علی عبدالمحمدی : هفته پرماجرای بازار سهام به پایان رسید و امید است که در هفته آتی معاملات در دامنه متعادل‌تری پیگیری شود. بازار در اولین روز از هفته، به دلیل ابهاماتی که پیرامون آن وجود داشت در مسیر نزولی قرارگرفت و در روز شنبه، شاخص‌کل 2.38 و نماگر هموزن نیز افت 3.34درصدی را تجربه کرد. بعد از اینکه پیش‌بینی می‌شد معاملات بازار شکل هیجانی‌تری به خود بگیرد، دامنه‌نوسان سهام بازار به مثبت و منفی یک و صندوق‌های سهامی نیز به مثبت و منفی2درصد کاهش یافت. در چهار روز بعدی بازار، با توجه به دامنه محدود، ارزش معاملات کمتری به‌ثبت رسید.
در جریان معاملات روز گذشته بورس تهران، مجددا نماگرهای سهامی در مسیر صعودی قرارگرفتند. شاخص‌کل بورس تهران در روز گذشته، 0.28درصد رشد کرد و در سطح 2میلیون و 208هزار‌واحدی کار خود را به اتمام رساند. نماگر هموزن که نشانی از اثرگذاری یکسان کلیه نمادهای معاملاتی است و چهره بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، رشد محدود 0.05درصدی را تجربه کرد. در فرابورس نیز شاخص‌کل این بازار نیز افزایش ارتفاع 0.05درصدی را تجربه کرد. همان‌طور که در بالاتر نیز عنوان شد، ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز که شامل سهام و حق‌تقدم می‌شود، رقم‌هزار و 937میلیارد‌تومان را ثبت کرد. همچنین در روز گذشته، 29میلیارد‌تومان پول حقیقی از گردونه معاملات خارج شد.
گذر از شرایط اضطراری
در گزارش روز 19فروردین «دنیای‌اقتصاد» تحت‌عنوان سردرگمی مضاعف بورس اشاره شد که افزایش ابهامات در مقاطعی به مهم‌ترین عامل پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌روی معاملات سهام به‌خصوص در بازه زمانی کوتاه‌مدت بدل می‌شود. گاهی اوقات، مبهم‌بودن فضا، مهم‌ترین عاملی است که جریان معاملات بازار سهام را تحت‌‌‌‌الشعاع قرار می‌دهد. بازار سهام، یکی از حساس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین بازارها نسبت به ابهامات موجود در اقتصاد کشور است و اثر منفی و مثبت اخبار گوناگون، به‌سرعت در نماگرهای تالار شیشه‌ای نمایان می‌شود. بازار سهام در روزهای گذشته بهطور کامل تحت‌تاثیر ماجراهای حادث‌‌‌‌شده در خاورمیانه قرارگرفت و نماگرهای سهامی با کاهش ارتفاع همراه شدند. بورس تهران در سنوات قبل، به کرات با چنین مسائلی دست‌وپنجه نرم کرده‌است و هر‌بار ثابت شده که واکنش بورس به موارد مذکور به‌صورت کوتاه‌مدت بوده و بازار سهام، پس از فروکش‌‌‌‌کردن التهابات به روند قبلی خود بازگشته است.
ششم خرداد ماه پارسال و پس از درگیری‌های مرزی رخداده میان ایران و نیروهای طالبان در مرزهای شرقی کشور نیز بازار سهام سرخ‌پوش شد و در روز پس از این واقعه، هر سه نماگر اصلی بازار سهام، کار خود را در محدوده سرخ تابلوی معاملاتی به اتمام رساندند، اما پس از مدت زمانی کوتاه که دامنه درگیری‌‌‌‌ها گسترده‌‌‌‌‌‌‌‌تر نشد، بازار به روند قبلی خود بازگشت. اگر سال‌های قبل را نیز بررسی کنیم، خواهیم دید که بازار سهام اتفاقات این‌چنینی را بعد از مدتی در بطن و متن خود هضم کرده‌است.
اعتمادسازی در بستر بازار
مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار که به‌تازگی و برای 30 ماه دیگر در سمت رئیس سازمان بورس آغاز به‌کار کرده‌است، شامگاه سه‌شنبه در برنامه صف اول شبکه خبر حاضر شد و به بیان توضیحاتی درخصوص وضعیت کلی بازار پرداخت. با توجه به اینکه شعار سال‌جاری، جهش تولید با مشارکت مردم انتخاب شده‌است، مجید عشقی خاطرنشان کرد؛ بازار سهام به‌خاطر ماهیت خاص خود، می‌تواند در تحقق شعار سال‌مثمرثمر باشد، اما برای این امر، کلیت بازار نیازمند اعتمادسازی است تا سرمایه‌ها را به سمت بازار سهام سوق دهد. اعتماد در بازار بعد از وقایع سال99 و اتفاق‌هایی که در سال‌گذشته حادث شد، مخدوش شد. وی افزود: توجه به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در سال‌های اخیر در دستور کار قرارگرفته‌است و بررسی ارزش معاملات روزانه بازار نشان می‌دهد که تقریبا 50درصد ارزش معاملات بازار در مقطع کنونی مربوط به معاملات صندوق‌ها است. رئیس سازمان بورس درخصوص مزایای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، به نوسانات کمتر این ابزارها اشاره کرد و گفت: نرخ کارمزد پایین و مدیریت صندوق‌ها توسط نهادهای حرفه‌ای از دیگر مزایای این روش از سرمایه‌گذاری است. عشقی تاکید کرد که اگر منابع جامعه از طریق صندوق‌ها و شرکت‌های سبدگردان، به سمت سرمایه‌گذاری در بازار سهام هدایت شود و منافع بین دارندگان واحدهای صندوق تسهیم شود، می‌توان کلیت جامعه را نیز از منافع این اقدامات منتفع کرد.
عوامل تاثیرگذار بر بازار
عشقی در بخش دیگری از سخنان خود به تصمیمات اتخاذشده دستگاه‌های مختلف اقتصادی اشاره کرد که گاهی تصمیمات این‌چنینی که بدون درنظرگرفتن اثرات آن بر سایر بخش‌ها اتخاذ می‌شود، کلیت بازار را متاثر می‌کند. برای نمونه می‌توان به افزایش نرخ بدون‌ریسک به 30درصد اشاره کرد که طبیعتا اثری منفی بر روند بازار سهام دارد. تغییرات مستمر و سریع در ترکیب مدیران شرکت‌ها و ابلاغ بخشنامه‌های خلق‌الساعه نیز از جمله دیگر عواملی بود که رئیس سازمان بورس به‌عنوان پارامترهایی آسیب‌زا برای بازار سهام تلقی کرد.
جبران جاماندگی بازار
وی افزود: سیاستگذاری و تدوین قوانین در حیطه اختیارات مجلس و دولت است و سازمان بورس در تلاش است تا اثر دستورالعمل‌ها و تصمیمات اتخاذشده بر بازار را به حداقل برساند. از سال99 تا الان، نرخ تورم تجمعی بالای 300درصد بوده‌است، اما قیمت سهام بهطور متوسط 25درصد زیر قیمت‌های اوج سال99 است و می‌توان امید داشت که در آینده‌ای نه‌چندان دور، وضعیت بازار بهبود یابد و بورس عقب‌ماندگی خود را نسبت به سایر بازارها جبران کند.
کاهش دامنه‌نوسان
مجید عشقی درخصوص کاهش دامنه‌نوسان بازار در روزهای اخیر گفت: با توجه به اتفاقات رخداده، ایجاد هیجانات در بازار محتمل بود و سازمان بورس برای حمایت از حقوق سهامداران و جلوگیری از انجام معاملات غیرمنصفانه تصمیم به کاهش دامنه‌نوسان گرفت که در سنوات قبل نیز چنین تصمیماتی اتخاذشده بود. همچنین مجید عشقی در بخش دیگری از سخنانش کاهش سودآوری شرکت‌ها را به‌عنوان یکی از عوامل اثرگذار بر عدم‌استقبال از بازار سهام قلمداد کرد.
مهدی دلبری ،کارشناس بازار سرمایه در خصوص سخنان رئیس سازمان بورس گفت: روز سه‌شنبه مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در برنامه تلویزیونی صف اول، با اشاره به نقش بازار سرمایه در تحقق شعار «جهش تولید با مشارکت مردم»، سال گذشته را سال سختی برای بازار سرمایه دانست. با وجود این، رئیس سازمان بورس انتقاد خود را نسبت به نرخ بهره تعیین‌شده از سوی بانک مرکزی ابراز کرد:«باید اظهار کرد در قیمت‌گذاری دارایی‌ها، نرخ بهره عامل بسیار موثری است. زمانی که سرمایه‌گذار میان دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های گوناگون اقدام به تصمیم‌گیری می‌کند، یک متغیر تاثیرگذار توجه به نرخ بهره است؛ در واقع بازار درآمد ثابت، به دلیل اینکه دارایی قابل سرمایه‌گذاری است، از اهمیت زیادی برخوردار است.
از طرفی نرخ بهره عامل بسیار تاثیرگذاری بر تامین مالی پروژه‌های گوناگون مالی و اقتصادی است؛ چرا که بیش از 40درصد تامین مالی اوراق دولتی از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری انجام می‌شود و بیشتر اوراق تامین مالی شرکتی در بازار سرمایه پذیرش می‌شود. در واقع نرخ تامین مالی از این جهت اهمیت دارد که بدانیم شرکت‌ها توانایی ورود به طرح‌های توسعه‌ای را دارند یا خیر. به نظر می‌رسد تثبیت بهره در نرخ‌های بالاتر از 30درصد به دور از اینکه می‌تواند آثار تورمی داشته باشد و بازارها را وارد شرایط پرتشنی کند، می‌تواند به صنایع و بخش تولیدی نیز آسیب جدی بزند. از این رو زمانی که به کاهش سود بنگاه‌ها که به میزان 15درصد رسیده نگاه کنیم، عملا نرخ‌های تامین مالی بالای 40درصد باعث می‌شود شرکت‌ها به بقای بیشتری بیندیشند تا اینکه بتوانند سودسازی مناسب یا توسعه خاصی را پیش ببرند.
به نظر می‌رسد سیاستگذار پولی با شعار «مهار تورم» رکود سنگینی را در سال گذشته به بازار تحمیل کرد و باعث شد منابع مالی و نقدینگی شناور راهی جز سرازیری به بانک‌ها نداشته باشند. از این‌رو در صورتی که نرخ‌های بهره با دقت بالایی واکاوی نشوند، می‌توانند تاثیر زیادی بر بازارها و اقتصاد داشته باشند. همچنین در دهه گذشته حاشیه سود بنگاه‌ها از حدود 30درصد به 15درصد رسید که این رقم میزانی است که بنگاه اقتصادی طرح توسعه خاصی را پیش نخواهد برد. از طرفی تصمیم‌گیری‌های ناگهانی مانند ابلاغ خوراک شرکت‌های پتروشیمی و پالایشگاهی و مواردی از قبیل مالیات بر عوارض صادرات مواد خام و نیمه‌خام، بازار سرمایه را در سال گذشته با چالش‌های زیادی روبه‌رو کرد. بنابراین بازار سرمایه تا زمانی که به ایستگاه آرامش نرسد، رنگ ثبات و پایداری برای سرمایه‌گذاری را نخواهد دید.»
