انسان باید مراقب باشد که ارزش خویش را حراج نکند و به کمتر از بهشت راضی نشود. ولی از آنجا که انسان غفلت می‌کند و هدف شیطان نیز جهنمی کردن اوست؛ به جز معصومان کسی نیست که دچار گناه نشود. گناهانی که باید بخشیده شوند تا انسان بهشتی شود. البته که هر گناهی بخشیدنی نیست. پس باید این نوع گناهان را شناخت و با فراهم آوردن کارهایی برای بخشیده شدن، گذرگاهی مطمئن برای بهشتی شدن خویش آماده کرد.
انسان، این جانشین الهی، برای بهشتی ابدی خلق شده و قیمتی جز بهشت ندارد. مسئله‌ای که امیرالمؤمنین (علیه السلام) نیز آن را فرمودند: «إِنَّهُ لَیْسَ لِأَنْفُسِکُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّةَ فَلَا تَبِیعُوهَا إِلَّا بِهَا؛ براى وجود شما قیمتى جز بهشت نیست، آن را جز به بهشت نفروشید.» (غرر الحکم و درر الکلم، ص177)
اینگونه بخشیده می‌شویم!
خداوند برای بخشیدن گناهان راه های مختلفی را قرار داده، راه‌های مختلفی که برخی سخت و پرخرج و برخی بسیار ساده است. راه هایی که در احادیث به آن اشاره شده است:
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله): «وَ مَنْ طَافَ بِهَذَا الْبَیْتِ طَوَافاً أَحْصَى فِیهِ أُسْبُوعَهُ وَ أَحْسَنَ رَکْعَتَیْهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ؛ و کسی که هفت بار دور کعبه بگردد و طواف کند؛ دو رکعت نماز طواف را نیز به جا آورد؛ خدا او را می بخشد.» (الکافی، ج2، ص19)
امام صادق (علیه السلام): «مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع جُعِلَ ذُنُوبُهُ جِسْراً عَلَى بَابِ دَارِهِ ثُمَّ عَبَرَهَا کَمَا یُخَلِّفُ أَحَدُکُمُ الْجِسْرَ وَرَاءَهُ إِذَا عَبَرَه؛ کسى که قبر حسین بن علیّ را زیارت کند، گناهانش پلى بر در خانه‌اش قرار داده مى شود، و آنگاه از روى آن عبور می کند، همان طور که یکى از شما چون از پل بگذرد آن را پشت سر خود وا می گذارد.» (من لا یحضره الفقیه، ج2، ص581)
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله): «مَنْ صَلَّى عَلَیَ کُلَ یَوْمٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ حُبّاً لِی وَ شَوْقاً إِلَیَّ کَانَ حَقّاً عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَغْفِرَ لَهُ ذُنُوبَهُ تِلْکَ اللَّیْلَةَ وَ ذَلِکَ الْیَوْم؛ کسی که بر من هر روز سه بار و هر شب سه بار صلوات بفرستد، خدا لازم می‌داند که گناهان آن روز و شب او را ببخشد.» (الدعوات راوندی، ص89)
بهره‌مندی از بخشش الهی و شفاعت باید خداشناسی صحیحی داشت. البته چنین کسی تسلیم گناه نمی‌شود. زیرا خدا را حاضر و ناظر خویش می‌داند و فقط در اثر غفلت، دچار گناه و سیاهی می‌شود که در این صورت، اعتقادات صحیح، شفیعی برای او به شمار می‌آید.
نابخشودنی ها
در میان گناهان، هستند گناهانی که بخشیدنی نیست و به هر صورتی است فرد باید مراقب باشد که به هیچ عنوان به آنها آلوده نشود. گناهانی که ارزش انسان را به کلی نابود کرده و او را راهی عذاب می‌کند. آیات قرآنی این معصیت ها را بیان کرده است.
1- کفر و شرک
انسانی می‌تواند امیدوار به عفو و بخشش الهی باشد که اعتقاداتی صحیح داشته باشد. کسی که خدا را به یکتایی قبول نکرده، چگونه خدا او را ببخشد. همچنانکه خداوند متعال فرموده است: « إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَیَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِکَ لِمَنْ یَشَاءُ(نساء/48) مسلماً خدا اینکه به او شرک ورزیده شود نمی آمرزد، و غیر آن را برای هر کس که بخواهد می آمرزد.» پیامبر اکرم نیز فرمودند: «وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ بَشِیراً لَا یُعَذِّبُ اللَّهُ بِالنَّارِ مُوَحِّداً أَبَداً وَ إِنَ أَهْلَ التَّوْحِیدِ لَیَشْفَعُونَ فَیُشَفَّعُون؛ قسم به خدایی که مرا امیدوار کننده‌ای بر حق مبعوث کرد؛ کسی که یکتاپرست باشد در آتش عذاب نمی شود و اهل توحید شفاعت می شوند و شفاعت می شوند.»(امالی صدوق/ص296)
پس برای بهره‌مندی از بخشش الهی و شفاعت باید خداشناسی صحیحی داشت. البته چنین کسی تسلیم گناه نمی‌شود. زیرا خدا را حاضر و ناظر خویش می‌داند و فقط در اثر غفلت، دچار گناه و سیاهی می‌شود که در این صورت، اعتقادات صحیح، شفیعی برای او به شمار می‌آید.
2- دشمنی با خدا و پیامبر
دشمنی با خدا و پیامبر نیز از گناهان غیر قابل بخشش در قرآن بیان شده است: «أَلَمْ یَعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ یُحَادِدِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَأَنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدًا فِیهَا ذَلِکَ الْخِزْیُ الْعَظِیمُ(توبه/63) آیا ندانسته اند که هر کس با خدا و رسولش دشمنی و مخالفت کند، مسلماً آتش دوزخ برای اوست که در آن جاودانه و رسوایی بزرگ است.»
دشمنی گاهی شمشیر کشیدن و گاهی نافرمانی کردن است. همانگونه که امام باقر(علیه‌السلام) فرمودند: «مَنْ کَانَ لِلَّهِ مُطِیعاً فَهُوَ لَنَا وَلِیٌّ وَ مَنْ کَانَ لِلَّهِ عَاصِیاً فَهُوَ لَنَا عَدُوٌّ وَ مَا تُنَالُ وَلَایَتُنَا إِلَّا بِالْعَمَلِ وَ الْوَرَعِ؛ هرکس اطاعت خدا را بکند، او برای ما دوست است و هرکس نافرمانی خدا را انجام دهد، او برای ما دشمن است و به ولایت ما نمی‌رسد مگر به وسیله عمل و ورع.»(الکافی، ج2، ص75)
طبق این حدیث، کسی که برنامه ریزی شده مرتکب گناه شود؛ با ورع نیست و از ولایت اهل بیت خارج شده و دشمن الهی به حساب می‌آید. همان کسانی که طبق آیه قرآن اهل جهنم هستند.
برخی با ضایع کردن حق دیگران، دنیای خود را آباد می‌کنند؛ خانه‌ها، ویلاها و ماشین‌های آنچنانی را به دست می‌آورند. قرآن قیامت و محاسبه اعمالشان را به تصویر کشیده و بیان کرده که آنان وقتی با عذاب الهی روبرو می‌شوند؛ پا به فرار میگذارند و به آنان گفته می‌شود: «لَا تَرْکُضُوا وَارْجِعُوا إِلَى مَا أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَمَسَاکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْأَلُونَ قَالُوا یَا وَیْلَنَا إِنَّا کُنَّا ظَالِمِینَ(انبیاء/13و14) فرار نکنید و بازگردید به زندگی پرناز و نعمتتان، و به مسکنهای پر زرق و برقتان! تا سائلان بیایند و از شما تقاضا کنند گفتند: ای وای بر ما که ظالم و ستمگر بودیم.»
3- حق الناس
یکی از گناهانی که بخشیده نمی‌شود. حق الناس است. البته حق الناس مفهومی گسترده است. بدهی‌های مالی، غیبت، تهمت، بردن آبروی دیگران و قتل از آن دسته به شمار می‌آید. بخشیده نشدن حق الناس در اصل شعبه‌ای از عدالت الهی نیز هست. چرا که در حق الناس طرف حساب شخص گناهکار، خدا نیست تا او را ببخشد؛ بلکه فرد دیگری صاحب حق است.
متاسفانه برخی با ضایع کردن حق دیگران، دنیای خود را آباد می‌کنند؛ خانه‌ها، ویلاها و ماشین‌های آنچنانی را به دست می‌آورند. قرآن قیامت و محاسبه اعمالشان را به تصویر کشیده و بیان کرده که آنان وقتی با عذاب الهی روبرو می‌شوند؛ پا به فرار میگذارند و به آنان گفته می‌شود: «لَا تَرْکُضُوا وَارْجِعُوا إِلَى مَا أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَمَسَاکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْأَلُونَ قَالُوا یَا وَیْلَنَا إِنَّا کُنَّا ظَالِمِینَ(انبیاء/13و14) فرار نکنید و بازگردید به زندگی پرناز و نعمتتان، و به مسکنهای پر زرق و برقتان! تا سائلان بیایند و از شما تقاضا کنند گفتند: ای وای بر ما که ظالم و ستمگر بودیم.»
پس کسی که در آخرت، حق دیگران به گردن دارد باید صاحب حق را راضی کند و این ممکن نیست مگر آنکه از پاداش‌هایش به او ببخشد یا گناهان طرف مقابل را به عهده گیرد تا صاحب حق راضی شود.
به هر حال اگر کسی در دنیا نتوانست رضایت صاحب حق را جلب کند؛ می‌تواند کارهایی خاص را به نیت رد مظالم انجام داده تا چاره‌ای برای روز قیامت وی باشد.
کلام نهایی
ما که معصوم نیستیم باید بدانیم برای داشتن گذرگاهی به بهشت باید تمام تلاش خود را برای دوری از گناه انجام دهیم و به هیچ عنوان گناهان نابخشودنی را انجام ندهیم و در آخر در جستجوی بخشش الهی از لغزش‌های ناخواسته خود باشیم.
معین شرافتی
منبع : تبیان
