سرویس دفاع و امنیت مشرق _ حدود یک سال است که چند کشور اروپایی با کسب موافقت ایالات متحده امریکا به دولت اوکراین وعده دادند که تعداد قابل توجهی از جنگنده های اف16 خود را به این کشور ارسال خواهند کرد.
از زمان اعلام این خبر، بحث های زیادی در مورد میزان توانایی و کارایی این جنگنده ها که نسبتا قدیمی محسوب می شوند در برابر جنگنده های مدرن روسی نظیر سوخو35 یا سامانه های پدافندی دوربرد نظیر اس300 و اس400 شکل گرفته است؛ هنوز تحویل جنگنده ها به ارتش اوکراین آغاز نشده است اما با توجه به اینکه شکست احتمالی اف16 در نبرد هوایی برابر روسیه تبعات تبلیغاتی منفی در بازار صادرات تسلیحات دنیا برای طرف غربی خواهد داشت آنها تمهیداتی به منظور تسهیل عملیات این جنگنده ها و جلوگیری از شکست و رقم خوردن آبروریزی برای یک هواگرد امریکایی خواهند اندیشید.
کدام کشورها به اوکراین اف16 می دهند؟
در ائتلاف اروپایی تشکیل شده برای تقویت نیروی هوایی اوکراین 4 کشور هلند، دانمارک، نروژ و بلژیک حضور دارند.
کشور هلند قول ارسال 42 فروند جنگنده اف16 را داده است که قرار است در اواخر بهار 2024 دسته نخست 24 فروندی آنها تحویل داده شوند و مابقی جنگنده ها نیز در سال 2025 ارسال خواهند شد.
جنگنده اف16 نیروی هوایی هلند
کشور دانمارک 19 فروند اف16 به اوکراین ارسال خواهد کرد که دسته 6 فروندی نخست در بهار امسال و 13 فروند نیز تا ابتدای سال 2025 تحویل داده خواهند شد.
دولت نروژ نیز آمادگی خود را برای اهدای 22 فروند جنگنده اف16 اعلام کرده است اما در حال حاضر تنها 12 فروند از آنها در شرایط عملیاتی و قابل ارسال به اوکراین است و مابقی 10 فروند اف16 باقی مانده پس از تعمیرات گسترده و اورهال احتمالا در سال 2025 ارسال خواهند شد.
در خصوص بلژیک نیز تعداد دقیقی اعلام نشده اما پیش بینی شده است حدود 8 فروند اف16 را در سال 2025 به اوکراین اهدا کنند.
با توجه به آمارهای اعلام شده اوکراینی ها احتمالا در سال 2024 حدود 55 فروند جنگنده اف16 دریافت خواهند کرد و تا پایان سال 2025 این تعداد به حدود 90 فروند نیز خواهد رسید.
همکاری ناتو با اوکراین برای سرکوب دفاع هوایی روسیه
یکی از بزرگترین مشکلات در راه پروزهای رزمی اف16 در اوکراین پدافند دوربرد ارتش روسیه به ویژه سامانه اس400 خواهد بود؛ با توجه به اینکه این سامانه قادر است از مسافتی بیش از 100 کیلومتر با جنگنده های اوکراینی درگیر شود بایستی پیش از ورود به خدمت آنها در نیروی هوایی اوکراین، سامانه های پدافندی روسی و بعدها پایگاه های هوایی این کشور در خاک اوکراین از سر راه برداشته شوند.
سامانه پدافندی اس400
برای این منظور امریکا و کشورهای اروپایی چند سلاح متفاوت را به اوکراین اهدا کرده اند؛ نخستین مورد راکت های هدایت ماهواره ای هیمارس بودند که بردی حدود 90 کیلومتر دارند و چند بار در حملات علیه ادوات پدافندی روسیه مورد استفاده قرار گرفته اند.
اما اگر هدف در فاصله بیش از 100 کیلومتری از خط تماس باشد هیمارس کارایی خود را از دست می دهد لذا بریتانیا و فرانسه اقدام به ارسال موشک های کروز دوربرد استورم شدو و اسکالپ با بردی بیش از 500 کیلومتر به اوکراین کردند.
برای تکمیل توان حمله اوکراین به پدافند دوربرد روسی ایالات متحده نیز موشک های بالستیک ATACMS از نسخه با برد 160 کیلومتر را به اوکراین اهدا کرد که پیش بینی می شود با تصویب بسته تسلیحاتی جدید نسخه 300 کیلومتری موشک نیز به اوکراین ارسال شود.
اوکراینی ها تا کنون 3 بار از این موشک بالستیک امریکایی علیه پایگاه های حساس روسیه استفاده کرده اند؛ نخستین بار تابستان سال گذشته میلادی در حمله به دو پایگاه هوایی لوهانسک و بردیانسک که منجر به نابودی تعداد قابل توجهی از بالگردهای رزمی روسیه شد.
آسیب وارد شده به بالگردهای روسی در فرودگاه بردیانسک
اما در شب 16 آوریل 2024 ارتش اوکراین دست به شلیک چند فروند موشک بالستیک ATACMS به سمت پایگاه هوایی دژانکوی در شبه جزیره کریمه زد؛ این مقر اصلی ترین محل حضور بالگردهای ترابری روسی بوده و مجهز به یک آتشبار سامانه پدافندی اس400 برای دفاع از خود بود.
شلیک موشک های ATACMS به سمت پایگاه هوایی دژانکوی
اما اوکراینی ها ابتدا اقدام به شلیک 2 موشک با سر جنگی خوشه ای به محل استقرار آتشبار S-400 کرده و 4 پرتابگر و رادار و خودروی فرماندهی آن را منهدم می کنند و سپس 4 فروند موشک ATACMS دیگر به سمت سایر تاسیسات پایگاه نظیر انبار مهمات شلیک می کنند.
انهدام آتشبار پدافندی اس400 روسی
در گذشته نیز چند مجموعه پدافندی اس300 و اس400 روسی در حملات ارتش اوکراین منهدم شده بودند که این موضوع می تواند به منزله زنگ خطری برای روسیه باشد زیرا به نظر می رسد پیش از اینکه جنگنده های اف16 وارد آسمان اوکراین شوند ناتو با شناسایی دقیق محل حضور پدافند دوربرد روسی و البته از کار انداختن پایگاه هایی هوایی شبه جزیره کریمه قصد دارند تا شرایط عملیات رزمی را برای جنگنده های ارسالی خود آسان کنند.
