سرویس فرهنگ و هنر مشرق - برای تماشای فیلم «پروین» باید هر گونه پیش‌فرض درباره کارگردان و سابقه‌اش در سریال سازی در سیما را به فراموش سپرد و گذشته تلویزیونی او را نادیده گرفت.
ورزی با ساخت فیلم پروین حیات سینمایی تازه‌ای را تجربه کرده و کاملا مشخص است پس از سال‌ها ماندن در شفیره تلویزیون با ساخت فیلم سینمایی «پروین» تبدیل به پروانه شده است.
او با ساختن چنین اثر متفاوتی نه تنها به فیلمساز موثری تبدیل شده، بلکه وارد دوران تازه‌ای شده و با ساخت نمونه‌هایی شبیه پروین به یک پروانه سینمایی تبدیل خواهد شد.
یکی از ویژگی‌های کارگردان در آثار گذشته‌اش اصرار به بازی‌های تئاتری و اغراق آمیز است. این نگرش در کارگردانی به سازنده در گذشته لطمات فراوانی زد. اما با بررسی دقیق تازه‌ترین فعالیت سینمایی‌اش، می‌توان اذعان داشت که جنبه‌ای از بلوغ کارگردان در نقطه عطف فیلم، یعنی بازی بازیگرانش تجلی پیدا می‌کند.
از شخصیت اول فیلم، شاعره گرانقدر، پروین اعتصامی، یک شمایل نگاری دقیق تاریخی صورت پذیرفته و این پرتره چنان موقر است که می‌توان بدون اغراق اذعان داشت اعتصامی واقعی از اعماق تاریخ بیرون آمده و در فیلمی خودنمایی کرده است.
در تحلیل دقیق از این اثر، باید خودنمایی پروین را در عدم خودنمایی بازیگر این نقش جستجو کرد.
«مارال بنی‌آدم» از حیث رفتارشناسایی اجتماعی متنی و فرامتنی، شخصیتی به مثابه پروین اعتصامی را داراست و در نقش‌های آفرینی‌هایش میزان قابل اعتنایی از وقار را به نمایش می گذارد. سکاندار فیلم توانسته از این ویژگی، به عنوان ابزار نمایشی و بعدآفرینی شخصیت محوری استفاده کند.
کارگردان با یک انتخاب هوشمندانه، ابعاد و موقعیت اجتماعی بازیگر را از حیث متانت، صبوری و موقر بودن با خصیصه‌های پروین فیلمش تلفیق می‌کند و بنی‌آدم با مهارتی مثال زدنی این نقش را اجرا می‌کند.
در سینمای ایران به صورت معمول چنین نقش‌آفرینی خردمندانه و صبوری از سوی یک بازیگر زن متهم به عدم کنش دراماتیک می‌شود.
این شیوه قضاوت کاملا اشتباه و خارج از ساختار زیباشنایی بازیگران است. بنی‌آدم نمادی از یک بازی زیرپوستی بسیار دقیق تکنیکی را به نمایش می‌گذارد و در بزنگاه‌های فیلم سعی می‌کند، همچنان وفادار به شاخصه‌های رفتاری اعتصامی {بر اساس منابع تاریخی} باشد.
برای یک بازی کنترل شده و کاملا متمرکز بر شخصیت پرتره، تنها دستخوشی که می‌توان برای بازیگرش درنظر گرفت سیمرغ بازیگر نقش اول زن جشنواره فیلم فجر است.
اگر فیلم بدون تیتراژ به نمایش درمی‌آمد کمتر تماشاگری می‌توانست حدس بزند که بازیگر نقش پروین مارال بنی‌آدم است. مشابه چنین اجرای دقیقی را مریل استریپ در فیلم «درآفریقا» (سیدنی پولاک) به نمایش گذاشت که در زمان خودش، آنچنان با تحسین مواجه نشد، اما یکی از نقش‌آفرینی‌ها ماندگار استریپ است.
در این فیلم سینمایی خبری از غش کردن و جهت دار کردن روایت برای خوشایند گونه‌های سیاسی نیست. مولفان در یک کنج تاریخی نه چندان دقیق جا خوش نمی‌کنند و موقعیت شخصیت را از ابعاد مختلفی به دستاویزهای نمایشی تبدیل می‌کنند و ماحصل تلاش آنان بر یک ارائه دراماتیک با تصاویر خیره و مسخ کننده متمرکز می‌ماند.
در اغلب فیلم های پرتره و سینمای بیوگرافیک، پدیدآورندگان عموما به مولفه‌های دقیق شخصیتی توجهی ندارند و روایت مورد علاقه فردی سازنده اثر به جنبه‌های نمایشی اثر پر و بال می‌دهد. «پروین» یکی از پرتره‌های خاصی است که مولف به احوالات شخصیت محوری وفادار می‌ماند.
یکی از نکات مهم دیگری فیلم این است که پروین اعتصامی شاعره‌ای درونگرا بود که فیلمساز به این جنبه از کاراکتر او توجه قابل اعتنایی دارد و حتی هارمونی اثر خود را با فیلم پروین، آرام و موقر، شکل می‌دهد.
نکته قابل توجه در روند روایی فیلم این است که پروین به نماد و سمبلی از زن ایرانی تبدیل می‌شود که بدون هیاهو موقعیت خود را در جامعه مردسالار گسترش می‌دهد و حرکت پیشروی او صرفا از دریچه ویژگی شاعرانه‌اش محقق می‌شود.
پروین محمدرضا ورزی یک اثر استاندارد و هنرمندانه است که مخاطب اشعار پروین را سر ذوق می‌آورد و از سوی دیگر مخاطب ناآشنا با این چهره را مشتاق اشعار پروین می‌کند.
