسیار کمک کننده که دکتر کوثرهدایت برای افتراق این بیماران از هم استفاده می کند معاینه با لامپ وود wood lamp است. با این معاینه تقریبا بطور کامل میتوان مطمئن شد که بیمار مبتلا به ویتیلیگو است یا بیماری مشابهی مانند قارچ ورسیکالر، چرا که در معاینه دقیق با لامپ وود ضایعات ورسیکالر ته رنگ زرد یا سبز پیدا می کنند.اثرات ناشی از pityriasis rosea نیز شبیه تینا ورسیکالراست، اما معمولاً قبل از آن "لک پیشاهنگ"، یک لکه قرمز بیضی شکل با پوسته ظریف ظاهر می شود که چند روز یا چند هفته قبل از بروز بقیه ضایعات روزه آ می باشد. pityriasis rosea به طور معمول به شکل یک درخت کریسمس در پشت ظاهر می شود. مشخص نیست که چه چیزی باعث این وضعیت می شود. اما ، مانند tinea versicolor ، نه مضر و نه مسری است.
عوامل خطر برای تینا ورسیکالر چیست؟
عوامل مختلف محیطی و بیولوژیکی می تواند شما را در معرض خطر بیشتری برای این بیماری قرار دهد، از جمله:
- سابقه خانوادگی تینا ورسیکالر
- تعریق بیش از حد
- پوست بدن چرب
- آب و هوای مرطوب و گرم
- سیستم ایمنی ضعیف
- مصرف داروهایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کنند.
- برخی از انواع سرطان
بیشتر بخوانید:
چه زمانی باید با پزشک خود تماس بگیرید؟
اگرچه داروهای ضد قارچ بدون نسخه (OTC) می توانند لکه های تغییر رنگ پوست را از بین ببرند. با این حال، اگر این روش های درمانی اثر نکند کار برای پزشک متخصص چون خانم دکتر کوثر هدایت سختتر خواهد شد چون عمق بیماری بیشتر خواهد شد. تا زمان رسیدن به پزشک سعی کنید از حمام کردن مرتب و شستشوی گهگاه بدن با شامپوهای ضدقارچ استفاده کنید و تا حد ممکن در محیط گرم و مرطوب نباشید تا از افزایش سریع رشد مخمر در سطح پوستتان جلوگیری کنید.بعد از درمان بازهم مالاسزیا در سطح پوست به میزان طبیعی وجود دارد پس در صورتی که شرایط برای رشد آن فراهم شود ممکن است مجدد باعث بروز بیماری شود. بیمارانی که عودهای مکرری از این بیماری را تجربه می کنند می توانند با مراجعه به پزشک و دریافت درمان سرکوب کننده از عود آن جلوگیری کنند.
آیا یافتن پزشک متخصص برای تینا ورسیکالر بسیار مهم است؟
بله پیدا کردن پزشکی که تخصص وتجربه بالایی در این بیماری دارد بسیار مهم است زیرا این بیماری دقیقا روی رنگدانه های پوست اثر می گذارد و اگه درمان نشود فرد تا مدتها دچار مشکل تغییر رنگ بر روی بدن و پوست صورتش می باشد، این عامل باعث می شود اعتماد به نفس فرد از بین ببرد و یا کارهای روزانه اش را تحت شعاع قرار دهد. پس درمان توسط پزشک متخصص برای بیماری تینا ورسیکالربسیار مهم است. در واقع با درمان ضایعه پوستی ورسیکالر ممکن است قارچ و مخمر مالاسزیا از سطح پوست و لک ها برداشته شود ولی اثر آن بر روی سلولهای رنگدانه ساز یا ملانوسیتی پوست تا سالها ممکن است باقی بماند.