به قلم : دکتر پوریا عادلی ؛ متخصص رادیوانکولوژی
گفتگو: رضا حسینمردی
تحریریه زندگی آنلاین : سرطان به عنوان یک بیماری علاوه بر بزرگسالان، متاسفانه کودکان را نیز درگیر می‌نماید. این بیماری در رده سنی اطفال در تمام زمینه‌ها از جمله اتیولوژی، شیوع، روش‌های درمانی، عوارض درمان و همچنین نحوه تعامل با کودکان مبتلا به سرطان با گروه بزرگسالان تفاوت دارد.
تفاوت با بزرگسالان
کانسرهای بالغین در طی پروسه‌های چند مرحله‌ای ایجاد شده و اغلب طی سال‌ها و دهه‌ها رشد می‌نماید، ولی تومورهای کودکان در دوره زمانی بسیار کوتاه‌تری ایجاد شده و رشد می‌نماید و نقش ژنتیک در مقایسه با عوامل محیطی در سرطان‌های اطفال پر رنگ‌تر است.
طول عمر
طول عمر بیماران مبتلا به سرطان در گروه سنی اطفال به مدد روش‌های جدید درمانی از سال 1960 تا به امروز به صورت مداوم افزایش یافته است و به استثنای مواردی همچون گلیوماهای ساقه مغز که تقریبا همیشه کشنده هستند، با بقای 3 ماهه 85 درصد و بقای 5 ساله 75 درصد در این گروه سنی از بیماران مواجه هستیم.
بیشتربخوانید:
کدام انواع سرطان در کودکان شیوع بیشتری دارند؟
برخلاف بزرگسالان که با شیوع بیشتر سرطان‌هایی همچون پستان، پروستات، ریه و دستگاه گوارش در آنها مواجه هستیم، در گروه سنی اطفال لوسمی‌ها، تومورهای مغزی و لنفوم هوچکین و نان هوچکین از شیوع بیشتری برخوردار هستند.
تومورهای ثانویه
علاوه بر تفاوت‌های بافت‌شناختی تومورهای اطفال ریسک ایجاد کانسر ثانویه و تحمل بافت‌های نرمال هم در گروه بالغین و اطفال متفاوت است. ریسک ایجاد تومورهای ثانویه در گروه سنی اطفال با مداخلات همچون شیمی‌درمانی و رادیوتراپی افزایش می‌یابد و در صورت استفاده از هر مدالیته درمانی این افزایش به صورت تصاعدی خواهد بود، ریسک ایجاد تومورهای ثانویه در سنین پایین 3 تا 6 برابر بیشتر از کودکانی است که در دوران نزدیک به نوجوانی به سر می‌برند. تومورهای ثانویه به طور معمول در طی یک دوره پانزده ساله بعد از ابتلا تومور اولیه و پایان درمان رخ داده و 65 درصد این تومور‌ها در بیمارانی که رادیوتراپی شده‌اند در داخل فیلد قبلی و 20 درصد در مجاورت آن رخ می‌دهد و 15 درصد موارد هم شاهد ظهور کانسرهای ثانویه در مناطق دور دست هستیم. کوچک‌تر بودن سایز تومور و ارگان‌های حیاتی در اطفال، حساسیت بیشتر برخی از ارگان‌های حیاتی به اشعه و دوز تحمل پایین‌تر این ارگان‌ها نسبت به بالغین در کنار امکان ثابت‌سازی کمتر بیماران گروه سنی اطفال از مشکلاتی است که پزشک متخصص رادیوانکولوژی در درمان این گروه از بیماران با آن مواجه می‌باشد.
بیشتربخوانید:
روش IMRT
استفاده از روش IMRT اگر چه برخی معتقدند به علت اینکه در این روش حجم‌های بیشتری از بافت نرمال دوز کمتری دریافت خواهند کرد و نسبت به روش سه بعدی رادیوتراپی موجب افزایش بیشتر کانسرهای ثانویه خواهد شد به علت امکان بهتر برای حفظ ارگان‌های حیاتی در این روش با در نظر گرفتن ملاحظات خاص برای گروهی از کودکان مبتلا به سرطان قابل استفاده است.
نکته
نکته قابل توجه دیگر در مورد سرطان‌های اطفال این است که نه تنها مرگ ومیر در کودکان مبتلا به سرطان در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای پیشرفته است، همه‌گیری کرونا باعث تشدید این شکاف بین کشورهای پیشرفته و در حال توسعه شده است و طبق مطالعه‌ای که در دسامبر2020 منتشر شده، به علت همه‌گیری کرونا تعداد زیادی از کودکان در این کشورها تشخیص دیررس، تاخیر و یا قطع درمان خود را تجربه کرده‌اند.
