به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، موشک های بالستیک به عنوان اصلی ترین ارکان توان بازدارندگی نظامی جمهوری اسلامی ایران، از دوره پس از جنگ تحمیلی تا به امروز معرفی شده و مشخصا تا سالها بعد نیز این سلاح به عنوان ستون اصلی دکترین دفاعی کشور به حساب خواهد آمد. اگرچه تنوع و کیفیت موشکهای کشورمان، موضوع جدیدی محسوب نمی شود اما هر از چند گاهی، یک دستاورد جدید در این حوزه معرفی می شود که نشان می دهد متخصصان صنعت دفاعی کشورمان، روی ارتقاء موشکهای فعلی، برنامه ای مستمر دارند.
طی روزهای اخیر و در حوالی سالگرد حمله سپاه پاسداران به پایگاه ارتش آمریکا در عین الاسد عراق، خبر مهمی در خصوص یک ارتقاء قابل توجه روی موشک بالستیک سری قیام (به عنوان یکی از سامانه های حاضر در این حمله) منتشر شده که برای علاقمندان به این حوزه، نکته مهمی محسوب می شود. پیش از پرداختن به این خبر و تشریح اهمیت آن، بهتر است نگاهی به ریشه های این موشک مهم و مشهور داشته باشیم.
بیشتر بخوانید:
از شهاب 2 تا قیام؛ راهی سخت و شیرین
مشخصا وقتی از خانواده موشک های بالستیک ایرانی صحبت به میان می آید، نام "شهاب" بیش از دیگران برای مردم خاطره انگیز است. خانواده موشک های شهاب خصوصا مدل 3 آن، به معنی واقعی و برای اولین بار، بحث بازدارندگی و دست تهاجمی برد بلند را برای کشور ما ایجاد کرد. اما عضو کمتر شناخته شده از این سری شهاب 2 نام داشت که یک موشک بالستیک تاکتیکی با سوخت مایع و به نوعی نزدیک به طراحی اسکاد سی شوروی سابق است که در دهه های قبل، برخی از مدل های آن به کشور وارد شد.
موشک بالستیک شهاب 2
این موشک با برد بین 600 تا 800 کیلومتر در دوره زمانی تقریبی اوایل دهه 70 شمسی ساخته شده و ماموریت ایجاد بازدارندگی در محیط پیرامونی کشور را بر عهده داشت. مشخصا و در این برد از موشک ها، با توسعه توانایی علمی و صنعتی ایران و روی کار آمدن موشک های جدیدتر - خصوصا زیر مجموعه های خانواده فاتح 110 با سوخت جامد- فشار کاری از روی سری شهاب برداشته شد اما پیش از رسیدن به این نقطه، صنایع دفاعی کشورمان، تعداد مورد نیاز از این موشک ها را تولید و ذخیره کرده بود که در چنین شرایطی، یک ارتقاء مهم، می توانست بسیار مناسب باشد.
موشک قیام که در مرداد ماه سال 1389 رونمایی شد، در حقیقت پاسخ به این نیاز و ارتقایی روی موشک های شهاب 2 به حساب می آمد. اولین موشک بالستیک بدون بالک ایرانی که جزو ابداعات و طرح های مهم پدر موشکی ایران شهید حسن طهرانی مقدم بود. در طرح جدید همچنان از سوخت مایع استفاده شده و برد در حدود 800 کیلومتر بود و وزن سر جنگی آن 645 کیلوگرم اعلام شد. این موشک به نسبت مدل قبلی از سطح مقطع راداری کمتر بر خوردار بود و توان پرتاب از لانچرهای مختلف را نیز داشت.
نمونه اولیه موشک قیام
این موشک در تعداد بالایی تولید شده و شهرهای زیرزمینی بزرگی با حضور آن، در چندین مورد به نمایش درآمدند. این حرکت از چشم یوزی رابین، کارشناس معروف نظامی صهیونیستی نیز دور نماند و وی در جلسه معروف خود در تابستان سال 1394 اینگونه صحبت می کند: "ایرانی ها در دو سال اخیر چندین تصویر را از انبارهای موشکی خود به نمایش گذاشته اند که مشخصا انبارهای متفاوتی است. ایرانی ها در این انبارها موشک های قیام و قدر را انبار کردند. قیام موشکی با بردی 800 کیلومتر است که به نوعی ارتقاء ایرانی بر اساس موشک اسکاد سی است. در اینجا هم ایرانی ها یک مهندسی خوب را به نمایش گذاشتند."
موشک قیام در اصل توسط شهید طهرانی مقدم با ماموریت اصلی حمله به پایگاه های نظامی دشمن در اطراف ایران طراحی شده بود. سرهای جنگی مجهز به ریز مهمات از جمله گزینه های بسیار عالی برای این گونه حملات هستند که این مهم روی موشک های قیام نیز به انجام رسیده است. در سال 1399 نیز یک مرحله از دیگر ارتقاء های انجام شده برای این موشک ها به نمایش درآمد که مربوط به محموله سر جنگی بود.
سرجنگی جدید موشک قیام مجهز به بالک‌های کنترلی
سر جنگی موشک قیام مجهز به دو نوع بمب‌لت
قیام در نبرد با داعش و اربابان آن
موشک قیام اما در حوزه رزم واقعی نیز دارای سابقه بوده و در جریان حملات موشک سپاه به مقر گروه داعش در سوریه و عملیات انتقام ترور سردار شهید سلیمانی مورد استفاده قرار گرفت. بحث قابلیت جدا شدن کلاهک و افزایش دقت باعث شد که این موشک در این عملیات ها به عنوان یکی از سلاح های منتخب مورد استفاده قرار بگیرد.
موشک قیام در جریان عملیات ضربت محرم در سال 1397
قیام به سراغ پایگاه آمریکا رفت
چهار سال قبل در بامداد 18 دی ماه سال 1398 و در پاسخ به جنایت بزرگ دولت و ارتش آمریکا در به شهادت رساندن فرمانده بزرگ ایران و جهان سردار قاسم سلیمانی، نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با شلیک چند موشک نقطه زن از غرب کشور، پایگاه مهم نیروهای اشغالگر آمریکایی یعنی عین الاسد را مورد هدف قرار داد. همچون دیگر عملیات های تنبیهی سپاه پاسداران، یگان های موشکی زمین به زمین در نوک پیکان تهاجم بودند و بر اساس تصاویر، مشخص شد دو نوع موشک قیام و محصولی از خانواده فاتح به نام فاتح 313 در این حمله استفاده شده بود.
موشک قیام با سر جنگی جدید در جریان حمله به داعش
باید توجه داشت در جریان حمله به داعش در سال 1397 قیام ایرانی با ظاهری جدید و از روی یک پرتابگر متحرک شلیک شد. در موشک قیام با عدم اتکا به بالک های فوق، تمام وظیفه ایجاد پایداری به عهده سامانه های کنترلی با همان عملگرهای نصب شده در خروجی پیشران سوخت مایع است.
ارتقاء جدید در 1400 چه تغییری در قیام ایجاد کرد؟
در نهایت به یکی دیگر از ارتقاء های رسمی روی موشک های سری قیام در دی ماه 1400 می رسیم. بر اساس اطلاعات مذکور، برد این موشک به 1000 کیلومتر و خطای اصابت آن نیز به زیر 50 متر رسیده است. این موشک از یک سر جنگی به‌وزن حدودا 600کیلوگرمی بهره می‌برد و سرعت این موشک به 2935 متر بر ثانیه می‌رسد. قطر موشک قیام 880 میلی‌متر و طول این موشک 11 متر و 846 سانتی‌متر است، علاوه بر این، مدت زمان آماده‌سازی موشک قیام 20 دقیقه و وزن نهایی این موشک نیز 7029 کیلوگرم است.
موشک قیام با برد هزار کیلومتر از نقطه نزدیک به مرز غربی، توان انهدام بخش هایی از سرزمین های اشغالی فلسطین را دارد
در اینجا به چند مسئله مهم بایستی اشاره کرد. اولا رسیدن به برد هزار کیلومتر می تواند ناشی از اقداماتی چون کاهش سر جنگی، ارتقاء سیستم های پیشران، نصب سیستم پیشران مستقل روی کلاهک و یا بهره گیری از مواد سبک تر در بخشی از قطعات موشک باشد. مسئله دوم این که با رسیدن به برد هزار کیلومتر، مشخص بخش هایی از سرزمین های اشغالی ، همان طور که در نقشه بالا مشاهده می شود، به صورت مستقیم از خاک ایران و توسط این موشک در دسترس قرار گرفته که این مسئله باعث می شود که قیام نیز به لیست "اسراییل زن" های ایران اضافه شود.
طبیعتا در صورت نیاز به اجرای سناریو یک تهاجم گسترده موشکی به رژیم صهیونیستی، هر چه تعداد پرتابه ها بیشتر باشد ، انهدام اهداف مورد نظر و پایان پرونده این رژیم سریعتر است. با اضافه شدن موشک های قیام به این گروه از تسلیحات ایرانی، مشخصا حجم آتش در برابر صهیونیست ها به صورت قابل توجهی اضافه خواهد شد.
مسئله بعدی سرعت بالای این موشک ها به حساب می آید. پیش از این رقمی با این دقت در خصوص سرعت موشک قیام منتشر نشده بود و البته لازم به ذکر است که به احتمال فراوان سرعت مورد نظر مربوط به این موشک در مرحله نهایی و برای سر جنگی جدا شده باید باشد. سرعت 2935 متر بر ثانیه چیزی در حدود 8.5 ماخ بوده و سر جنگی موشک مورد نظر را در زمان شیرجه نهایی در وضعیت پرواز با سرعت هایپرسونیک قرار می دهد که دفاع در برابر آن را اگر نگوییم غیر ممکن ولی برای هر مدافعی بسیار سخت و تقریبا محال است.
اطلاعات جدید از موشک بهینه شده قیام
آخرین نسل از قیام با برد 1350 کیلومتر
شهریورماه سال گذشته بود که یک دستاورد جدید موشکی متعلق به نیروی هوافضای سپاه، در رژه بزرگ نیروهای مسلح رونمایی و موشک بالستیک زمین به زمین "رضوان" در جوار مرقد مطهر امام خمینی (ره) به نمایش درآمد. در آن زمان، فرمانده کل سپاه پاسداران اعلام کرد که این موشک، بالستیک و نقطه‌زن است که با سرعت هشت برابر سرعت صوت وارد جو زمین می‌شود. به گفته سرلشکر سلامی، محصول جدید متخصصان دفاعی کشورمان، تک مرحله‌ای، دارای حدود هزار و 400 کیلومتر برد با سوخت مایع و سرجنگی جداشونده شدیدالانفجار بوده که ضمن قابلیت پرتاب از سکوهای ثابت و متحرک، از توانایی هدایت‌پذیری و اصابت با دقت بالا به هدف برخوردار است.
اما در روزهای اخیر، نکات دیگری از این موشک بالستیک منتشر شده که بخش مهمی از اطلاعات مربوط به این محصول را در معرض دید عموم قرار داده است. طبق این اطلاعات، موشک مذکور دارای سرجنگی جداشونده بوده و برای انهدام اهداف حیاتی دشمن تا فاصله 1350 کیلومتری استفاده می شود. نکته قابل توجه دیگر، طول حدودا 12 متری و قطری معادل 0.88 متری این محصول جدید است که ابعادی مشابه با موشک قیام را نشان می دهد اما در همین وضعیت یکسان، برد این موشک جدید حدود 500 کیلومتر افزایش یافته که نشان از بهبود چشمگیر کیفیت و ارتقاء سامانه های مختلف همچون سوخت و موتور "رضوان" دارد به گونه ای که با همان ابعاد طول و قطر مشابه موشک "قیام 2" با برد هزار کیلومتر، شاهد برد 1350 کیلومتری هستیم.
بخشی از اطلاعات موشک جدید سپاه با نام رضوان
اولین رونمایی از موشک رضوان در سال 1401
البته در نوع کلاهک ها، تفاوت هایی در مدل نصب شده روی "رضوان" و قیام 1 و 2 دیده می شود اما بهره گیری موشک جدید از سامانه TVC (تراست ویکتورینگ /تغییر بردار رانش) برای هدایت و مانور بهتر نشان می دهد متخصصان صنعت دفاعی کشورمان در حال تعمیم این ویژگی مهم روی محصولات مختلف موشکی بومی هستند؛ ضمن آنکه در انتهای بدنه نیز از بالک های پایدارساز استفاده می شود تا هدایت و کنترل آن، با دقت بسیار بالایی همراه باشد. آخرین ویژگی مهم این موشک جدید نیز شعاع مرگبار صدمتری آن است که نشان می دهد در عین افزایش برد، قدرت سرجنگی نیز کاهش نیافته و بنا به گفته سرلشکر سلامی، از نوع جداشونده شدیدالانفجار است.
با مشخص شدن بخشی جدیدی از توانمندی های این محصول جدید، می توان با اطمینان بیشتری گفت که قدرت موشکی جمهوری اسلامی، فراتر و عظیم تر از چیزی است که تاکنون به نمایش گذاشته شده و در حقیقت، فشارها و تحریم ها برای تضعیف قدرت نظامی کشورمان، با رونمایی از چنین دستاوردهایی تبدیل به مزیتی برای شکوفایی هرچه بیشتر این بخش از نیروهای مسلح و ضنعت دفاعی شده است و در سالهای اخیر سرریز دانش و توانمندی های صنعتی جدید در برنامه های مربوط به افزایش برد و دقت موشک های بالستیک نسل جدید، مشخصا به موشک های قدیمی تر نیز منتقل شده و گزینه هایی مثل قیام نیز برای ایفای نقش مهمتر و موثرتر در آینده مهیا شده اند.
