۴ نکته درباره تعطیلی دفتر الجزیره در اسرائیل

 عصرایران ؛ ‌رضا غبیشاوی – کابینه اسرائیل به تازگی رای به تعطیلی دفتر الجزیره در اسرائیل داد. با این اقدام، نزدیک به 30 سال حضور الجزیره در اسرائیل به صورت موقت متوقف می شود. در این باره می توان به چند نکته اشاره کرد:

 حکم توقیف

روند تصمیم گیری این ممنوعیت قابل توجه است. پارلمان اسرائیل ماه گذشته مصوبه ای داشت که براساس آن، به دولت اسرائیل اختیار داد در صورتی که رسانه خارجی، "خطری علیه امنیت ملی اسرائیل" باشد می تواند فعالیت آن را در اسرائیل ممنوع کند.

بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل، الجزیره را شبکه "تروریستی" توصیف و آن را به تحریک علیه نظامیان اسرائیل متهم کرد. این درحالی است که رسانه های اسرائیلی گفته اند رئیس موساد توصیه کرده بود فعلا دست به این اقدام نزنند تا مذاکرات آتش بس جنگ غزه و بازگشت اسیران اسرائیلی تعیین تکلیف شود. 

وزیر ارتباطات اسرائیل در حال امضای حکم ممنوعیت فعالیت الجزیره در اسرائیل

تصمیم جلوگیری از فعالیت الجزیره در جلسه هیات وزیران اسرائیل به رای گذاشته شد و با اجماع به تصویب رسید. بعد از آن بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در توییتر (ایکس)، خبر تصویب را اعلام کرد. این حکم بعد از تصویب در هیات وزیران بلافاصله از سوی وزارت ارتباطات اسرائیل اجرا شد.
وزیر ارتباطات اسرائیل در مقابل دوربین، نامه دستور تعطیلی دفتر الجزیره را امضا و فیلم آن را در شبکه های اجتماعی منتشر کرد تا دقایقی بعد، کارکنان وزارت ارتباطات با حمایت نیروهای پلیس سراغ دفتر الجزیره در شهر قدس / بیت المقدس / اورشلیم رفتند و آن را پلمب کردند.

براساس تصمیم اجرایی تصویب شده در هیات وزیران اسرائیل، دفاتر الجزیره در اسرائیل به مدت 45 روز تعطیل و سایت های اینترنتی الجزیره عربی و انگلیسی در اسرائیل فیلتر می شوند. پخش برنامه های شبکه های الجزیره در شبکه های زمینی و کابلی اسرائیل نیز متوقف می شود. با پایان مهلت 45 روزه، این حکم باید تجدید شود. همچنین تجهیزات الجزیره در اسرائیل توقیف و جلوی پخش زنده و دیگر فعالیت های الجزیره در اسرائیل گرفته می شود. 
شبکه الجزیره هم در واکنش با رد این تصمیم دولت اسرائیل گفت که به دادگاه اسرائیل شکایت می کند.

اولین در 28 سال قبل

الجزیره اولین شبکه عربی و عربی زبان بود که 28 سال قبل در اسرائیل دفتر نمایندگی ایجاد و خبرنگار مستقر کرد. الجزیره بعد از راه اندازی در سال 1996 / 1375 ، پخش مستقیم از اسرائیل را شروع و میزبان میهمانان، کارشناسان و مقامات اسرائیلی شد گرچه در سال های اخیر، حضور مقامات اسرائیل در برنامه های زنده الجزیره به شدت کم شد.

در آن سال ها، این کار الجزیره یک تابو شکنی تمام عیار بود به ویژه که دولت قطر به عنوان مالک و تامین کننده مالی آن، دولت اسرائیل را به رسمیت نمی شناخت. آن زمان، این کار الجزیره، به شدت مورد انتقاد قرار گرفت و شبکه به تلاش برای عادی سازی روابط با اسرائیل متهم شد. در آن مقطع، الجزیره به عنوان رسانه ای لیبرال و مدرن شناخته می شد که در مسیر برنامه دولت قطر برای عادی سازی روابط با اسرائیل گام برمی دارد. به همین دلیل به شدت از سوی فعالان اسلامگرا مورد انتقاد بود. جالب این جاست اکنون بعد از 28 سال، دولت اسرائیل حکم به تعطیلی دفتر الجزیره داد و این تصمیم با مخالفت های زیادی روبه رو شده است. الجزیره حالا اولین شبکه ای است که اسرائیل دفتر آن را تعطیل می کند.

وائل الدحدوح خبرنگار الجزیره در حملات اسرائیل به غزه زخمی شد. چند فرزند و نوه او هم در این حملات کشته شدند

آن زمان شبکه الجزیره ، شبکه ای لیبرال شناخته می شد و حالا شبکه ای اسلامگرا. آن زمان به عنوان حامی عادی سازی روابط با اسرائیل متهم می شد و حالا در جبهه مقابل اسرائیل قرار گرفته است.  
28 سال قبل که الجزیره در اسرائیل دفتر تاسیس کرد هیچ کس فکرش را هم نمی کرد روزی دولت اسرائیل، حکم به تعطیلی آن صادر کند و این تعطیلی با چنین مخالفت و جنجالی در جهان عرب و اسلام روبه رو شود. این در حالی است که معمولا اسرائیل از استقرار دفاتر نمایندگی رسانه های عربی و اسلامی در اسرائیل حمایت می کند.

ممنوعیت الجزیره در اسرائیل را می توان حاصل چند مورد دانست. اول تاثیرگذاری وزیران تندرو در کابینه اسرائیل. کابینه فعلی راست گراترین و تندروترین کابینه تاریخ اسرائیل است. دوم جنگ اسرائیل و حماس در غزه که 3 ویژگی منحصر به فرد دارد. اسرائیل برای اولین بار بعد از 19 سال از عقب نشینی تاریخی از غزه، ‌به این منطقه، حمله زمینی و آن را اشغال کرد. برای اولین بار به دنبال نابودی حماس و کنار راندن آن از حاکمیت بر غزه است. برای اولین بار در حمله به غزه، بحث اسیران پرتعداد اسرائیلی مطرح است. 

الجزیره در این جنگ ، از حماس و مردم غزه در مقابل اسرائیل، حمایت می کند. در حالی که همه رقبا یعنی شبکه های العربیه (وابسته به عربستان سعودی)، اسکای نیوز عربی (وابسته به ابوظبی امارات)، فرانس 24 عربی (وابسته به فرانسه) و بی بی سی عربی، مثل الجزیره، از حماس حمایت نمی کنند. الجزیره برای کشته شدگان فلسطینی در حملات اسرائیل از عنوان شهید و کشتن شدن آنها به دست ارتش اسرائیل را شهادت می خواند.  علاوه بر این،  از ارتش اسرائیل در همه حال با عنوان ارتش اشغالگر و اشغالگران یاد می کند و این برخلاف رویه دیگر شبکه های خبری پرمخاطب عربی و عرب زبان است. 

ارتش اسرائیل در ماه مه 2022 خبرنگار معروف این شبکه "شیرین ابوعاقله" را در جنین (کرانه باختری) به قتل رساند. همچنین در حمله اسرائیل به غزه، "سامر ابودقه" تصویربردار الجزیره کشته شد. حملات اسرائیل  "وائل الدحدوح" مدیر دفتر الجزیره در غزه هم در حملات اسرائیل،‌زخمی و  مجروح شد که پس از از دست دادن تعدادی از اعضای خانواده اش در بمباران قبلی در نوار غزه، از نوار تخلیه شد.

تاثیرات

شبکه الجزیره در جنگ اسرائیل علیه غزه،‌ به رسانه اول دریافت اطلاعات تبدیل شد. جنگی که از 8 ماه قبل تاکنون ادامه دارد و تاکنون حدود 35 هزار کشته بر جای گذاشته است. الجزیره در این جنگ با پوشش همه جانبه اتفاقات جنگ،‌ مانع از یک جانبه گرایی اطلاع رسانی طرف اسرائیلی شد و همزمان، رنج مردم غزه را با همه جزئیات به تصویر کشید. اگر وضعیت غزه از سوی رسانه ها به ویژه الجزیره،‌ پوشش داده نمی شد قطعا دست ارتش اسرائیل برای افزایش فشار بر مردم اسرائیل،‌بازتر می شد.

وزیر دادگستری اسرائیل نیز به تازگی گفته بود اطلاعاتی درباره جنگ غزه در اختیار او قرار نمی گیرد به همین دلیل الجزیره را دنبال می کند.

تعطیلی دفتر الجزیره در اسرائیل به ضرر این شبکه است زیرا در پوشش تحولات اسرائیل و فلسطین به عنوان یکی از نقاط قوت این شبکه تاثیر منفی می گذارد.
پوشش خبری تحولات اسرائیل و فلسطین همیشه یکی از حوزه های اساسی فعالیت این شبکه است به ویژه در 7 ماه اخیر که جنگ غزه، به سوژه اصلی و خبر اول شبکه تبدیل شد. البته نوع پوشش جنگ غزه مورد انتقاداتی نیز قرار گرفته است. منتقدان الجزیره را به پوشش یک طرفه جنگ غزه و پوشش خبری بیش از حد و در نتیجه زدگی مخاطب از این سوژه متهم می کنند.

این تصمیم، به ضرر الجزیره به عنوان پربیننده ترین شبکه خبری ماهواره ای در جهان عرب است زیرا بر فعالیت آن تاثیر منفی می گذارد و همزمان به سود رقبای الجزیره از جمله العربیه و اسکای نیوز عربی است. البته به شرطی که بتوانند از این شرایط به سود خود استفاده کنند که احتمال زیاد بهره نخواهند برد زیرا الجزیره مخاطبان خاص خود را دارد.

 دفتر الجزیره در شهر قدس / اورشلیم - این دفتر توسط وزارت ارتباطات اسرائیل بسته شد.

این تصمیم به ضرر دولت اسرائیل است زیرا الجزیره را به عنوان پربیننده ترین شبکه خبری ماهواره ای در جهان عرب از دست می دهد. الجزیره یکی از کانال های دست اول انتقال خبرها و تحولات اسرائیل برای میلیون ها مخاطب در کشورهای عربی و غیرعربی است. با این تصمیم، اسرائیل خود را از این کانال محروم کرد. همچنین در انتقال خبرهای مربوط به اسرائیل، به ویژه دولت و ارتش، منبع دست اول کنار می رود و الجزیره منبع دست دوم خواهد شد. این شرایط به ضرر همزمان اسرائیل و الجزیره خواهد بود.

دفتر نمایندگی الجزیره در همه کشورهای منطقه حداقل یک بار تاکنون تعطیل شده و این شبکه با این گونه تعطیلی ها بیگانه نیست. با این حال تعطیلی این دفتر در جایی که  برخی در غرب آن را تنها دموکراسی خاورمیانه توصیف می کنند جالب توجه است. گرچه در کشورهای اروپایی نیز بعد از جنگ اوکراین،‌ دفتر شبکه های خبری وابسته به دولت روسیه تعطیل شد.

این تصمیم ممنوعیت به سود تندروها و گروه های افراط گرای ملی و تندرو مذهبی در اسرائیل است زیرا خبرنگاران الجزیره فعالیت های گروه های تندرو اسرائیلی را پوشش می دادند و اشکار می کردند. یکی از مهمترین بخش ها مربوط به حملات ارتش اسرائیل و شهرک نشینان اسرائیلی علیه فلسطینی ها در کرانه باختری و قدس شرقی است.

این تصمیم به سود حماس و دیگر گروه های فلسطینی است چرا که در پوشش خبری فلسطین – اسرائیل، کفه طرف اسرائیلی، تضعیف می شود.
این تصمیم به سود دولت فلسطین (تشکیلات خودگردان)‌ به ریاست محمود عباس است زیرا آنها معتقدند الجزیره، به سود رقیب شان (حماس)‌ فعالیت می کند.

این تصمیم به ضرر مخاطبان شبکه الجزیره است چرا که از دریافت خبرها و اتفاقات اسرائیل به ویژه شهر قدس/ بیت المقدس / اورشلیم ، شهرهای فلسطینی نشین / عرب نشین اسرائیل مثل اشدود و حیفا و منطقه نقب محروم می شوند. ممنوعیت الجزیره در اسرائیل، می تواند پوشش خبری الجزیره در مناطق فلسطینی کرانه باختری و غزه را هم تحت تاثیر منفی قرار دهد. 

ممنوعیت الجزیره به ضرر مردم شهر قدس / اورشلیم/ بیت المقدس است زیرا اسرائیل آن را بخشی از خاک خود و پایتخت خود می داند و فعالیت الجزیره را در آن ممنوع کرده است. این ممنوعیت به ضرر مردم عرب اسرائیل (فلسطینی های اسرائیل)‌ است. 

 الجزیره 

تاسیس الجزیره در سال 1996 / 1375 یک پدیده و نقطه عطف در تاریخ رسانه ای منطقه و جهان است. پدیده ای که تاثیرات آن را می توان در اکثر اتفاقات و تحولات منطقه دید. از جنگ افغانستان و عراق تا حملات اسرائیل به لبنان و  غزه. از بهار عربی تا جنگ سوریه و از محاصره قطر تا بازگشت طالبان.

شبکه الجزیره با شعار "الرای والرای الآخر"‌ (نظر و نظر دیگر) در قریب به 30 سال، فراز و نشیب بسیاری را طی کرد. با این حال می توان گفت این شبکه هر چه جلوتر رفت از میزان حرفه ای بودن آن (در مقایسه با گذشته اش)‌ کاسته شد. هر چه جلوتر رفت میزان نفوذ دولت قطر بر این شبکه افزایش یافت. کافی است نوع پوشش تحولات و حوادث ایران و سوریه، عربستان سعودی، مصر، بحرین و امارات در الجزیره را با روابط دوحه با  تهران، دمشق، ریاض،‌ قاهره، منامه و ابوظبی مقایسه کرد.

الجزیره یکی از برندهای قطر این شبه جزیره کوچک خلیج فارس است. بیشترین تاثیرات و تغییرات مثبت شبکه الجزیره را باید در جامعه، کشور و دولت قطر در سه دهه اخیر جستجو کرد. گرچه همزمان بزرگترین آسیب را هم دولت قطر به الجزیره وارد کرد؛ دولتی که مالک و تامین کننده مالی آن است. 

با وجود انتقادات مهم به عملکرد الجزیره در مقایسه با شبکه هایی چون بی بی سی عربی و فرانس 24 عربی،‌ الجزیره،‌ حرفه ای ترین شبکه خبری عربی زبان در منطقه است. انتقادات به الجزیره در بخش بی طرفی، استقلال تحریریه و تاثیرگذاری دولت قطر بر این شبکه است. با این حال الجزیره در حوزه هایی مانند تولید خبر و گزارش اختصاصی، پوشش خبری میدانی و به ویژه پخش زنده، فاصله زیادی نسبت به سایر رقبا دارد.

الجزیره با وجود همه انتقادات به عملکرد آن، بخشی از خاطرات تلخ و شیرین مردم خاورمیانه است.