محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک‌مرکزی در گفت‌وگویی به عوامل موثر در تعیین نرخ ارز در سال 1402 و وضعیت آنها پرداخت. به گفته او نرخ رشد نقدینگی، تراز تجاری و نرخ رشد نقدینگی سه عامل اثرگذار بر نرخ ارز هستند. او همچنین از برنامه بانک‌مرکزی برای مدیریت بازار ارز در سال جدید نیز رونمایی کرد. تداوم تخصیص ارز 28500تومانی برای تامین کالاهای اساسی، اعلام آمادگی برای مداخله در بازار غیررسمی از جمله برنامه‌های سیاستگذار در این زمینه است. با این حال فرزین تاکید کرد که افزایش نرخ ارز در بازار آزاد زودگذر است و هیچ نیاز کالایی قانونی در کشور وجود ندارد که با آن نرخ ارز غیررسمی تامین شود.
رئیس‌کل بانک‌مرکزی، یکشنبه شب با حضور در بخش خبری رسانه ملی، در رابطه با سیاست‌های ارزی بانک‌مرکزی گفت‌وگو کرد. به گفته فرزین، سه عامل نرخ رشد نقدینگی، تراز تجاری و نرخ رشد اقتصادی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر نرخ ارز است که آمارها حاکی از وضعیت مناسب این عوامل مهم طی سال گذشته است. او در ادامه به وضعیت این سه متغیر که به گفته او بر روند نرخ ارز اثرگذارند، پرداخت.
رئیس‌کل بانک‌مرکزی با اشاره به اینکه نرخ رشد نقدینگی بعد از پنج‌سال به زیر 25درصد رسیده است، ادامه داد: هدف‌گذاری بانک‌مرکزی در سال گذشته برای نرخ رشد نقدینگی 25درصد بود، با این حال این نرخ در حد 24.3درصد کنترل شد. به این ترتیب نرخ رشد نقدینگی به‌عنوان یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر نرخ ارز به‌شدت کاهش یافت.
فرزین در رابطه با عامل دوم موثر بر نرخ ارز یا همان تراز تجاری و میزان صادرات و واردات کشور گفت: کل حجم تجارت کشور در سال گذشته حدودا به عدد 152میلیارد دلار رسید. یعنی حدود 86میلیارد دلار صادرات و 66میلیارد دلار واردات انجام شد و تراز تجاری کالایی کشور هم 20میلیارد دلار مثبت بود. بنابراین می‌توان گفت این عامل بنیادین هم بیانگر وضعیت مناسب ارزی است.
رئیس کل بانک‌مرکزی ادامه داد: مساله سوم، موضوع نرخ رشد اقتصادی کشور است. صندوق بین‌المللی پول سالانه گزارشی را با نام WEO منتشر می‌کند. در اصلاحیه اکتبر این گزارش که تخمینی است و نهایی آن در نوامبر منتشر خواهد شد، ایران در بین 30کشوری که بالاترین رشد را در دنیا داشتند، رتبه دوم را به خود اختصاص داده و بعد از هند بالاترین نرخ رشد اقتصادی در سال2023 مربوط به ایران بوده است.
دو ابزار مداخله سیاستگذار
او در ادامه به سیاست‌های صورت‌گرفته توسط بانک‌مرکزی برای مدیریت بازار ارز در سال گذشته پرداخت. به گفته فرزین، بانک مرکزی سال گذشته سیاستی را با عنوان سیاست تثبیت اجرا کرد و دو نظام بازار را طراحی کرد که یکی از آن برای تامین ارز مورد نیاز واردات کالاهای اساسی کشور با نرخ 28500 اختصاص داشت و در این قالب از روز اول عید تا پایان 29اسفند نزدیک به 20میلیارد دلار ارز 28500تومانی بابت کالاهای اساسی کشور تامین از این طریق تامین شد که شامل داروها، کالاهای کشاورزی اعم از جو، گندم، سم، کود، بذر و لوازم پزشکی می‌شد.
پس نرخ آنها تثبیت شده بوده است و این سیاست امسال هم ادامه دارد و به این ترتیب واردکننده به هیچ عنوان نگران نوسانات نرخ ارز نبوده و نیست. مرکز مبادله طلا و ارز، ابزار سیاستی دیگری بود که سال گذشته توسط سیاستگذار مورد استفاده قرار گرفت. به گفته فرزین در این بازار نزدیک به 50میلیارد تومان ارز با نرخ زیر 40هزار تومان برای واردات تمام کالاهای قانونی تخصیص یافت و هرکس به‌طور قانونی قصد واردات کالا یا استفاده از خدمتی را داشت، می‌توانست از این ارز بهره ببرد. در همین راستا در یک ماه پایانی سال، میزان ارز مسافرتی با نرخ مرکز مبادله دوبرابر شد؛ زیرا ارز لازم کافی در اختیار بانک مرکزی بود.
او تاکید کرد: بانک مرکزی اصلا کاری به نرخ کانال‌ها و بازار غیررسمی ندارد و هر فردی نیاز قانونی دارد، می‌تواند در مرکز مبادله برای دریافت ارز حضور پیدا کند. در همین راستا بانک مرکزی در سال گذشته 69میلیارد دلار ارز تامین کرد و این رقم تقریبا نزدیک به 1.8برابر ارزی است که ابتدای این دولت تامین شده است.
افزایش نرخ ارز زودگذر است
فرزین با بیان اینکه بیشتر نیاز‌های ارزی مربوط به خدمات مسافرتی و بیماران خارج از کشور از سوی بانک مرکزی تامین می‌شود، گفت: اینکه عده‌ای نرخ بازار غیررسمی ارز را تابلو قرار می‌دهند و به‌عنوان تلاطم مطرح می‌کنند، باید گفت هیچ نیاز کالایی قانونی در کشور وجود ندارد که با آن نرخ ارز غیررسمی تامین شود.
به گفته رئیس‌کل بانک‌مرکزی، بروز تنش‌های سیاسی در سطح بین‌المللی و منطقه موجب شد تا نرخ هر اونس طلا از 15فوریه (26 بهمن ماه سال گذشته) از 2هزار دلار، در این روز‌ها به 2هزارو 350دلار هم برسد. همچنین فرزین خاطرنشان کرد: طلا در بازار جهانی هم نوسان کرد. بنابراین یک نوساناتی در تمام بازار‌های مالی حادث شده است که ناشی از ترس حاکم بر بازار‌ها است و این نوسانات به کشور ما نیز تحمیل شده و نرخ بازار غیررسمی را تحت تاثیر خود قرار داده است؛ بازاری که تامین‌کننده ارز کالاهای قاچاق و فرار سرمایه است. او با تاکید بر اینکه بانک مرکزی در عین حال در نرخ بازار غیررسمی ارز هم مداخله می‌کند، این نرخ‌ها را زودگذر دانست. به گفته فرزین، نرخ ارز در بازار غیررسمی به زودی کاهش می‌یابد و نرخی نیست که در بازار کالا نگرانی ایجاد کند.
تداوم تخصیص ارز 28500تومانی
همچنین رئیس‌کل بانک‌مرکزی با اعلام این خبر که تخصیص ارز با نرخ 28500 تومان برای تامین کالاهای اساسی در سال جاری ادامه خواهد یافت، افزود: نرخ مرکز مبادله درحال حاضر حدودا 40هزار تومان است که ممکن است در کانالی نوسان داشته باشد؛ اما نوسان این کانال 2 تا 4 درصد است و اینکه دائما در بازار کالا و خدمات نرخ غیررسمی مبنا قرار گیرد، در واقع علائم غلطی به بازار می‌دهد. فرزین در ادامه ضمن اعلام آمادگی بانک مرکزی برای تامین همه نیاز‌های قانونی کشور یعنی کالا و خدمات با نرخ 28500تومان برای نیاز‌های اساسی، از طراحی برنامه‌های بسیار جدیدتری در مرکز مبادله خبر داد.
به گفته او سیاست سال گذشته ادامه خواهد داشت و جای نگرانی برای تامین ارز مورد نیاز واردکنندگان کالا و خدمات وجود ندارد. او همچنین تاکید کرد: درحال حاضر کسی وجود ندارد که بگوید واردات قانونی را با نرخ ارز 60هزار تومانی انجام داده، بلکه این کالای قاچاق است که با این نرخ ارز وارد کشور می‌شود.