هند، پرجمعیت‌ترین کشور جهان، از مدت‌ها پیش از مطالعات ژنتیکی کنار گذاشته شده و شکاف بزرگی در درک ما از منشاء انسانی و تنوع ژنتیکی گونه‌ی خودمان به جای گذاشته است. اما اکنون، دانشمندان از دقیق‌ترین پژوهشی که تاکنون درباره‌ی چگونگی شکل‌گیری جمعیت این کشور انجام شده، پرده برداشته‌اند.
به‌گزارش ساینس‌آلرت، دانشمندان در مطالعه‌ی جدیدی که 50 هزار سال در زمان به عقب بازگشته و هزاران ژنوم را تجزیهوتحلیل کرده است، چندین رشته‌ی شگفت‌انگیز را در تبار غنی هندی‌های امروزی آشکار کرده‌اند.
الیز کردونکاف، ژنتیک‌شناس جمعیت از دانشگاه کالیفرنیا برکلی و همکارانش با توالی‌یابی دی‌ان‌ای 2762 نفر از هند، تنوع نژادی فوق‌العاده‌ی این کشور را به تصویر کشیده‌اند. این مطالعه افرادی از بیشتر مناطق روستایی و شهری، گویشوران همه‌ی زبان‌های اصلی، گروه‌های قبیله‌ای و نظام‌های کاست را شامل می‌شود.
به گزارش زومیت، هدف محققان از این مطالعه‌ی عظیم، پاسخ به این پرسش‌های کلیدی بود: انسان خردمند چه زمانی برای اولین بار از آفریقا به هند وارد شد؟ آیا این افراد بخشی از مهاجرت گسترده به خارج از آفریقا بودند یا زودتر، شاید از مسیر ساحلی، مهاجرت کردند؟ چه آثاری از انسان‌های باستانی منقرض‌شده مانند نئاندرتال‌ها و دنیسوواها در جوامع هندی امروزی باقی مانده است؟
کردونکاف و همکارانش در نسخه‌ی پیش از انتشار مطالعه نوشته‌اند: «این تجزیه‌و‌تحلیل‌ها با ارائه‌ی تصویر دقیقی از تاریخ جمعیت‌های هندی، بر ارزش گسترش بررسی ژنومی گروه‌های متنوع خارج از اروپا تأکید می‌کند.»
مطالعات قبلی نشان داده است که اصالت بیشتر هندی‌ها به سه گروه اجدادی می‌رسد:
- نوادگان کشاورزان ایران باستان که بین سال‌های 4700 تا 3000 پیش از میلاد به شبه‌قاره هند مهاجرت کردند.
- گروه گله‌دارانی از منطقه‌ی استپ اوراسیا که بین سال‌های 1900 تا 1500 پیش از میلاد به هند نقل‌مکان کردند.
- جوامع شکارچی-گردآورنده‌ی بومی جنوب آسیا که نسبت به باقی گروه‌ها، برای مدت طولانی‌تری در هند بودند.
کردونکاف و همکارانش دریافتند که میزان آثار این سه گروه در اصل و نسب هندی‌های امروزی بسیار متفاوت است، اما در عین حال الگوهای واضحی نیز پدیدار شد. برای مثال، نسبت تبار مردم مرتبط با شکارچی-گرد‌آورندگان آندامانی در جنوب هند از همه بیشتر، در شمال کم‌تر از همه و در گروه‌های زبانی و کاستی خاص، بیشتر بود. محققان می‌نویسند: «این امر نشان می‌دهد که رویدادهای ترکیبی باستانی با گسترش زبان‌ها و تاریخ نظام سنتی کاست در هند مرتبط است.»
بعضی از جوامع هندی، نوادگان کشاورزان ایران باستان از منطقه سرزم در تاجیکستان امروزی هستند
همچنین، محققان برای دریافت اطلاعات بیشتر از هویت کشاورزان ایرانی که هزاران سال پیش وارد منطقه شدند، دی‌ان‌ای باستانی را که قبلاً از گروه‌های هندی دارای اجداد ایرانی استخراج شده بود، تجزیهوتحلیل کردند. سپس، با انجام شبیه‌سازی دریافتند که ژن‌های چه افرادی با الگوهای دیده‌شده در هندی‌های امروزی مطابقت دارد. بهترین سازگاری با کشاورزان منطقه‌ای باستانی به نام سرزم در شمال غربی تاجیکستان امروزی دیده شد. کشاورزان در سرزم گندم و جو کشت می‌کردند و تجارت گسترده‌ای با اوراسیا داشتند.
مطالعات باستان‌شناسی قبلاً نیز به ارتباطات تجاری بین سرزم و جنوب آسیا اشاره کرده بود، اما این پیوند یک طرفه نبود: کردونکاف و همکارانش فردی را در میان اجداد ایران باستان پیدا کردند که رگه‌هایی از ژنتیک هندی‌ها داشت. مایکل فراچتی، باستان‌شناس از دانشگاه واشنگتن به ساینس گفت: «ارتباطات این جوامع در طول زمان بسیار بیشتر از چیزی بوده که به آن‌ها نسبت داده شده است.»
کردونکاف و همکارانش دریافتند که هندی‌های امروزی یک تا دو درصد از تبار خود را از انسان‌های خردمند باستانی، نئاندرتال‌ها و دنیسوواها می‌گیرند که مشابه تبار اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها است. اما محققان در کشفی شگفت‌انگیز دریافتند که ژنوم‌های تحلیل‌شده، در مقایسه با سایر جمعیت‌های نمونه، حاوی تنوع بسیار گسترده‌تری از ژن‌های نئاندرتال و دنیسووا است.
محققان نوشته‌اند: «حدود 90٫7 درصد از توالی‌های نئاندرتال در سراسر جهان، در هند دیده می‌شود و حدود 51 درصد از توالی‌های دنیسووا نیز منحصر به هند است.»
در نهایت، تیم تحقیقاتی در پاسخ به پرسش اصلی مبنی بر اینکه هندی‌ها از کجا می‌آیند، دریافتند که بیشترین میزان تنوع ژنتیکی در هندی‌ها از یک مهاجرت گسترده به خارج از آفریقا که در زمانی حدود 50 هزار سال پیش رخ داد، ناشی می‌شود. همچنین، امواج مهاجرت قبلی نیز مواد ژنتیکی اندکی را به جوامع هندی امروزی اهدا کرده است.
نسخه‌ی پیش از انتشار مطالعه در پایگاه داده بایوآرکایو موجود است.
