رهبر انقلاب در پیام تسلیت خود اعلام کردند
5 روز عزای عمومی
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی درگذشت شهادت‌گونه حجتالاسلاموالمسلمین سیدابراهیم رئیسی رئیسجمهور اسلامی ایران، دکتر امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، حجتالاسلاموالمسلمین آل‌هاشم نماینده ولی‌فقیه در آذربایجان شرقی، دکتر رحمتی استاندار آذربایجان شرقی و همراهان گرامی ایشان در سانحه هوایی را تسلیت گفتند.
متن پیام تسلیت رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است:
بسم‌الله الرّحمن الرّحیم
انا لله و انا الیه راجعون
با اندوه و تاسف فراوان خبر تلخ درگذشت شهادت‌گونه عالم مجاهد، رئیسجمهور مردمی و با کفایت و پرتلاش، خادم‌الرضا علیه‌السلام جناب حجتالاسلاموالمسلمین آقای حاج‌سید ابراهیم رئیسی و همراهان گرامی ایشان رضوان‌الله علیهم را دریافت کردم. این حادثه ناگوار در اثنای یک تلاش خدمت‌رسانی اتفاق افتاد؛ همه مدت مسوولیت این انسان بزرگوار و فداکار چه در دوران کوتاه ریاست‌جمهوری و چه پیش از آن، یکسره به تلاش بی‌وقفه در خدمت به مردم و به کشور و به اسلام سپری شد. رئیسی عزیز خستگی نمی‌شناخت. در این حادثه تلخ، ملت ایران، خدمتگزار صمیمی و مخلص و با ارزشی را از دست داد. برای او صلاح و رضایت مردم که حاکی از رضایت الهی است بر همه چیز ترجیح داشت. از این رو آزردگی‌هایش از ناسپاسی و طعن برخی بدخواهان، مانع تلاش شبانه‌روزی‌اش برای پیشرفت و اصلاح امور نمی‌شد.
در این حادثه سنگین شخصیت‌های برجسته‌ای مانند حجت‌الاسلام آل‌هاشم امام جمعه محبوب و معتبر تبریز، جناب آقای امیر عبداللهیان وزیر خارجه مجاهد و فعال، جناب آقای مالک رحمتی استاندار انقلابی و متدین آذربایجان شرقی و گروه پروازی و دیگر همراهان نیز به رحمت الهی پیوستند. اینجانب پنج روز عزای عمومی اعلام می‌کنم و به ملت عزیز ایران تسلیت می‌گویم. جناب آقای مخبر طبق اصل131 قانون اساسی در مقام مدیریت قوه مجریه قرار می‌گیرد و موظف است به همراهی روسای قوای مقننه و قضائیه ترتیبی دهند که ظرف حداکثر پنجاه‌روز رئیسجمهور جدید انتخاب شود. در پایان تسلیت صمیمی خود را به مادر گرامی جناب آقای رئیسی و همسر فاضل و بزرگوار ایشان و دیگر بازماندگان رئیسجمهور و خانواده‌های محترم همراهان به‌ویژه والد ماجد جناب آقای آل‌هاشم معروض می‌دارم و صبر و تسلای آنان و رحمت الهی برای درگذشتگان را مسالت می‌کنم.
سیدعلی خامنه‌ای
1403.02.31
ابراهیم رئیسی هشتمین رئیس‌جمهوری ایران یکشنبه عصر به دنبال سقوط بالگرد حامل وی و همراهانش به شهادت رسید. خبر شهادت رئیس‌جمهوری ساعت 7و 27 دقیقه صبح روز گذشته پس از ساعت‌ها جست‌وجو و عملیات امدادی از سوی گروه‌های نجات کشور در شرایط سخت آب و هوایی از سوی مقامات رسمی کشور تایید شد. ابراهیم رئیسی و هیات همراه او روز یکشنبه برای افتتاح سد مرزی «قیزقلعه سی» و سد «خداآفرین» به استان آذربایجان شرقی سفر کرده بودند. رئیسی در جریان این سفر همراه با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان این سد مرزی مشترک را افتتاح کرد و درحالی که عازم تبریز برای افتتاح ارتقای کیفیت پالایشگاه تبریز بود، دچار سانحه هوایی شد و به شهادت رسید.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، آیت‌الله آل‌هاشم امام جمعه تبریز، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی، سردار سیدمهدی موسوی رئیس یگان حفاظت رئیس‌جمهوری، سرهنگ خلبان سیدطاهر مصطفوی، سرهنگ خلبان محسن دریانوش و سرگرد فنی بهروز قدیمی نیز در بالگرد حامل رئیسجمهور حضور داشتند که آنها نیز به شهادت رسیدند.
صفر تا صد عملیات امداد
بالگرد حامل رئیس‌جمهوری در منطقه جنگلی دیزمار بین روستای اوزی و پیر داوود دچار سانحه شده بود. جنگلی که در محدوده عمومی بین ورزقان و جلفا قرار دارد. ازهمین‌رو موقعیت جنگل و شرایط آب و هوایی منطقه یافتن لاشه بالگرد و پیکر شهدای این سانحه را سخت کرده بود. ازهمین‌رو نیروهای امدادی همراه با ستادکل نیروهای مسلح، تیم‌های مرزبانی، ارتش، سپاه و فرماندهی انتظامی درمیان بیم و امید ساعت‌ها تلاش کردند تا به محل سقوط این بالگرد برسند. این عملیات نجات حدود ساعت 17 عصر روز یکشنبه در هوایی مه گرفته و ابری آغاز شد و در نهایت ساعت 5 و 50 دقیقه صبح دیروز منابع رسمی از دیده شدن لاشه بالگرد خبر دادند. در ادامه تیم‌های امداد و نجات ساعت 6 و 30دقیقه صبح به محل وقوع سانحه رسیده و پس از بررسی پیکر شهدای سانحه خبررسمی شهادت رئیس‌جمهوری و همراهانش در ساعت 7 و 27 دقیقه صبح روز گذشته اعلام شد.
درپی اعلام شهادت رئیس‌جمهوری و همراهانش، پیرحسین کولیوند، رئیس هلال احمر کشور در ساعت 10و 30دقیقه پایان عملیات و انتقال پیکر شهدای سانحه بالگرد به معراج شهدای تبریز را اعلام کرد. بر اساس اصل 131 قانون اساسی جمهوری اسلامی در صورت فوت، عزل، استعفا یا غیبت و بیماری بیش از دو ماه رئیسجمهور، معاون اول او با موافقت رهبری اختیارات و مسوولیت‌های او را برعهده می‌گیرد و شورای متشکل از او، رئیس مجلس و رئیس قوه‌قضائیه موظف هستند شرایطی را فراهم کنند که ظرف مدت زمانی حداکثر 50 روزه رئیسجمهور جدید انتخاب شود. رئیسی 64ساله دومین رئیس‌جمهوری کشور است که دوره ریاستجمهوریاش ناتمام مانده است. پیش از او شهید محمدعلی رجایی در سال 1360 درحالی که کمتر از یک ماه (28روز) در کسوت ریاست‌جمهوری خدمت می‌کرد، در حادثه انفجار در دفتر نخست‌وزیری ترور شد و ریاستجمهوریاش ناتمام ماند.
جلسه فوق‌العاده سران قوا
به دنبال اعلام خبر شهادت رئیس‌جمهوری و هیات همراهش، در جلسه فوق‌العاده سران قوا به میزبانی محمد مخبر معاون اول رئیسجمهور بر ادامه خدمت‌رسانی دولت مردمی و همراهی سران قوا تاکید شد. در این جلسه که صبح روز گذشته تشکیل شد محمدباقر قالیباف و محسنی‌اژه‌ای، روسای دو قوه مقننه و قضائیه بر همکاری کامل با محمد مخبر برای انجام وظایف در قوه مجریه تاکید کردند.
مراسم بدرقه در تبریز و مشهد
قرار است مراسم بدرقه ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری و 7 تن از شهدای خدمت امروز ساعت 8:30 صبح در تبریز برگزار شود. به گزارش ایرنا، براساس اطلاعیه ستاد بزرگداشت شهدای سانحه بالگرد رئیسجمهور، مراسم بدرقه شهید آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی و 7 تن از شهدای خدمت امروز از میدان شهدا تا مصلای شهرستان تبریز برگزار خواهد شد. به گزارش «ایسنا»، در ادامه مراسم قرار است پیکر شهید آیت‌الله رئیسی و هیات همراه از میدان شهدای تبریز به‌سمت فرودگاه بدرقه شود و از آنجا به مشهد منتقل می‌شوند. برخی خبرهای دیگر به نقل از وزیرکشور حاکی از آن است که پیکر این شهیدان جهت مراسم و آیین‌های پیش‌بینی‌شده پس از تبریز به تهران منتقل می‌شوند. ایرنا نیز گزارش داد مراسم تشییع پیکر رئیسجمهور و همراهان وی عصر امروز در قم تشییع خواهد شد. همچنین محمود حسینی، مدیرکل تبلیغات اسلامی آذربایجان شرقی با بیان اینکه پیکر رئیسجمهور محبوب روز پنج‌شنبه در مشهد تدفین می‌شود، خبر داد: اقامه نماز بر پیکر مطهر شهدا روز چهارشنبه توسط مقام معظم رهبری اقامه می‌شود.
پیکر شهدا قابل شناسایی بود
اما عملیات امداد و نجات ابراهیم رئیسی و هیات همراهش حدود 17ساعت طول کشید. درنهایت پیکر شهدای سانحه درنخستین ساعات روز گذشته در ارتفاع 2500 متری در جایی که دسترسی به آن سخت بود پیدا شد. به دنبال پیداشدن محل سانحه پیرحسن کولیوند، رئیس جمعیت هلال احمر اعلام کرد که با کشف محل بالگرد سانحه دیده آثاری از زنده بودن سرنشینان بالگرد مشاهده نشده است. خبری که همه امیدها را برای زنده بودن رئیس‌جمهوری و همراهانش ناامید کرد. پس از آن بود که محمدحسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران، وضعیت شهدا را تشریح کرد و گفت: پیکر شهدا باوجود سوختگی قابل شناسایی بوده و توسط امدادگران به آمبولانس‌ها و سپس به معراج شهدای تبریز منتقل شد. به گزارش فارس، وی ادامه داد: تنها پیکر امام‌جمعه تبریز از نظر ظاهری وضعیت بهتری نسبت به دیگر شهدا داشت؛ چرا که ایشان بعد از سانحه تا یک ساعت زنده بوده و حتی با آقای اسماعیلی، رئیس دفتر رئیسجمهور ارتباط تلفنی برقرار کرده بود. رئیس سازمان مدیریت بحران افزود: پیکر هیچ‌کدام از شهدا به آزمایش دی‌ان‌ای منتقل نشد؛ چون کاملا قابل شناسایی بودند.
چه نهادی نخستین بار محل سانحه را شناسایی کرد؟
درهمین حال پیرحسین کولیوند، رئیس جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران، کمک‌های خارجی برای پیدا کردن محل سقوط بالگرد را شایعه توصیف کرد و گفت: بیش از دو هزار نفر از همه گروه‌ها در محل‌های اشاره شده حضور داشتند کسی نبود که کم بگذارد. عملیات کاملا توسط نیروهای امدادی ایران انجام شد. هیچ کمک خارجی نداشتیم اگر می‌گویند کمک خارجی شده، شایعه است. یک ثانیه هیچ‌کدام از عزیزان استراحت نکردند؛ همچنین بالگرد هلال‌احمر نخستین بار محل را شناسایی کرد. در عملیات امداد و نجات رئیس‌جمهوری، پهپاد «آکینجی» ترکیه نیز مشارکت داشت و تصاویری را از محل احتمالی وقوع سانحه ثبت کرده بود. بنابر خبرها ایران از ترکیه درخواست کمک کرده بود.
از شایعه تا واقعیت
در این بین خبرها و شایعات زیادی منتشر شد که هنوز صحت‌وسقم آنها مشخص نشده است. ازجمله بیان سخنانی مبنی بر تماس برخی از اعضای همراه تیم رئیس‌جمهوری برای اعلام شرایط و حتی تماس امام جمعه تبریز با برخی نزدیکانش که از زنده بودن تا ساعتی پس از سقوط حکایت می‌کرد. ازجمله افرادی که این خبرها را اعلام کردند محسن منصوری، معاون اجرایی رئیس‌جمهوری بود که از گفت‌وگو با یکی از سرنشینان هلی‌کوپتر و کادر پرواز در چند نوبت سخن گفته بود. مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز از تماس امام جمعه تبریز در ساعات اولیه سانحه از داخل بالگرد خبر داده بود. روز گذشته نیز رئیس سازمان مدیریت بحران در گفت‌وگویی با خبرگزاری فارس همین گفته‌ها را مبنی بر اینکه امام‌جمعه تبریز بعد از سانحه تا یک ساعت زنده بوده و حتی با آقای اسماعیلی، رئیس دفتر رئیسجمهور ارتباط تلفنی برقرار کرده بود را تکرار کرده بود.
پیام‌های تسلیت 10چهره ارشد سیاسی
اما شهادت رئیس‌جمهوری به همراه وزیر امورخارجه و دیگر همراهانش با موجی از پیام‌های تسلیت در داخل و خارج از کشور همراه بود. در داخل کشور محمدباقر قالیباف رئیس مجلس، علی لاریجانی، اسحاق جهانگیری، محمود احمدی‌نژاد، محمدجواد آذری‌جهرمی و مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی، علیرضا زاکانی شهردار تهران و محمدجواد ظریف در پیام‌هایی جداگانه این سانحه تلخ را تسلیت گفتند. محسنی‌اژه‌ای رئیس قوه‌قضائیه، آیت‌الله صادق آملی لاریجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و احمد جنتی رئیس مجلس خبرگان رهبری نیز با صدور پیام‌هایی این واقعه تلخ را تسلیت گفتند.
پیام تسلیت مراجع
جمعی از مراجع عظام تقلید نیز با صدور پیام‌های جداگانه‌ای شهادت آیت‌الله رئیسی و همراهان ایشان را تسلیت گفتند. آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، آیت‌الله جوادی‌آملی، آیت‌الله نوری‌همدانی و آیت‌الله سیستانی، مرجع تقلید شیعیان در عراق هم شهادت رئیسجمهور و وزیر خارجه ایران را تسلیت گفتند.
تسلیت وزرا و شخصیت‌ها
همچنین سیدمحمد خاتمی، رئیس دولت اصلاحات با تسلیت شهادت رئیسجمهور کشورمان آن را حادثه‌ای دردناک و خسارت‌بار خواند. حسن روحانی رئیسجمهور سابق نیز در پیامی ضمن تسلیت شهادت رئیسجمهور و هیات همراه او نوشت: صفحه تلخی در کتاب انقلاب اسلامی ورق خورد. محمود واعظی رئیس دفتر سیاسی حزب اعتدال و توسعه، سعید جلیلی نماینده رهبر معظم انقلاب در شورای عالی امنیت ملی، مصطفی پورمحمدی دبیر عالی جامعه روحانیت مبارز، محسن رضایی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، غلامعلی حدادعادل مشاور عالی رهبر انقلاب، علی شمخانی مشاور سیاسی رهبر انقلاب، مولوی عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان، زهرا مصطفوی فرزند بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران و دیگر مقامات و چهره‌های سیاسی کشور نیز با صدور پیام‌هایی این سوگ را تسلیت گفتند. وزرا و نمایندگان مجلس نیز با انتشار مطالبی در فضای مجازی و پیام‌های تسلیت جداگانه شهادت رئیس‌جمهوری را تسلیت گفتند.
پیام شخصیت‌های نظامی
سرلشکر باقری، رئیس ستادکل نیروهای مسلح، سرلشکر پاسدار حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، امیر سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران، امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش، امیر سرتیپ حاتمی، مشاور فرماندهی معظم کل قوا در امور ارتش نیز در پیام‌هایی شهادت رئیس‌جمهوری و همراهان را تسلیت گفتند.
تسلیت همسایگان
در پی شهادت رئیس‌جمهوری ایران و هیات همراه، عراق یک روز عزای عمومی اعلام کرد. دولت سوریه نیز از اعلام 3 روز عزای عمومی در این کشور خبر داد. شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان هم در صفحه ایکس خود شهادت رئیسجمهور ایران را تسلیت گفت و اعلام کرد: پاکستان به نشانه احترام به رئیسجمهور و همراهانش و در همبستگی با ایران برادر، یک روز عزا برگزار خواهد کرد و پرچم آن نیمه‌افراشته خواهد بود. همچنین قراراست آصف‌علی زرداری به نمایندگی از پاکستان در مراسم خاکسپاری ابراهیم رئیسی رئیسجمهور ایران شرکت کند. سلمان بن عبدالعزیز آل‌سعود، پادشاه عربستان، حمد بن عیسی آل‌خلیفه، پادشاه بحرین، دبیران کل اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج‌فارس نیز طی پیام‌هایی شهادت رئیسجمهور و وزیر خارجه کشورمان و جمعی از همراهان ایشان در سانحه هوایی را تسلیت گفتند. در پیام‌هایی دیگر نیکول پاشینیان نخست‌وزیر جمهوری ارمنستان، امامعلی رحمان رئیس‌جمهوری تاجیکستان، رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه، الهام علی‌اف رئیسجمهور آذربایجان و نبیه بری رئیس پارلمان لبنان پیام‌های تسلیتی صادر کردند.
واکنش هم‌پیمانان چه بود؟
شهادت رئیس‌جمهوری و هیات همراه با تسلیت مقامات کشورهای خارجی همراه بود. از جمله ولادیمیر پوتین رئیسجمهور روسیه در واکنش به شهادت رئیسجمهور و وزیر امور خارجه ایران در سانحه سقوط بالگرد حامل آنها به ایران تسلیت گفت. رئیسجمهور روسیه در این پیام، به اهمیت نقش او در توسعه روابط دوجانبه تهران-مسکو اشاره کرد و گفت: رئیسی شخصا، کمک‌های با ارزشی به توسعه روابط همسایگی خوب میان روسیه و ایران کرد. او درگذشت رئیسی را «تراژدی بزرگی» برای ملت ایران دانسته و گفت که رئیسجمهور ایران سیاستمدار برجسته‌ای بود که جان خود را وقف خدمت به کشور خود کرد. پوتین همچنین روز گذشته پس از اعلام خبر شهادت رئیسجمهور در گفت‌وگو با مخبر گفت: جنابعالی در جریان هستید که از روز گذشته تمام تلاش خود را به کار گرفتیم تا برای نجات زندگی ایشان کمک کنیم اما متاسفانه فاجعه زودتر اتفاق افتاده بود. ازسوی دیگر شی جین پینگ رئیس‌جمهورچین نیز این سانحه را تسلیت گفت.
پیام‌های غرب و جامعه بین‌الملل
کشورهای دیگر نیز روز گذشته در پیام‌هایی شهادت رئیس‌جمهوری و وزیر امورخارجه و دیگر همراهان را تسلیت گفتند. وزارت امور خارجه فرانسه در بیانیه‌ای اعلام کرد: پاریس درگذشت رئیسجمهور ابراهیم رئیسی، وزیر امور خارجه حسین امیرعبداللهیان و همراهان آنها را به جمهوری اسلامی ایران تسلیت می‌گوید. جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی بیانیه‌ای درباره شهادت رئیسجمهور ایران صادر کرد. اسپن بارت ایده، وزیر خارجه نروژ، جورجیا ملونی نخست‌وزیر ایتالیا، چارلز میشل رئیس شورای اروپا، وینستون پترس، وزیر امور خارجه نیوزیلند، فرح دخل‌الله سخنگوی ائتلاف نظامی غربی ناتو، فردیناند مارکوس جونیور رئیسجمهور فیلیپین، وزارت خارجه کره‌جنوبی، فومیو کیشیدا نخست‌وزیر ژاپن، عبدالمجید تبون، رئیسجمهور الجزایر، ملاحسن آخوندرئیس‌الوزرای دولت طالبان، انور ابراهیم نخست‌وزیر مالزی، شوکت میرضیایف رئیسجمهور ازبکستان، سرتا تاویسین نخست‌وزیر تایلند، مادورو رئیسجمهور ونزوئلا و وزارت امور خارجه بلاروس پیام‌های تسلیتی صادرکردند. وزارت خارجه هند نیز به احترام درگذشت رئیسجمهور ایران و هیات همراه امروز را عزای عمومی و سراسری اعلام کرد. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز از شخصیت‌هایی بود که این واقعه تلخ را تسلیت گفت.
درپی شهادت ابراهیم رئیسی و هیات همراه در سانحه سقوط بالگرد، محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین با دولت و ملت ایران ابراز همدردی کرد. لشکر فاطمیون، هیات رئیسه جنبش امل لبنان، «عبدالملک بدرالدین الحوثی» رهبر جنبش انصارالله یمن، مقتدی صدر رهبر جریان صدر در عراق نیز در پیام‌ها و بیانیه‌هایی شهادت رئیس‌جمهوری را تسلیت گفتند. مردم ایران نیز عصر روز گذشته در پاسداشت سید‌الشهدای خدمت، شهید آیت‌الله رئیسی و همراهان شهیدش، در سراسر کشور تجمع کردند. این اجتماع در تهران ساعت 16 در میدان ولیعصر (عج) برگزار شد.
بازتاب‌های رسانه‌ای
از زمان بروز سانحه تا اعلام شهادت رسمی هشتمین رئیسجمهور ایران، بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی اخبار این سانحه را به صورت گسترده و پیوسته بازتاب دادند؛ از آن جمله می‌توان از رویترز، نیویورک‌تایمز، فرانس 24، پولتیکو، سی‌ان‌ان، اسکای نیوز، تایم، واشنگتن‌پست، الجزیره، عرب نیوز، میدل ایست مانیتور، العربیه و... نام برد. یادداشت‌های متعددی هم در این زمینه انتشار یافت. میدل‌ایست‌آی، با انتشار یادداشتی با بیان خبر شهادت ابراهیم رئیسی و همراهانش مدعی شد؛ «در دوران ریاست ابراهیم رئیسی، مذاکرات غیر‌رسمی میان ایران و آمریکا برای احیای توافق هسته‌ای 2015 متوقف شد. چراکه به نظر می‌رسید، پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 آمریکا، واشنگتن را به توافق هسته‌ای بازگرداند؛ توافقی که واشنگتن همصدا با سایر قدرت‌های جهانی به واسطه‌اش تلاش کردند تا پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را در ازای لغو تحریم‌ها متوقف کنند.» نشریه چاینا دیلی با ابراز شوک از این حادثه ناگوار نوشت: «بعید است که رویکرد ایران در خاورمیانه و در ارتباط با محور مقاومت تغییر کند.» دیدگاهی که فارن‌پالیسی هم آن را با عنوان «رویکرد ایران در خاورمیانه تغییری نمی‌کند» مطرح کرد. نیوزویک هم نوشت: «رئیسی خواهان بازتعریف روابط ایران با غرب آسیا بود.» سی‌ان‌بی‌سی اما میراث رئیسی را «پیوند ایران و هند» عنوان کرد؛ درحالی که گاردین دستاورد بزرگ رئیسی را «احیای روابط عربستان و ایران» دانست. الجزیره هم به نقش برجسته امیرعبداللهیان و رئیسی در لبنان اشاره کرد. نیویورک‌تایمز هم مدعی شد؛ «این حادثه در شرایطی رخ داد که خاورمیانه درگیر بحران جدی است و اخیرا رویارویی بی‌سابقه ایران و اسرائیل را تجربه کرده است.»
مخبر در جلسه هیات دولت:
در اداره کشور کوچک‌ترین مشکلی پیش نمی‌آید
به دنبال شهادت رئیس‌جمهوری و هیات همراهش جلسه فوق‌العاده هیات دولت روز گذشته به ریاست محمد مخبر، معاون اول رئیسجمهور برگزار و برنامه‌ریزی لازم برای تشییع پیکر آیت‌الله رئیسی و هیات همراه انجام شد.
محمد مخبر در ابتدای این جلسه ضمن تبریک میلاد باسعادت امام رضا (ع) و تسلیت عروج ناگهانی و شهادت‌گونه آیت‌الله رئیسی و هیات همراه در سانحه ناگوار بالگرد، ایشان را انسانی خدوم، مردمی، مخلص و ولایی خواند که جز برای رضای خدا و مردم عزیز ایران کار نکرد و شهادت حق او بود.
وی تصریح کرد: بیش از سه‌سال در کنار این مرد بزرگ کار کردیم و در ادامه نیز با قدرت، قوت، اعتماد به نفس و بدون ذره‌ای تزلزل برای خدمت به مردم تلاش می‌کنیم و قطعا رهنمود مقام معظم رهبری و وصیت آیت‌الله رئیسی نیز جز این نیست. معاون اول رئیسجمهور با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری اظهار کرد: چارچوب و پایه‌های نظام، مستحکم و سایه رهبری مستدام است و در اداره کشور کوچک‌ترین مشکلی پیش نخواهد آمد. وی از همه اعضای دولت خواست بدون هیچ‌گونه وقفه و تعلل و با همان روحیه و توان همیشگی به کار خود ادامه دهند تا آنجا که در امور کشور و رسیدگی به مشکلات مردم هیچ خللی وارد نشود. مخبر فقدان وزیر امور خارجه را نیز برای کشور ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر خواند و تصریح کرد: دکتر امیرعبداللهیان در قامت یک وزیر امور خارجه برای ایران اسلامی در تحولات بین‌المللی خصوصا بحران غزه خوش درخشید و اکنون در کنار شهدای محور مقاومت جاودانه شد. مخبر آیت‌الله آل‌هاشم، نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی را نیز جزو روحانیون کم‌نظیر کشور و دکتر رحمتی، استاندار این استان را مدیری جوان و فعال نامید که فقدان آنها نیز برای کشور غم‌انگیز و تاسف‌بار است.
درخبری دیگر از دولت بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت درباره دلایل عدم تعطیلی کشور گفت: اعضای دولت گفتند از رئیسجمهور می‌ترسیم، اعلام تعطیلی کنیم. او می‌گفت از خدمت به مردم انرژی می‌گیرم. در همین حال به گزارش «ایرنا» در جلسه فوق‌العاده دیروز هیات وزیران محسن منصوری، معاون اجرایی رئیسجمهور از سوی مخبر «مدیر قوه مجریه» رئیس کمیته تشییع شد.
در خبری دیگر محسن منصوری، معاون اجرایی رئیسجمهور اعلام کرد: چهارشنبه سراسر کشور تعطیل است. وی افزود: از روز سه‌شنبه تا پایان هفته تمام امتحانات لغو خواهد شد و زمان برگزاری این آزمون‌ها توسط وزارت آموزش‌وپرورش اعلام خواهد شد.
پیام تسلیت مدیرمسوول «دنیای‌اقتصاد»
در پی شهادت سید ابراهیم رئیسی
علیرضا بختیاری، مدیرمسوول گروه رسانه ای دنیای‌اقتصاد، در پیامی شهادت سیدابراهیم رئیسی را تسلیت گفت. متن پیام تسلیت علیرضا بختیاری به این شرح است: خبر تکان‌دهنده شهادت رئیس جمهوری اسلامی ایران و همراهان ایشان، موجب تألم و تاسف فراوان شد. حضرت آیت‌الله ابراهیم رئیسی، بیش از چهار دهه در عرصه‌های مختلف برای تحقق هدف‌های انقلاب اسلامی کوشید و در حال خدمت‌رسانی به لقاء‌الله پیوست. دوران خدمت آیت‌الله رئیسی در مقام ریاست جمهوری مقارن با یکی از ادوار دشوار سیاست و اقتصاد در ایران بود و ایشان با وجود گرفتاری‌های نهادی فراوان، برای فائق آمدن بر مشکلات، مجاهدت فراوانی کرد. همچنین، در واقعه سقوط بالگرد رئیسجمهور، آقای دکتر حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، حجتالاسلاموالمسلمین آل‌هاشم امام جمعه محبوب تبریز، آقای دکتر مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی، سردار سیدمهدی موسوی سرتیم حفاظت رئیس جمهور، سرهنگ خلبان سید طاهر مصطفوی، سرهنگ خلبان محسن دریانوش و سرگرد فنی بهروز قدیمی به شهادت رسیدند. با گرامیداشت خاطره این شهیدان و تسلیت به خانواده‌های داغدار ایشان و ملت ایران، امیدوارم با عنایت خداوند، کشور از این مرحله حساس به سلامت عبور کند.
در گفت‌وگو با نمایندگان مجلس عملکرد ابراهیم رئیسی در حوزه‌های اقتصادی، سیاست خارجی، بودجه‌های سنواتی و نظارت مورد ارزیابی قرار گرفت
دولت سیزدهم از 4 زاویه
ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری، وزیر امور خارجه و هیات همراه بعدازظهر یکشنبه در سانحه هوایی به شهادت رسیدند. «دنیای اقتصاد» به همین دلیل کارنامه رئیس دولت سیزدهم را در 4 حوزه سیاست خارجی، اقتصادی، بعد نظارتی و بودجه با نمایندگان کمیسیون‌های تخصصی مجلس به بحث و بررسی گذاشت.
در جلسات رئیسی با اقتصاددانان چه می‌گذشت؟
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با تسلیت شهادت رئیسجمهور، وزیر امور خارجه، نماینده ولی‌فقیه در استان آذربایجان شرقی، استاندار آذربایجان شرقی و هیات همراه گفت: آنچه در تاریخ انقلاب ماندگار خواهد شد، نگاه مردمی مسوولان است که از امام به عنوان بنیان‌گذار نظام جمهوری اسلامی ایران نشات گرفته است. یکی از ویژگی‌های خاص آقای رئیسی این بود که خودشان را خادم مردم می‌دانستند و ارتباطشان را با مردم مستمرا و در بخش‌ها و موضوعات مختلف داشتند. او ادامه داد: ارتباط آقای رئیسی با مردم فقط با توده نبود بلکه با بدنه‌ها و مجموعه‌های تخصصی هم به شکلی ارتباط داشتند. یکی از مواردی که بارها و در این ایام دیده بودم ارتباطی بود که آقای رئیسی با نخبگان داشتند. به یاد دارم که بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری، آقای رئیسی 2 یا 3 جلسه از اساتید اقتصاد که در این حوزه شاخص بودند، دعوت کردند و بنده هم در این جلسات حضور داشتم. در این جلسات صحبت ایشان این بود که می‌خواهیم کشور را اداره کنیم و جالب اینکه از تمام گروه‌های فکری در این جلسات حضور داشتند.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: آقای رئیسی در جلساتی که با اساتید اقتصاد داشتند، اعلام کردند که می‌خواهیم کشور را اداره کنیم، بنابراین علاقه‌مندیم که نظرات متنوع و متفاوت و همچنین تجربیات را در این زمینه داشته باشیم تا خروجی، اتفاق مثبتی باشد. یکی از جملاتی که به یاد دارم که آقای رئیسجمهور مطرح می‌کردند این بود که «من نگاه نمی‌کنم به اینکه رابطه کسی با من چگونه است بلکه اگر رابطه یک فردی با نظام و حاکمیت برای خدمت مثبت است ما از او و همه گروه‌ها و سلیقه‌ها استفاده می‌کنیم» پورابراهیمی اظهار کرد: جریان نخبگان در نگاه رئیسجمهور، جایگاه ویژه‌ای داشت و بارها این موضوع را در جلسات شاهد بودیم که نظرات دانشگاهیان را در حوزه مسائل اقتصادی پیگیری می‌کردند. او تاکید کرد: بیش از 10 سال است که با آقای رئیسی ارتباط نزدیک داشتم و از زمانی که ایشان دادستان کل کشور بودند و در شورای پول و اعتبار حضور داشتند، من نیز در شورای پول و اعتبار بودم و از همان موقع از نزدیک با همدیگر ارتباط داشتیم. شاهد این بودم که با جدیت، پشتکار و دلسوزی موضوعات مربوط به بخش‌های اقتصادی را در دستور کار قرار می‌دادند. در سال‌های اخیر به دلیل عضویت بنده در شورای عالی هماهنگی اقتصادی کشور حداقل ماهانه جلسه‌ای را با رئیسجمهور داشتیم و در جلسات مفصل موضوعات اقتصادی بحث می‌شد. ایشان چه در زمانی که رئیس قوه‌قضائیه بودند و چه در زمانی که رئیس قوه مجریه شدند، بارها در جلسات با دلسوزی و اهتمام موضوعات را پیگیری می‌کردند. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس خاطرنشان کرد: آقای رئیسی تمام تلاشش را می‌کرد تا خروجی میدانی سیاست‌هایش برای مردم در حوزه‌های معیشتی و اقتصادی بهترین باشد. بنابراین اگر بحث تغییر نرخ ارز ترجیحی مطرح می‌شد، سوالشان این بود که چه آثاری بر معیشت مردم دارد و چه اتفاقاتی می‌تواند عملکرد را در معیشت مردم بهبود ببخشد و چگونه می‌توانیم این کار را انجام دهیم.
پورابراهیمی یادآور شد: آقای رئیسی در حوزه اقتصادی به‌شدت به موضوعات کارشناسی اعتقاد داشتند و علاقه‌مند بودند از نظرات کارشناسی استفاده شود و مبنای تصمیمات دولت را با رویکرد کارشناسی بگذارند. البته بعضا در اجماع برای تصمیم‌گیری احتمال داشت نظری به رای گذاشته می‌شد و نظرات را جمع‌بندی می‌کردند، اما در هر صورت اعتقاد شخصی ایشان این بود که آن حرفی که کارشناسان می‌زنند، می‌تواند مبنای دقیق تصمیمات باشد. او گفت: سلامت آقای رئیسی در حوزه اقتصادی مثال‌زدنی بود و شاهد بودیم که در حوزه اقتصادی از سلامت کامل برخوردار بودند و در این حوزه‌ها نه خودشان ورود داشت و نه اجازه می‌داد که در دولتش چنین اتفاقی بیفتد. حتی اگر جایی می‌شنید که در جایی اتفاقی افتاده، محکم برخورد می‌کرد.
رئیس کمیسیون اقتصادی ادامه داد: آقای رئیسی بحث‌هایی را که در خصوص مبارزه با فساد در قوه‌قضائیه پیگیری می‌کردند، در قوه مجریه نیز در دستور کار قرار دادند. اجرای طرح‌های کلان اقتصادی، پیگیری طرح‌ها، نگاه بلندمدت به موضوعات از شاخصه‌های ایشان بود. او تاکید کرد: با وجود اینکه بعضا انتقاداتی هم به دولت و مجموعه کارهای اقتصادی داشتیم، اما در مجموع و در فرآیند کلی عملکرد ایشان در طول سه سال را مثبت ارزیابی می‌کنیم و امیدواریم که خداوند متعال ایشان و همراهانشان را با اولیا محشور کند و شرایط کشور به نحوی دنبال شود که خلأ ایشان به ویژه در حوزه اقتصادی با افراد دارای صلاحیت پر شود. البته در کنار همه این ویژگی‌ها همراهی کامل آقای رئیسی با رهبری معظم انقلاب در محقق شدن اهداف ایشان بسیار حائز اهمیت بود.
چه اقداماتی برای بودجه عملیاتی و کاهش کسری بودجه انجام شد؟
همچنین مهرداد گودرزوند، نایب رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس به ارزیابی عملکرد بودجه‌ای دولت سیزدهم پرداخت و اظهار کرد: آقای رئیسی یک شخصیت پرتلاش، فداکار و مجاهد بود و نشان داد که تمام تلاش خود را می‌کند تا مشکلات کشور را با توجه به شرایط موجود به حداقل برساند. ما شاهد شدیدترین تحریم‌ها در دوره ریاست‌جمهوری آقای رئیسی بودیم. اما ایشان با وجود این مشکلات تلاش می‌کرد تا کسری بودجه را کم کند و بودجه عملیاتی به مجلس بدهد. او تاکید کرد: همکاری و همدلی میان مجلس و دولت در دو سال گذشته در سطح بسیار خوبی بود و به نظر می‌رسد تلاش‌های مرحوم آیت‌الله رئیسی این بود که بتواند نقش کلیدی با همکاری مجلس برای حل مشکلات کشور داشته باشد. همچنین اقدامات آقای رئیسی به سمت پایه‌ریزی برای حل مشکلات کشور بود.
این نماینده مجلس اظهار کرد: بنده جز صداقت، دوندگی و تلاش چیز دیگری از ایشان ندیدم. در این دو سال که به عنوان نماینده مجلس در کنار آقای رئیسی بودیم ایشان صداقت و تلاش بی‌نظیری داشت. تلاش آقای رئیسی این بود که بتواند بودجه متعادلی را در کشور داشته باشد و عدالت‌محوری ایشان زبانزد بود.
گودرزوند افزود: در تدوین بودجه 1401، 1402 و 1403 شاهد نزدیک‌ترین ارتباط مجلس با آقای رئیسی بودیم. با توجه به مشکلاتی که برای فروش نفت داشتیم، اما آقای رئیسی توانست کسری بودجه را به سطح خوبی کاهش دهد و امیدواریم این تلاش ادامه پیدا کند و در سال‌های آینده کسری بودجه به حداقل برسد.
دستاوردها در حوزه سیاست خارجی چه بود؟
شهریار حیدری، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، نیز با تسلیت شهادت رئیسجمهور و هیات همراه به عملکرد ایشان در حوزه سیاست خارجی اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه راهبرد نظام اولویت کشورهای همسایه برای ایجاد روابط در حوزه اقتصادی و دیپلماسی بوده است؛ وزیر امور خارجه به واقع تلاش بسیار زیادی برای فراهم کردن ارتباط و ارتقای روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همسایه انجام دادند. او ادامه داد: یکی از همین مولفه‌ها و موضوعات بحث روابط دوستی با کشورهای همسایه بود و چند ماه پیش با ترکمنستان این رابطه مستحکم شد. روز یکشنبه نیز سد مشترک بین ایران و جمهوری آذربایجان با حضور روسای جمهور دو کشور افتتاح شد که متاسفانه بعد از برگشت از این مراسم این حادثه پیش آمد که حادثه تلخی هم برای ملت و هم دولت است.
نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی تاکید کرد: آقای رئیسجمهور به واقع در حوزه سیاست خارجی تلاش‌های خوبی انجام داد. عضویت ایران در پیمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای یکی از دستاوردهای دولت بود. از سوی دیگر دولت سیزدهم در روابط با کشورهای همسایه توفیقات خوبی داشت و آقای رئیسی تلاش می‌کرد هر روز جایگاه کشور نسبت به قبل بهتر شود و این موضوع نیاز به تلاش شبانه‌روزی و پشتوانه کاری داشت. حیدری خاطرنشان کرد: آقای رئیسی توفیقات خوبی داشت و تلاش می‌کرد وضعیت داخلی به ویژه مسائل اقتصادی، معیشتی و بیکاری بهتر شود. از این جهت تلاش شبانه‌روزی ایشان هم در حوزه خارجی و هم در حوزه داخلی جای تقدیر دارد و در تاریخ کشور ماندگار است.او تصریح کرد: با توجه به حادثه پیش آمده امیدوارم دولت کماکان با حفظ وضعیت کنونی این مسیر را ادامه دهد تا دولت جدید انتخاب و رئیسجمهور بعدی مشخص شود. مسیر خوبی در سیاست خارجی ریل‌گذاری شده و امیدوارم برای آینده کشور مجموعه تلاش‌ها به نتیجه برسد و مردم شاهد تحولات مثبتی در حوزه اقتصاد، معیشت و مسکن باشند.
فرجام دستورات نظارتی چه بود؟
همچنین احسان ارکانی، عضو کمیسیون اصل نود مجلس، با تسلیت شهادت رئیسجمهور و هیات همراه به نظارت‌های این کمیسیون بر دولت اشاره کرد و گفت: من توفیق همکاری با آقای رئیسی در آستان قدس به عنوان معاون اداری و پشتیبانی ایشان را داشتم. ایشان چه در آستان قدس و چه در دولت، همیشه به بحث پاکدستی، رعایت کاهش هزینه‌ها، صرفه‌جویی و جلوگیری از اتلاف منابع بودجه بیت‌المال و همچنین رعایت دقیق قوانین توسط دستگاه‌ها تاکید داشتند.
او ادامه داد: اگرچه بعضا به دلیل نواقص ساختاری که در مجموعه سیستم اجرایی‌مان داریم از قبیل ضعف شدید بانک‌های اطلاعاتی، برخی اتفاقات با وجود همه دستورات نظارتی اجتناب‌ناپذیر است. اما انصافا آقای رئیسی در بحث‌های کنترل مدیران و کنترل فرآیندهای اجرایی و اداری اهتمام ویژه‌ای داشت که این جزو نقاط بارز شخصیتی ایشان بود. این نماینده مجلس تاکید کرد: در کمیسیون اصل نود یکی از اقداماتمان این بود که بتوانیم گلوگاه‌هایی را که به دلیل نقایص ساختاری ایجاد شده، در مجموعه دولت و دستگاه اجرایی رفع کنیم. در این راستا به وزارتخانه‌های مختلف کمک کردیم و اتفاقات خوبی افتاد از جمله سامانه جامع املاک.
ارکانی خاطرنشان کرد: برخی از دستگاه‌های اجرایی یا مجموعه‌ها زیر بار رفتن به سامانه جامع املاک نمی‌رفتند که با پیگیری کمیسیون اصل نود و دستورات موثری که مرحوم آقای رئیسی دادند، به جاهای خوبی رسید. یکی از توفیقات کمیسیون اصل 90 در همکاری با دولت سیزدهم تکمیل سامانه املاک بود که نقش بسزایی در جلوگیری از هدررفت املاک و اموال دولتی داشت و پس از این، سامانه املاک تاثیرات مثبت خود را در کشور نشان خواهد داد.
«دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با حمید قنبری، حقوقدان، تفسیر اصل 131 و 132 قانون اساسی را بررسی کرد
چرا «تایید رهبری» اضافه شد؟
از لحظه اعلام درگذشت ابراهیم رئیسی، پیش از پایان موعد ریاستجمهوریاش، دو اصل قانون اساسی مطرح شده است: اصل 130 و 131. اگرچه، حمید قنبری، حقوقدان به «دنیای اقتصاد» می‌گوید که «این دو اصل از سال 1368 پس از تجدیدنظر در پیش‌نویس قانون اساسی به اصل 131 و 132 تغییر می‌کنند.» بر پایه آخرین گفته‌های مطرح شده از سوی هادی طحان‌نظیف، عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان، «با اصل 131 قانون اساسی مواجهیم که در آن آمده است که در صورت فوت یا مواردی از این دست در خصوص رئیسجمهور، اداره کشور با موافقت رهبری به عهده معاون اول رئیسجمهور قرار می‌گیرد و معاون اول عملا اختیارات رئیسجمهور را بر عهده می‌گیرد و یک شورا متشکل از روسای محلی و قوه‌قضائیه و معاون اول رئیسجمهور موظفند ترتیبی را اتخاذ کنند که حداکثر ظرف مدت 50 روز رئیسجمهور جدید انتخاب شود.» او همچنین تاکید می‌کند: «همه‌چیز بر مدار قانون پیگیری خواهد شد و هیچ خلأیی به لحاظ ترتیبات قانونی در کشور به وجود نمی‌آید، همان‌طور که رهبر فرزانه انقلاب فرمودند همه امور برای چنین وضعیتی در قانون پیش‌بینی شده و امور مردم و کشور با خلل مواجه نخواهد شد و از زمانی که این اتفاق پیش آمد، موارد لازم به معاون اول رئیسجمهور گفته شد و اداره امور توسط ایشان انجام می‌شود و از دیروز این فرآیند آغاز شده است. موضوع فرآیند حداکثر 50 روزه برای برگزاری انتخابات تمهیداتی لازم خواهد داشت و دستگاه‌های مختلف هماهنگی‌های لازم را انجام خواهند داد. همه‌چیز به صورت طبیعی و بر مدار قانون پیش خواهد رفت؛ ما در حال متحمل شدن ضایعه بزرگی هستیم و این را می‌دانیم اما قانون نیز برای شرایط عادی و این‌چنینی پیش‌بینی‌های لازم را کرده و از لحاظ قانون با شرایط خاصی مواجه نیستیم.» اما قانون دقیقا چه می‌گوید و چه تفسیری دارد؟ در اصل 131 قانون اساسی آمده است: «در صورت فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیسجمهور یا در موردی که مدت ریاست‌جمهوری پایان یافته و رئیسجمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیسجمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسوولیت‌های وی را بر عهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه‌قضائیه و معاون اول رئیسجمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت 50 روز رئیسجمهور جدید انتخاب شود...
در صورت فوت معاون اول یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیسجمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.»
حمید قنبری، حقوقدان در تفسیر این اصل می‌گوید: بحث 131 در نسخه اول این گونه بود که «ظرف 50 روز باید برای انتخاب رئیسجمهور جدید اقدام شود» ولی در همان مجلس خبرگان اتفاقا آیت‌الله خامنه‌ای بودند که گفتند این متن درست نیست چون اقدام معنای شروع می‌رساند یعنی باید شروع بشود برای انتخاب رئیسجمهور جدید، درحالی که مفهوم اقدام باید انجام کار باشد.
پس بر اساس فرمایش ایشان متن را تغییر می‌دهند و به همین صورت فعلی درمی‌آید یعنی «رئیسجمهور ظرف 50 روز باید انتخاب شود.»
این حقوقدان همچنین بحث‌های دیگری که در این اصل وجود داشته را مطرح می‌کند: «قبلا در اصل 130 بحثی که درباره موضوع بیماری بود این بحث مطرح شد که در آن تایید رهبری نیامده است، بنا به اعتراض برخی از اعضای مجلس خبرگان به این مساله که «معاون اول تایید شورای نگهبان را ندارد و این ایراد دارد که بیاید جای رئیسجمهور بنشیند.»
بنابراین اصل 130 سابق می‌آید جای 131 فعلی می‌نشیند و در همه مواقعی که معاون اول وظایف ریاست‌جمهوری را به عهده می‌گیرید باید از سوی رهبری تایید بگیرد که کارکردی شبیه تنفیذ را پیدا می‌کند.»
او همچنین تاکید می‌کند: «اصل 131 و 132، متن پیچیده‌ای ندارد و اصلی صریح است. این دو اصل فقط دو اصلاح در سال 1368داشتند. این دو اصل در قانون اساسی 58 مجلس خبرگان در پیش‌نویس تغییر می‌کند و در سال 1368 تغییرات بالا در مورد آن اتفاق می‌افتد.»
اصل 132 قانون اساسی
براساس اصل 132قانون اساسی: در مدتی که اختیارات و مسوولیت‌های رئیسجمهور بر عهده معاون اول یا فرد دیگری است که به موجب اصل یکصد و سی و یکم منصوب می‌گردد، وزرا را نمی‌توان استیضاح کرد یا به آنان رای عدم اعتماد داد و نیز نمی‌توان برای تجدیدنظر در قانون اساسی یا امر همه‌پرسی اقدام نمود.
به عبارت دیگر محدودیت‌ها در زمان جانشینی موقت رئیسجمهور به این صورت است: «یک: نمی‌توان وزرا را استیضاح کرد. دو: نمی‌توان به وزرا رای عدم اعتماد داد. سه: نمی‌توان برای تجدیدنظر در قانون اساسی اقدام کرد. چهار: نمی‌توان برای برگزاری همه‌پرسی اقدام کرد.» قنبری درباره این اصل می‌گوید: «این اصل درباره محدودیت‌های اختیارات در دوران تصدی معاون اول است. این قانون نیز صریح بوده و به صورت مشخص نحوه عملکرد جانشین ریاست‌جمهوری را بیان می‌کند.» با این حال باز هم این پرسش مطرح شده با توجه به اینکه یک‌سال تا برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری 1404 باقی مانده بود، دوره رئیسجمهور بعدی یک‌ساله است یا چهار ساله؟
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال می‌گوید: «اینها مواردی است که خودمان هم باید در شورای نگهبان درباره آن صحبت کنیم؛ پس از بررسی‌های دقیق‌تر توضیحات لازم را ارائه خواهم داد. در این زمینه قانون صراحت دارد که رئیس‌جمهوری که انتخاب می‌شود برای دوره 4 ساله است و تصور من نیز همین است، اما پس از بررسی‌های دقیق‌تر جزئیات اعلام می‌شود.» قنبری درباره این سوال پیش آمده به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «اتفاقا در این موضوع هیچ ابهامی وجود ندارد. وقتی یک انتخابات برپا می‌شود، مردم رای می‌دهند. رئیسجمهور به تایید شورای نگهبان می‌رسد و از سوی رهبری تنفیذ می‌شود. بنابراین یک دوره جدید و چهارساله را آغاز می‌کند. در حالی که این قوانین آمریکاست که معاون اول، جانشین رئیسجمهور می‌شود و تا پایان دوره باقی مانده و ریاست می‌کند. در قانون کشور ما به صورت صریح مساله انتخابات دوباره عنوان شده است.»
