رئیس کل بانک مرکزی از برنامه سیاستگذار برای ایجاد یک بازار ارز توافقی با هدف رفع مشکلات صادرکنندگان خرد بخش خصوصی خبر داد. درصورتی‌که سازوکار این بازار به‌گونه‌ای تعیین شود که نرخ ارز در آن به نرخ تعادلی نزدیک باشد، می‌توان امید داشت به ابزاری بهینه برای مدیریت بازار ارز بدل شود. البته سیاستگذار باید به این نکته توجه کند که بازار ارز توافقی به سرنوشت بازار نیما که قرار بود در آن نیز نرخ به صورت توافقی تعیین شود، دچار نشود.
روز گذشته رئیس کل بانک مرکزی در نشستی با حضور جمعی از نمایندگان مجلس دوازدهم و معاونان این بانک نکاتی را در رابطه با مدیریت ارزی کشور بیان کرد. یکی از مهم‌ترین محور سخنان فرزین، خبر جدید برای صادرکنندگان خرد بود. او با اشاره به اجرای سیاست تثبیت اقتصادی و تلاش برای پیش‌بینی‌پذیر کردن و ایجاد تعادل و پایداری در بازار ارز، از راه‌اندازی تالار ارز اشخاص (بازار ارز توافقی) با هدف رفع مشکلات صادرکنندگان بخش خصوصی در آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: حجم صادرات خرد بخش خصوصی به حدود 8 تا 9میلیارد دلار در سال می‌رسد که عمده مشکلات ارزی در زمینه رفع تعهد نیز به این گروه مربوط می‌شود.
با بررسی این موضوع و در راستای اصلاح و کارآمدی بیشتر سیاست تثبیت ارزی، با همکاری وزارت صمت تصمیم گرفته شد تالار ارز اشخاص در مرکز مبادله ارز و طلای ایران در آینده نزدیک راه‌اندازی شود. فرزین با تاکید بر اینکه امسال با ایجاد سازوکار لازم در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، «استفاده از ارز اشخاص» توسعه خواهد یافت، گفت: هم‌اکنون نرم‌افزارهای مورد نیاز این برنامه در مرکز مبادله ارز و طلای ایران آماده شده است و حداکثر تا پایان خردادماه به بهره‌برداری می‌رسد. به گفته او با توجه به اینکه شرکت‌های کوچک نمی‌توانند با نرخ نیمایی ارز خود را به کشور بازگردانند، امسال شرکت‌های کوچک از نیما خارج و وارد ارز توافقی خواهند شد و برای ارز توافقی، بازار جدیدی در مرکز مبادله تاسیس می‌شود.
فرزین ادامه داد: تالار ارز اشخاص (بازار ارز توافقی) با هدف رفع مشکلات صادرکنندگان بخش خصوصی در آینده‌ای نزدیک راه‌اندازی می‌شود. نرخ ارز توافقی موجب خواهد شد تا مشکلات صادرکنندگان کوچک حل شود. رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: با راه‌اندازی سامانه تبادل ارز اشخاص در مرکز مبادله، صادرکنندگان خرد بخش خصوصی می‌توانند ارز خود را با قیمت توافقی در این بازار رسمی و ضابطه‌مند عرضه کنند. به گفته رئیس کل بانک مرکزی در سامانه نیما تنها 100شرکت بزرگ باقی خواهد ماند. اتاق بازرگانی کمک خواهد کرد تا ارز حاصل از صادرات به کشور بازگردد. همچنین فرزین با اشاره تامین مالی 600میلیون دلاری برای توسعه زیرساخت‌های نفتی توسط بانک مرکزی در سال گذشته تاکید کرد: طبق توافق با وزارت نفت این مبلغ در سال جاری به 3میلیارد دلار افزایش خواهد یافت تا تولید نفت در کشور در مسیر رشد قرار گیرد.
ابزار جدید مدیریت ارزی
بررسی اظهارات فرزین نشان می‌دهد احتمالا در این بازار جدید، صادرکنندگان خرد ارزهای حاصل از صادرات خود را در این بازار عرضه و متقاضیان آن را دریافت کنند. پیش‌بینی می‌شود نرخ ارز در این بازار نزدیک به نرخ بازار غیررسمی و تا حدودی تعادلی باشد. همین موضوع باعث می‌شود سیاستگذار بتواند بازار را کنترل کند. از سوی دیگر این طرح می‌تواند منجر به تقویت انگیزه صادرکنندگان و افزایش بازگشت ارز به کشور شود. همچنین در چنین بستری اگر نیازهای ارزی فراهم شود، افراد و شرکت‌هایی که هزینه بالایی دارند دیگر به سراغ بازار غیررسمی برای تامین نیازهای ارزی خود نخواهند رفت. از سوی دیگر اگر سازوکاری فراهم شود که افراد بتوانند اسکناس تهیه کنند و نرخ آن نیز نزدیک به نرخ بازار غیررسمی باشد، می‌توان امید داشت که اهمیت نرخ سایر بازارها نزد فعالان و عموم مردم کاهش یابد.
خطر تکرار تجربه نیما
البته نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که پیش از این برنامه سیاستگذار برای سامانه نیما نیز این بود که در آنجا هم نرخ ارز توافقی تعیین شود و به نرخ تعادلی ارز نزدیک باشد؛ اما این اتفاق نیفتاد. بنابراین باید در این خصوص دقت شود که بازار توافقی که سیاستگذار برای اجرای آن برنامه دارد، به سرنوشت بازار نیما دچار نشود. اگر این اتفاق بیفتد شاهد پدید آمدن یک نرخ جدید برای ارز خواهیم بود؛ آن هم در شرایطی که در اقتصاد ایران تعدد نرخ بسیار بالایی برای ارز وجود دارد.
برنامه فروش 3میلیارددلار اوراق مرابحه ارزی
برنامه فرزین همچنین در این نشست از برنامه این نهاد برای فروش اوراق مرابحه ارزی خبر داد. به گفته فرزین، برنامه‌ریزی شده است در سال جاری 3میلیارد دلار تامین مالی از طریق انتشار اوراق مرابحه ارزی انجام شود. این رقم در سال گذشته و برای اولین‌بار با انتشار اوراق 100میلیون دلاری در مرکز مبادله ارز و طلا به انجام رسید. بررسی‌ها نشان می‌دهد سال گذشته استقبال بسیار خوبی از این اوراق شد و با توجه به سود بالای آن به نظر می‌رسد در سال جاری نیز بتوان از این ابزار برای تامین مالی پروژه‌ها بهره‌گیری کرد.