در دنیایی که تنش های ژئوپلیتیکی و رقابت های منطقه ای روند روابط بین الملل را شکل می دهد، رقابت بین عربستان سعودی و ایران به عنوان یکی از مهم ترین و ماندگارترین رقابت ها در خاورمیانه مطرح است.
هر دو کشور با تاریخ غنی، ذخایر عظیم نفتی و موقعیت های استراتژیک خود، از دیرباز بازیگران کلیدی در مناسبات قدرت منطقه بوده اند. در قلب این رقابت نه تنها درگیری ایدئولوژی های سیاسی و باورهای مذهبی، بلکه رقابت مداوم برای اثبات سلطه نظامی دو کشور در منطقه ای عمدتاً بی ثبات نیز وجود داشته است.
به گزارش روزیاتو، این مقاله به مقایسه دقیق قدرت نظامی عربستان سعودی و ایران, دو کشور بزرگ و تاثیرگذار در خاورمیانه می پردازد. ما جنبه های مختلف نیروهای مسلح هر دو کشور از جمله اندازه, تجهیزات, قابلیت ها و نفوذ منطقه ای آن ها را تحلیل خواهیم کرد. هدف ما از بررسی این عوامل مهم, ارائه تصویری روشن تر از توازن نظامی بین این دو کشور و پیامدهایی است که برای منطقه وسیع تر به همراه دارد.
شرایط خدمت نظامی در ایران: 18 سال تمام برای خدمت سربازی اجباری، 16 سال برای داوطلبان، 17 سال برای نیروهای انتظامی، 15 سال برای نیروهای بسیج، تعهد خدمت سربازی سربازی 18 ماه، زنان معاف از خدمت سربازی.
شرایط خدمت نظامی در عربستان: 17 حداقل سن قانونی برای خدمت سربازی داوطلبانه است؛ بدون سربازی اجباری.
بودجه نظامی
- بودجه نظامی عربستان سعودی حدود 71 میلیارد دلار است.
- بودجه نظامی ایران حدود 10 میلیارد دلار است.
نیروی انسانی
عربستان سعودی
- جمعیت کل: 35,960,000 نفر
- پرسنل فعال : حدود 257,000 نفر
- پرسنل ذخیره : 0
- تعداد افرادی که هر سال به سن خدمت نظامی می رسند: 611,317 نفر
- نیروی کار موجود: 16,060,000 نفر
- موجود برای خدمات نظامی : تقریباً 17,189,000
- نیروهای شبه نظامی: 150,000 نفر
ایران
- جمعیت کل: 87,600,000 نفر
- پرسنل فعال: تقریباً 610,000 نفر
- پرسنل ذخیره: حدود 350,000 نفر
- پرسنل ذخیره: 350,000 نفر
- تعداد افرادی که هر سال به سن خدمت نظامی می رسند: 1,401,454 نفر
- نیروی کار موجود: 27,682,000 نفر
- موجود برای خدمات نظامی : تقریبا 41,167,710
- نیروهای شبه نظامی: 220,000 نفر
نیروی زمینی
عربستان سعودی
- تانک ها: تقریباً 1,485 دستگاه
- خودروهای رزمی زرهی: حدود 20,694 دستگاه
- توپخانه خودکششی: حدود 1,236 دستگاه
- توپخانه کششی: حدود 2,017 دستگاه
- توپخانه راکتی متحرک: 490 دستگاه
ایران
- تانک ها: تقریباً 1,996 دستگاه
- خودروهای رزمی زرهی: حدود 65,765 دستگاه
- توپخانه خودکششی: حدود 580 دستگاه
- توپخانه کششی: حدود 2,050 دستگاه
- توپخانه راکتی متحرک: 775 دستگاه
نیروی هوایی
عربستان سعودی
- کل پرنده های نظامی: حدود 914 فروند
- هواپیمای جنگنده: حدود 283 فروند
- هواپیمای ترابری: حدود 49 فروند
- هواپیمای تهاجمی: حدود 81 فروند
- هواپیماهای آموزشی 202 فروند
- هواپیماهای ماموریت ویژه: 15 فروند
- هواپیماهای سوخت رسان: 22 فروند
- هلیکوپترها: حدود 262 فروند
- هلیکوپترهای تهاجمی: 34 فروند
- تعداد پهپادها: نامشخص
ایران
- کل پرنده های نظامی: حدود 551 فروند
- هواپیمای جنگنده: حدود 186 فروند
- هواپیمای ترابری: حدود 86 فروند
- هواپیمای تهاجمی: حدود 23 فروند
- هواپیماهای آموزشی 102 فروند
- هواپیماهای ماموریت ویژه: 10 فروند
- هواپیماهای سوخت رسان: 7 فروند
- هلیکوپترها: حدود 129 فروند
- هلیکوپترهای تهاجمی: 13 فروند
- تعداد پهپادهای بزرگ نظامی: حدود 83 فروند
نیروی دریایی
عربستان سعودی
- مجموع ناوگان دریایی: حدود 57 فروند
- ناو هواپیمابر: 0
- کشتی های گشتی: 39 فروند
- کشتی های مین گذار یا مین روب: 3 فروند
- ناوشکن: 0
- رزمناو: 7 فروند
- ناوچه: 4 فروند
- زیردریایی ها : 0
ایران
- مجموع ناوگان دریایی: حدود 101 فروند
- ناو هواپیمابر: 0
- کشتی های گشتی: 21 فروند
- کشتی های مین گذار یا مین روب: 1 فروند
- ناوشکن: 0
- رزمناو: 7 فروند
- ناوچه: 3 فروند
- زیردریایی ها : 19 فروند
مقایسه قدرت اقتصادی
عربستان سعودی
- تولید ناخالص داخلی: 1.807 تریلیون دلار
- بدهی خارجی: 205,100,000,000 دلار
- منابع خارجی: 473,890,000,000 دلار
- قدرت خرید: 1,594,000,000,000 دلار
- تولید نفت: 10,815,700 بشکه در روز (رتبه دوم جهان)
- مصرف نفت: 3,185,000 بشکه در روز (رتبه 109 جهان)
- منابع نفتی اثبات شده: 260,000,000,000 بشکه (رتبه دوم جهان)
- تولید گاز طبیعی: 113,776,648,000 متر مکعب (رتبه هشتم جهان)
- مصرف گاز طبیعی: 113,776,648,000 متر مکعب (رتبه 103 جهان)
- منابع گازی اثبات شده: 9,422,812,000,000 متر مکعب (رتبه ششم جهان)
- تولید زغال سنگ: 0
ایران
- تولید ناخالص داخلی: 366.438 میلیارد دلار
- بدهی خارجی: 8,000,000,000 دلار
- منابع خارجی: 127,150,000,000 دلار
- قدرت خرید: 1,319,000,000,000 دلار
- تولید نفت: 3,450,000 بشکه در روز (رتبه نهم جهان)
- مصرف نفت: 1,935,000 بشکه در روز (رتبه 103 جهان)
- منابع نفتی اثبات شده: 210,000,000,000 بشکه (رتبه سوم جهان)
- تولید گاز طبیعی: 237,561,415,000 متر مکعب (رتبه سوم جهان)
- مصرف گاز طبیعی: 220,704,282,000 متر مکعب (رتبه 106 جهان)
- منابع گازی اثبات شده: 33,987,296,000,000 متر مکعب (رتبه دوم جهان)
- تولید زغال سنگ: 2,873,000 تن
اگر عربستان و ایران به جنگ بروند چه کسی پیروز خواهد شد؟
پیش بینی نتیجه یک جنگ فرضی بین عربستان سعودی و ایران یک مساله پیچیده و حساس است. لازم به ذکر است که چنین مناقشه ای نه تنها برای این دو کشور بلکه برای کل منطقه و به طور بالقوه جهان پیامدهای مخربی خواهد داشت. عوامل ژئوپلیتیکی، اقتصادی و نظامی همگی در تعیین نتیجه چنین درگیری نقش خواهند داشت. در اینجا چند عامل را باید در نظر گرفت:
قدرت نظامی: هم عربستان و هم ایران قابلیت های نظامی قابل توجهی دارند. عربستان سعودی یک ارتش مجهز به سیستم های تسلیحاتی پیشرفته دارد که عمدتاً توسط کشورهای غربی تامین می شود، در حالی که ایران دارای یک نیروی نظامی دائمی بزرگ تر با تسلیحات تولید داخل است. نتیجه یک جنگ می تواند تحت تاثیر کارایی نیروهای مربوطه هر یک از آن ها باشد، اما پیش بینی آن بدون سناریوهای دنیای واقعی دشوار است.
اتحاد ژئوپلیتیک: هر دو کشور متحدان و شرکایی در منطقه دارند. درگیری میان عربستان سعودی و ایران می تواند کشورهای دیگر را وارد این درگیری کند و جنگی پیچیده و بالقوه بزرگ تر ایجاد کند. به عنوان مثال، ایران با گروه هایی در لبنان، سوریه و عراق اتحاد دارد، در حالی که عربستان سعودی با دیگر کشورهای عرب خلیج فارس متحد است.
تاثیر اقتصادی: جنگ در منطقه احتمالا تولید و توزیع نفت را مختل کرده و اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. عربستان سعودی و ایران هر دو از تولیدکنندگان بزرگ نفت هستند و درگیری می تواند منجر به اختلال در تامین انرژی شود و کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار دهد.
مداخله بین المللی: جامعه بین الملل، از جمله قدرت های جهانی مانند ایالات متحده، روسیه و چین، احتمالاً در برخی از ظرفیت ها، چه از نظر دیپلماتیک و چه از نظر نظامی، درگیر خواهند شد که می تواند بر روند درگیری تاثیر بگذارد.
ایران قوی تر است یا عربستان؟
با توجه به آنچه گفته شد عربستان سعودی در زمینه قدرت اقتصادی، مدرن بودن تجهیزات نظامی، اتحادهای فراملی، مراودات تجاری، نیروی هوایی و جغرافیا برتر از ایران است. اما ایران از لحاظ جمعیت، نیروی نظامی، نیروی زمینی، نیروی دریایی، منابع طبیعی و لجستیک شرایط بهتری نسبت به عربستان دارد. در مجموع گفت که نوعی تعادل نسبی بین قدرت نظامی ایران و عربستان برقرار است و هیچ کدام برتری مطلقی نسبت به دیگری ندارد.