علی عبدالمحمدی: بعد از ریزش فجیع بورس تهران در سال99 و فعل و انفعالاتی که در آن سال‌حادث شد، بسیاری از کارشناسان درخصوص مغفول‌‌ماندن سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در ایران متفق‌‌القول بودند. در آن مقطع بسیاری از مردم عادی بدون هیچ آشنایی با بازار سهام، در سقف‌های قیمتی اقدام به خرید سهام کردند و متعاقبا گرفتار زیان‌های سهمگینی نیز شدند که آوازه آن تا ماه‌ها نقل محافل و رسانه‌های اقتصادی کشور بود. پس از آنکه سرمایه‌گذاران تازه‌‌وارد در صفوف فروش گسترده نمادهای مختلف گرفتار شدند و تا ماه‌ها نتوانستند سهام تحت‌تملک خود را به‌فروش برسانند، قوه عاقله جمعی تشخیص داد که باید مردم عادی را به سمت و سوی سرمایه‌گذاری غیرمستقیم سوق داد.
سرمایه‌گذاری به دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود. در سرمایه‌گذاری مستقیم، سرمایه‌گذار شخصا اقدام به خرید دارایی مدنظر خود می‌کند؛ مثلا اگر شخصی قصد خرید سهام داشته‌باشد، شخصا اقدام به گرفتن کد بورسی کرده و سپس سهام موردنظر خود را خریداری می‌کند. طبیعتا پیداکردن گزینه یا کلاس دارایی با پتانسیل رشد یا چشم‌‌انداز خلق بازدهی بالا در آینده در این روش، متضمن صرف وقت بیشتر برای جست‌وجو و کسب اطلاعات درباره ابعاد مختلف دارایی مدنظر است. در روش دیگر سرمایه‌گذاری که روش غیرمستقیم نام گرفته‌است، شخص از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سبدگردانی اقدام به خرید دارایی موردنظر خود می‌کند. طبیعتا ریسک سرمایه‌گذاری در این حالت نسبت به حالت قبلی کمتر است و در زمان شخص سرمایه‌گذار نیز صرفه‌جویی می‌شود.
صندوق‌های اهرمی
صندوق‌های اهرمی از ابزارهای جدید سرمایه‌گذاری غیرمستقیم محسوب می‌شوند که در یک سال‌اخیر به‌شدت مورد‌توجه قرارگرفته و به‌نوعی تبدیل به لیدر بازار شده‌اند. این صندوق‌ها با توجه به مکانیزم واحدهای عادی و ممتاز که در بطن خود دارند، می‌توانند با اعتباری که از واحدهای عادی دریافت می‌کنند، اقدام به خرید سهام کنند و در شرایطی که اوضاع و احوال بازار سهام مناسب باشد، برای واحدهای ممتاز خود بازدهی‌‌های قابل‌توجهی به ارمغان بیاورند.
این صندوق‌ها قابلیت نوسان قیمت بیشتر را نیز دارند و طبیعتا با توجه به این موضوع، ریسک بیشتری نیز در دل خود دارند. با توجه به قابلیت نوسان زیاد این صندوق‌ها، هر زمان که شخص از وقوع یک روند صعودی مستمر، اطمینان داشته‌باشد، باید سهم این صندوق‌ها را در سبد سرمایه‌گذاری خود افزایش دهد.
با توجه به اینکه در سال‌جاری بازدهی نماگرهای اصلی تالار شیشه‌ای در محدوده سرخ قرار داشته، هر پنج صندوق اهرمی حاضر در بازار نیز در سال‌جاری بازدهی منفی به‌ثبت رسانده‌اند. در این بین صندوق جهش با 9.96درصد کاهش ارتفاع تا پایان روز معاملاتی گذشته، بیشترین افت را درمیان صندوق‌های اهرمی در سال‌جاری داشته و صندوق اهرم نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین صندوق اهرمی حاضر در بازار، با کاهش ارتفاع 0.59درصدی در سال‌جاری، بهترین عملکرد را درمیان صندوق‌های اهرمی داشته‌است. گفتنی است که در سال‌جاری به‌رغم ثبت بازدهی منفی در صندوق‌های اهرمی، 582میلیارد‌تومان پول حقیقی وارد این صندوق‌ها شده‌است.
صندوق‌های طلا
صندوق‌های طلا از ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار طلا و سکه محسوب می‌شوند. در حال‌حاضر 13صندوق طلا در بورس‌کالا وجود دارد و این صندوق‌ها عمدتا دارایی خود را در گواهی‌‌های سپرده و شمش سرمایه‌گذاری می‌کنند.
با توجه به منازعه‌‌ای که در فروردین سال‌جاری در خاورمیانه میان ایران و اسرائیل اتفاق افتاد، دلار در بازار آزاد افسار پاره کرد و تا نزدیکی‌‌های کانال 70هزار‌تومان نیز پیشروی داشت. افزایش بهای اونس جهانی نیز مزید بر علت شد تا در غیاب بازار جذاب دیگر، دارایی‌های خانواده طلا و سکه با استقبال چشمگیری مواجه شوند و صندوق‌های طلا در ادامه رشدی که از زمستان سال‌گذشته آغاز شده‌بود، سقف‌های تاریخی خود را در سال‌جاری جابه‌‌جا کنند. شتاب رشد قیمت این صندوق‌ها در فروردین به حدی بود که بازدهی برخی از این صندوق‌ها تا حوالی 20درصد نیز پیشروی کرد، اما با فروکش التهابات در خاورمیانه، دلار از قله تاریخی عقب‌نشینی کرد و صندوق‌های طلا نیز هم‌راستا با دلار در مسیر نزولی قرارگرفتند.
بررسی وضعیت صندوق‌های طلا در سال‌جاری تا پایان روز معاملاتی گذشته نشانگر آن است که عمده این صندوق‌ها به‌جز یک صندوق، بازدهی مثبتی را به‌ثبت رسانده‌اند و در این بین صندوق زر با کسب بازدهی 8.6درصدی، بهترین عملکرد را در بین صندوق‌های طلا برجای گذاشته‌است.
گفتنی است که از ابتدای سال، 2هزار و 265میلیارد‌تومان پول حقیقی وارد این صندوق‌ها شده‌است.
صندوق‌های بخشی
صندوق‌های بخشی نیز از ابزارهای جدید سرمایه‌گذاری در بورس تهران هستند که عمده پرتفوی خود را به سرمایه‌گذاری در یک‌صنعت خاص اختصاص می‌دهند.
تاکنون 8صنعت از سوی سازمان بورس، مجوز پذیره‌نویسی صندوق بخشی دریافت کرده‌اند و 6صنعت از این 8صنعت نیز اکنون صندوق بخشی فعال دارند.
طبیعتا برای درک بهتر نسبت به‌عملکرد این صندوق‌ها باید عملکرد این صندوق‌ها با شاخص‌های‌صنعت مورد مقایسه قرار بگیرد که در گزارش‌های آتی «دنیای‌اقتصاد» بدان پرداخته خواهد شد، اما نگاهی به آمار و ارقامی که تا پایان روز معاملاتی گذشته به‌ثبت رسیده، نشان می‌دهد که در بین صندوق‌های بخشی حاضر در بازار، صندوق آذرین که در صنعت فلزات اساسی فعال است با 3.9درصد بازدهی مثبت، بهترین عملکرد را در بین صندوق‌های بخشی به‌ثبت رسانده است و صندوق‌های بخشی‌صنعت خودرو و ساخت قطعات نیز قعرنشین عملکرد صندوق‌های بخشی در سال‌جاری هستند.
