فرار مالیاتی با دفتر ویترینی

سازمان امور مالیاتی گزارش عملکرد خود در سال1402 را به‌روز و از عملکرد فروردین‌ماه1403 رونمایی کرد. بر این اساس، مالیات‌های وصول‌شده در سال1402 به حدود 806هزار میلیارد تومان بالغ شده است  که با توجه به عدد 838هزار میلیارد تومانی قانون بودجه 1402، از تحقق 96.1درصدی درآمدهای مالیاتی حکایت دارد. در فروردین‌ماه نیز درآمدهای مالیاتی وصول‌شده از 56هزار میلیارد تومان عبور کرد. بررسی دقیق‌تر مالیات‌های دریافت‌شده در سال1402 نشان می‌دهد که مالیات اشخاص حقوقی به 313هزار میلیارد تومان رسیده و مالیات بر درآمد نیز از سطح 142هزار میلیارد تومان عبور کرد. مالیات بر ثروت نیز به 28هزار میلیارد تومان رسید تا مجموع مالیات‌های مستقیم از 484هزار میلیارد تومان عبور کند. به این ترتیب 60درصد درآمدهای مالیاتی به مالیات‌های مستقیم اختصاص دارد. در نهایت مالیات بر کالاها و خدمات نیز در 12ماه سال1402 به 321هزار میلیارد تومان رسید تا پازل مالیاتی سال1402 تکمیل شود.

 سازمان امور مالیاتی، گزارش مالیات محقق‌شده در سال1402 را منتشر کرد و به این ترتیب پرونده عملکرد مالیاتی در قانون بودجه1402 را بست. بر این اساس بیش از 96درصد از درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی‌شده در قانون بودجه محقق شد که جزئیات آن در این گزارش تشریح می‌شود. از سوی دیگر، آمارهای مالیاتی فروردین‌ماه نشان می‌‎دهد که مالیات وصول‌شده در اولین ماه سال جدید از سطح 56هزار میلیارد تومان عبور کرده است.

جزئیات مالیات‌های مستقیم

بررسی آمارهای 12ماه نشان می‌دهد که 60درصد از کل مالیات‌های وصول‌شده در سال1402 مربوط به مالیات‌های مستقیم است. این بخش شامل سه گروه مالیات اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمدها و مالیات بر ثروت می‌شود. در مجموع بیش از 456هزار میلیارد تومان مالیات مستقیم در قانون بودجه سال1402 در نظر گرفته شده بود؛ اما مالیات محقق‌شده از این عدد فراتر رفت و به بیش از 484هزار میلیارد تومان رسید. بر این اساس میزان تحقق مالیات‌های مستقیم از 106درصد فراتر رفت تا سهم این بخش از درآمدهای مالیاتی دولت در سال1402 به بیش از 60درصد برسد.

اشخاص حقوقی غیر دولتی در صدر

بررسی دقیق‌تر مالیات اشخاص حقوقی نشان می‌دهد که عمده درآمدهای این بخش به مالیات اشخاص حقوقی غیر دولتی تعلق دارد. بر این اساس، از کل 296هزار میلیارد تومان مالیات در نظر گرفته‌شده در قانون بودجه، 258هزار میلیارد تومان آن به این گروه تعلق دارد. از این مقدار، بیش از 255هزار میلیارد تومان محقق شده است که عملکرد 99درصدی این بخش را نشان می‌دهد. مالیات بر عملکرد شرکت‌های دولتی دومین بخش قابل‌‎توجه این بخش است که در قانون بودجه 20.5هزارمیلیارد تومان مالیات برای آن پیش‌بینی شده که در عمل 21.6هزار میلیارد تومان محقق شده و عملکرد حدودا 120درصدی را از خود بر جای گذاشته است. در مجموع 313هزار میلیارد تومان مقدار محقق‌شده مالیات اشخاص حقوقی است که از تحقق 105.8درصدی آن خبر می‌دهد.

مالیات بر درآمد، فراتر از انتظار

درحالی‌که در قانون بودجه مالیات بر درآمد معادل 122هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود، آمارهای منتشرشده نشان می‎دهد مقدار محقق‌شده مالیات بر درآمد در سال1402 از سطح 142هزار میلیارد تومان عبور کرده است که از تحقق 116.3درصدی آن حکایت دارد. بررسی جزئیات این بخش نشان می‌دهد مالیات حقوق کارکنان بخش خصوصی بیشترین مقدار تحقق را داشته و عملکرد 125.2درصدی را بر جای گذاشته است. مالیات بر مشاغل نیز بخش دیگری است که عملکرد بالایی را برجای گذاشته و مقدار محقق‌شده آن در سال1402 به 125درصد رسیده است.

ناکامی در مالیات از ثروت

در میان بخش‌های اصلی مالیات‌های مستقیم، مالیات بر ثروت بدترین عملکرد را داشته است. بر این اساس، درحالی‌که 37.6هزار میلیارد تومان مالیات بر ثروت در قانون بودجه در نظر گرفته شده بود، 28.7تومان مالیات بر ثروت محقق شد. بر این اساس عملکرد سازمان مالیاتی در این بخش به 76.2درصد می‌رسد. یکی از شکست‌های بزرگ سازمان مالیاتی در این بخش به مالیات بر واحدهای مسکونی خالی از سکنه و واحدهای مسکونی گران‌قیمت بازمی‌گردد. بر این اساس، میزان تحقق مالیات بر واحدهای مسکونی خالی از سکنه تنها 0.3درصد بوده و در بخش واحدهای مسکونی گران‌قیمت تنها 14.5درصد محقق شده است. این در حالی است که مالیات بر کالاها و خدمات در بودجه1402 معادل 252.9 در نظر گرفته شده بود، عملکرد این بخش به بیش از 321هزار میلیارد تومان رسید و میزان تحقق 127درصدی را به ثبت رساند.