عصر ایران - شاید کمی عجیب به نظر برسد اما محققان هنوز در حال کشف زوایای مختلف این مسئله هستند که سیگار چگونه حتی سالها پس از ترک نیز به سلامت افراد آسیب می رساند. مطالعه جدیدی که به تازگی به چاپ رسیده است و از طریق وب سایت انستیتو پاستور و مجله معتبر نیچر قابل دسترسی است، نشان داده که اثر تنباکو بر سیستم ایمنی بدن کاملا ماندگار است!
به گزارش سازمان جهانی بهداشت، با وجود مبارزه طولانی مدت صنعت تنباکو برای پنهان کردن خطرات استعمال سیگار، این ماده مخدر در حال حاضر منجر به مرگ سالانه بیش از هشت میلیون نفر در سراسر جهان می شود.
با این حال روش های بیشماری که استعمال سیگار از طریق آنها به بدن آسیب می رساند، همچنان در حال رمزگشایی و آشکار شدن هستند.
مطالعه جدید نمایه شده توسط مجله نیچر حاکی از آن است که استعمال سیگار سیستم ایمنی را که از بدن در برابر عفونت ها و هرگونه پاتوژن احتمالی محافظت می کند، برای مدت طولانی تری از آنچه پیش تر تصور می شد، دستخوش تغییر خواهد کرد.
این یافته ها واضحا تغییراتی را در آنچه که ایمنی تطبیقی یا سازگاری نامیده می شود برجسته کردند. ایمنی تطبیقی بخش مهمی از سیستم ایمنی مهره داران است و طی زمان ایجاد می شود. در واقع سلول های تخصصی دستگاه ایمنی پاتوژن های خارجی که قبلا با آنها رو به رو شده اند را به خاطر می آورند و در صورت مواجهه مجدد سریعا به آنها حمله می کنند.
این یافته ها بر اساس تجزیه و تحلیل خون و سایر نمونه های گرفته شده از 1000 داوطلب سالم در فرانسه از بیش از یک دهه قبل به دست آمده اند.
مطالعه مد نظر بخشی از یک تلاش مهم و ارزشمند برای تعیین این موضوع است که چرا پاسخ های ایمنی از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت هستند و تنوع بالایی دارند. علاوه بر استعمال سیگار، این مطالعه نشان داد که داشتن شاخص توده بدنی بالاتر از حد متوسط و آلودگی قبلی به یک ویروس معمولا خوش خیم به نام سیتومگالوویروس نیز بر پاسخ ایمنی تاثیر می گذارند. «این امر اهمیت در نظر گرفتن نه فقط اثرات فوری، بلکه همچنین پیامدهای پایدار انتخاب سبک زندگی بر عملکرد سیستم ایمنی را به خوبی نشان می دهد».
محققان نمونه های خون را در معرض مولکول ها، میکروارگانیسم ها و ویروس هایی قرار دادند که سیستم ایمنی را فعال می کنند. آنها سپس تاثیر هر مولکول یا پاتوژن را بر تولید پروتئین هایی به نام سیتوکین ها که پاسخ های التهابی بدن را تنظیم می کنند، اندازه گیری کردند.
نویسندگان سپس این نتایج را با اطلاعاتی در مورد 136 ویژگی شخصی برگرفته از داده های جمعیت شناختی، محیطی و بالینی ترکیب کردند. آنها دریافتند که در این میان سه فاکتور به واسطه ارتباط قوی خود با پاسخ های سیتوکینی برجسته هستند: استعمال سیگار، شاخص توده بدنی و ابتلای قبلی به عفونت سیتومگالوویروس.
داده های مربوط به مصرف سیگار بسیار قابل توجه بودند: تاثیر سیگار بر پاسخ سیتوکین ها به اندازه اثر سن، جنس و ژنتیک پر اهمیت بود و این تاثیرات تا سال ها پس از ترک سیگار توسط شرکت کنندگان باقی ماندند.
به گفته محققان، استعمال سیگار در مقایسه با فاکتورهای دیگر مانند کمیت خواب یا فعالیت بدنی، تاثیر منفی بیشتری بر ایمنی تطبیقی دارد.
این مطالعه همچنین تحقیقات قبلی را نیز تایید کرده که از جمله آنها می توان به بررسی تاثیر سیگار بر "ایمنی ذاتی" که اولین خط دفاعی بدن در برابر عوامل بیماری زا و مهاجم به شمار می رود، اشاره کرد.
این مطالعه توضیح می دهد: در حالی که ایمنی ذاتی بلافاصله پس از ترک سیگار توسط افراد مصرف کنندگاه بهبود می یابد، ایمنی تطبیقی برای سال ها و حتی دهه ها دچار آسیب باقی می ماند.
گفتنی است که حجم نمونه و جامعه آماری پژوهش مذکور بسیار کوچک بوده است. در نتیجه امکان ارائه یک جدول زمانی دقیق برای پیشبینی زمان بازگشت سیستم ایمنی تطبیقی به حالت عادی، وجود ندارد.
با این حال محققان تاکید کردند که این اثر منفی در نهایت از بین می رود. بنابراین هر چه سریعتر عمل ترک انجام شود، بهتر است و به نفع فرد خواهد بود.
سرپرست تیم تحقیق از انستیتو پاستور فرانسه، در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: البته، هنوز هم بهتر است "برای مصونیت طولانی مدت سیستم ایمنی، هرگز سیگار نکشیم."
محققان نمی توانند با اطمینان تفسیر کنند که این تغییرات چه عواقبی بر سلامت افراد دارند. اما آنها چنین فرض کرده اند که استعمال سیگار می تواند بر افزایش خطر ابتلا به عفونت، سرطان، امراض قلبی یا بیماری های خودایمنی تاثیر بگذارد.
مطالعه دیگری که در مجله NEJM Evidence منتشر شده، با هدف تعیین میزان ارتباط ترک سیگار با کاهش خطر ابتلا به بیماری و مرگ زودهنگام انجام شده است.
این مطالعه 1.5 میلیون نفر را در سراسر ایالات متحده، کانادا، نروژ و بریتانیا تحت پوشش قرار داد. برخی از این افراد سیگاری فعال بودند، شماری دیگر هرگز شروع به استعمال سیگار نکرده بودند و مابقی نیز در فاصله میان این دو نقطه قرار داشتند.
بر اساس نتایج به دست آمده، زمانی که افراد استعمال سیگار را ترک می کنند، 10 سال طول می کشد تا میانگین امید به زندگی آنها به همان سطح افراد غیرسیگاری بازگردد.
مجددا، محققان بر اهمیت ترک هر چه سریع تر سیگار تاکید کردند. گفتنی است که برخی از فواید ترک ظرف مدت زمان تنها سه سال پس از کنار گذاشتن این عادت، کاملا مشهود هستند.
علاوه بر این سن ترک تاثیر چندانی بر فاکتورهای مذکور ندارد. با این حال، فواید ترک برای افراد زیر 40 سال بیشتر بود.