اقتصاد ایران در دوران تحریم، اتصالش به بازارهای اقتصادی جهانی را تقریبا به طور کامل از دست داده است. درحالی که سال گذشته به نظر می‌رسید ایران در تلاش برای از سرگیری رابطه با کشورهای همسایه خلیج فارس و حل بحران هسته‌ای با غرب است، حمله اسرائیل به غزه اوضاع منطقه را یکبار دیگر با تردید و تنش روبه رو کرد و گشایشی در روابط خارجی ایران حاصل نشد.
قاسم محبعلی مدیرکل پیشین خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت امور خارجه در گفتگو با رویداد24 موانع تجارت منطقه‌ای ایران را توضیح داده و معتقد است، حل مساله هسته‌ای را تنها راه رشد اقتصادی می‌داند.
زمینه گسترش مناسبات اقتصادی با عربستان فراهم نیست
ایران و عربستان هنوز در مرحله برقراری روابط دیپلماتیک‌اند و اتفاقی بیش از این رخ نداده است با شرایطی که ایران دارد، زمینه‌های گسترش مناسبات اقتصادی با سعودی‌ها مهیا نیست. سیاست بانکی عربستان تغییری نکرده است. عربستان هدف‌های بزرگی را دنبال می‌کند و به همین دلیل بازار ایران برای آن‌ها جذاب نیست. از طرفی ایران فرصت‌های چندانی برای مناسبات اقتصادی با عربستان ندارد.
امارات نفت ایران را به اسم خودش یا با واسطه می‌فروشد
امارات از تحریم ایران سود زیادی در حوزه صادرات مجدد برده است. امارات نفت ایران را به عنوان نفت امارات یا با واسطه می‌فروشد. وضعیت رابطه امارات و ایران با دیگر همسایه‌ها کاملا متفاوت است. امارات بازاری سنتی ایران است. البته اماراتی‌ها هم از تحریم ما بهره‌برداری زیادی می‌کنند. خیلی از کالا‌هایی که امکان ارسال مستقیم به کشور ما ندارند، از طریق امارات به ایران ارسال می‌شوند.
رابطه با عراق ثبات ندارد. یعنی خیلی از مسائل شان هنوز حل نشده است. همچنین رابطه عراق با آمریکا و به طور مشخص حضور نیرو‌های آمریکایی در این کشور باعث می‌شود ایران نتواند اعتماد 100 درصدی به آن‌ها داشته باشد. مسائلی، چون کرد‌ها در شمال عراق و مناسبات اهل سنت با دولت فعلی عراق و البته عواقب و آثاری که از جنگ هشت ساله همچنان باقی مانده ، روابط ایران و عراق را معلق نگه داشته است.
بازار ایران برای همسایه‌ها جذاب نیست
تحریم‌ها، عدم عضویت در کنوانسیون‌های اف‌ای تی اف و نگاه تقابلی با غرب، توسعه و رشد اقتصادی را معطل کرده است. از طرفی کالا‌های تولیدی ایران کیفیت لازم برای صادرات به منطقه را ندارند و به همین دلیل نمی‌تواند در داد و ستد منطقه‌ای وارد رقابت جدی شوند. شرح این شرایط موید این است که اساسا بازار ایران برای همسایه‌ها بازار کوچکی است و به همین دلیل طبیعی است که صادرات ایران حتی با صادرات کشورهای منطقه هم قابل مقایسه نیست، چه برسد به کشورهای توسعه یافته.
نظام حکمرانی ایران در حالی اصرار به تداوم شیوه فعلی و نگاه تنازعی به غرب دارد که موانع یک دهه اخیر در برابر اقتصاد ایران آشکار و انکارنشدنی است. نه تنها ساختار اقتصادی در ایران، بلکه سیاست، جامعه و فرهنگ هم تحت تاثیر این موانع قرار گرفته اند.
با بن بست عمیقی در همه امور مواجهیم. «تجدیدنظر جدی در سیاست کلی» امری است که به هیچ وجه نباید به آن بی‌تفاوت بود. هرچند که مشاهدات و نوع اداره کشور، متاسفانه مردم را به این نتیجه تلخ رسانده که سیاست‌مداران هیچ تصمیمی برای تغییر در نوع تصمیم‌گیری خود ندارند.
