یکی از مهمترین نیازهای صنایع فولاد کشور برای تولید فولاد، گاز است. برخی کارشناسان می‌گویند که نیاز صنایع فولاد کشور روزانه 30 میلیون متر مکعب است. با این وجود گفته می‌شود که سهم صنایع فولاد 5/3 درصد از کل گاز مصرفی کشور بوده است و در واقع کمترین میزان گاز مصرفی کشور در این صنعت صرف می‌شود.
با این حال چندسالی است که با فرارسیدن فصل سرما و بالا رفتن میزان مصرف گاز در کشور، صنایع انرژی‌بر و به‌ویژه صنعت فولاد نخستین سنگر نجات از کمبود گاز است.
به گزارش اکونگار، یعنی براساس سیاست‌گذاری‌های دولت این صنایع فولاد هستند که گاز مورد نیازشان قطع شده یا کاهش می‌یابد چنانکه بنابر اعلام امین ابراهیمی نائب رئیس انجمن تولید کنندگان فولاد ایران، « گاز تحویلی به صنایع فولاد در سال جاری نیز همچون سال گذشته با کاهش مواجه بوده است.» او تاکید کرد است که شرکت‌های فولادی از اواخر آذر ماه تاکنون را با کاهش 30 تا 50 درصدی گاز پشت سر گذاشته‌اند.
نکته آنکه در چنین شرایطی ابراهیمی خبر می‌دهد که 46 میلیون تن ظرفیت نصب شده قطعی در کشور برای تولید محصولات نیمه نهایی فولادی وجود دارد. در افق 1404 نیز تولید 55 میلیون تن فولاد در کشور تعریف شده که تا آن سال ظرفیت تولید به 60 میلیون تن تا 70 میلیون تن هم خواهد رسید.
در واقع مشخص نیست با تداوم قطعی مکرر گاز و برق در صنایع فولاد کشور البته در شرایط خاص، چگونه این آمار و ارقام اجرایی خواهند شد. درباره علل و آسیب‌های ادامه این روند با سید رضا شهرستانی عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد گفتگو کردیم.
نیروگاه ها در اولویت قرار گرفتند
انفجار خط لوله گاز در 25 بهمن ماه آیا تاثیری بر صنایع فولاد داشت؟چه اتفاقی را در صنایع فولاد رقم زد؟
انفجار در دو نقطه خطوط شاهرگ اصلی گاز در بروجن که محتوی گاز فشار قوی هزار پی‌اس‌آی بوده است باعث شده است که گازرسانی کشور با مشکل مواجه شود. متاسفانه طبق روال اولین نقطه‌ای که مورد توجه قرار می‌گیرد صنایعی مانند فولاد و سیمان هستند که مصرف انرژی بالایی دارند . به دنبال این انفجارها گاز و برق صنایع فولاد را در بسیاری از استان‌ها قطع کردند. زیرا نیروگاه‌ها هم به گاز نیاز دارند و گاز به این مراکز نمی‌رسیده است.
اعلام شده است که میزان گاز تحویلی به صنایع فولاد در سال جاری کاهش داشته است، توضیح بدهید که شرایط نسبت به سال گذشته چگونه بوده است؟
با توجه به وسعت کشور و وجود 31 استان در کشور، مصرف گاز بالاست. از طرف دیگر بیشترین مصرف گاز را در صنایع بالادستی و تولید آهن اسفنجی شاهد هستیم. تولید این نوع آهن از آن جهت مهم است که کمبود آن به صنایع پایین دستی لطمه می‌زند.
در سال گذشته به دلیل قطعی گاز با 2 میلیون تن کاهش تولید فولاد مواجه شدیم . البته هنوز برخی شرکت‌ها با قطعی گاز مواجه هستند اما باز هم می‌توانیم بگوییم شرایط نسبت با سال گذشته بهتر بوده است و به نظر می‌رسد در حوزه تولید فولاد بین 500هزار تن تا یک میلیون تن بهتر از سال گذشته عمل کرده‌ایم.
مردم بهینه تر عمل کردند
اشاره کردید که شرایط نسبت به سال گذشته بهتر بوده است علت این بهبود چیست؟ آیا دولت برنامه خاصی در این حوزه داشته است؟
علت بهتر بودن شرایط نحوه عملکرد مردم در حوزه مصرف گاز بوده است به بیان دیگر مساله مهم این بود که مردم در مصرف گاز به صورت بهینه‌تری عمل کردند این نکته را هم نباید از نظر دور کنیم که دولت قیمت گاز را برای مشترکین پرمصرف خانگی به صورت تصاعدی بالا برد.
ما همواره تاکید می‌کردیم که برای مشترکین کم مصرف به جای پرداخت هزینه ،مشوق داده شود و برای مشترکین پرمصرف هم هزینه‌ها تصاعدی افزایش یابد. با اعمال این طرح گازرسانی در شرایط بهتری قرار گرفت.
دلیل بعدی آن است که به علت سیاست اشتباهی که دولت در پیش گرفت بسیاری از شرکت‌های پایین‌دستی از مدار خارج شدند که علت آن توجیه نداشتن تولید فولاد بود. زیرا قیمت تمام شده تولید برای آنها به حدی زیاد بود که توجیهی برای ادامه کار نداشتند و تعطیل کردند بنابراین امسال نیاز به مواد اولیه در این حوزه کمتر بوده است در واقع از آنجاییک ه این شرکت‌ها خاموش بودند کمبود مواد اولیه خود را به وزارتخانه اعلام نکردند. بنابراین این موضوع دلیل دیگری برای بهتر شدن شرایط صنایع فولاد در حوزه گاز تحویلی بود.
خطر ورشکستگی برای صنایع فولاد
ادامه وضعیت فعلی در حوزه گاز تحویلی به صنایع فولاد به چه اتفاقی منجر می‌شود و چه آسیب‌هایی را به این صنعت وارد می‌کند؟
در حال حاضر بیش از 8 میلیون تن تولید در معرض تعطیلی و ورشکستگی است. این خطر به‌ویژه شرکت‌های خصوصی و کوچک را بیشتر تهدید می‌کند. این وضعیت برخلاف سیاست‌های کشور است که بر تداوم و افزایش خصوصی سازی در راستای کوچک کردن دولت تاکید دارد.
به جز این موضوع ادامه این شرایط و ورشکستگی در این صنعت باعث از دست رفتن اشتغال مستقیم بیش از 20 هزار نفر و از دست رفتن اشتغال غیر مسقیم بیش از 120 هزار نفر در این صنعت می‌شود. به علاوه 9 میلیون تن صادرات سالانه فولاد نیز از بین رفته و متوقف می‌شود و در نتیجه این صنعت ارزآوری برای کشور نخواهد داشت. این مساله نیز قیمت ارز و دلار را مضاعف کرده و تاثیر زیادی در این حوزه خواهد داشت.
به نظر شما راهکار برون‌رفت از این شرایط چیست؟
به نظر من بسیار مهم است که دولت هر چه سریع‌تر سیاست‌کوتاه مدت خود را بر این اساس قرار دهد که حداقل گاز و برق صنایع را قطع نکنیم و انرژی را در اختیار صنایع و تولیداتی قرار دهیم که تولید ارزش افزوده می‌کنند تا مصرف‌کننده‌های نهایی را کاهش دهند.
از طرف دیگرضروریست مشوق‌ها را افزایش دهند. ما حتی پیشنهاد دادیم که با توجه به خوابیدن صنایع فولاد همین زیان‌هایی که ما می‌دهیم را به مصرف‌کننده نهایی دهیم و کار را با وجود زیانی که انجام می‌شود پول را در اختیار آنها قرار دهیم.
نکته دیگر آن است که در جهان فرصتی ایجاد شده است مانند ماشین‌برقی. شاهد بودیم که در کشورهای توسعه‌یافته مشوق در اختیار مردم قرار می‌دادند تا ماشین برقی خریداری کنند و از مالیات آنها کسر می‌کردند البته امروز شرایط به‌گونه‌ای شده است که برای این ماشین‌آلات مشوقی در نظر نمی‌گیرند.
امروز اگر صنایعی که انرژی‌بری بالایی دارند مانند فولاد و آلومینیوم اقدام به تولید فولاد سبز کنند، کشورهای توسعه یافته برای خرید این محصولاتد 30 درصد هم مازاد پرداخت می‌کنند. ما این فرصت را حدود 11 سال دیگر داریم. اگر این اقدام را کنیم کمتر از یکسال می‌توانیم کل مبلغی که برای تولید برق تجدیدپذیر برای این صنایع هزینه می‌کنیم را به دست بیاوریم با توجه به اینکه کشورهای توسعه‌یافته نیز تمایل دارند از شرکت‌هایی با چنین محصولاتی خرید کنند.
در واقع اگر شرکتی بتواند نشان دهد که از انرژی تجدیدپذیر به جای انرژی‌های فسیلی برای تولید محصولات خود استفاده می‌کند، می‌تواند کالای خود را به 30 درصد هزینه بیشتر به فروش برساند. به عنوان مثال اگر شرکتی شمش فولاد خود را 450 دلار می‌فروشد می‌تواند محصولات تولید شده با با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را به کشورهای توسعه‌یافته با مبلغ 150 دلار بیشتر بفروشد که همین فروش می‌تواند برای کشور سودآوری خوبی داشته باشد.
ما از مجلس جدید که قرار است بر سر کار بیاید درخواست می‌کنیم که اولین اولویت خود را روی انرژی‌های تجدیدپذیر متمرکز کنند و راه را برای این مسیر هموار کنند. نکته آن است که منفعت حاصل از 30 درصد مازادی که کشورهای توسعه‌یافته برای خرید این نوع محصولات پرداخت می‌کنند،نیز متوجه دولت می‌شود و دولت می‌تواند مالیات خود را بردارد.
