عصر ایران - باید اشاره کرد که نوشیدن آب مقطر به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل امری نسبتا بی خطر محسوب می شود. آب مقطر در واقع نتیجه نوعی فرآیند تصفیه است. این فرآیند باعث حذف آلودگی ها و همچنین مواد معدنی و مغذی می شود.
در ادامه به بررسی کیفیت آب مقطر در مقایسه با انواع دیگر آب پرداخته و بررسی خواهیم کرد که آیا نوشیدن این نوع آب ایمن و سالم است یا خیر. گفتنی است نکاتی که مورد بحث قرار می گیرند، با استناد به منابع معتبر از جمله وزارت کشاورزی آمریکا، پایگاه علمی ساینس دایرکت و دانشگاه پردو آمریکا جمع آوری شده اند.
از آنجایی که آب کالری و قند ندارد، به منظور هیدراته نگه داشتن بدن انتخاب بهتری نسبت به انواع آب میوه و نوشابه محسوب می شود. نوشابه ها و آب میوه های مختلف به طور معمول حاوی مقدار زیادی قند هستند که در واقع آب را از بدن خارج می کنند.
در حالی که امروزه دسترسی به یک لیوان آب ممکن است بسیار ساده به نظر برسد، انواع مختلفی از آب برای نوشیدن وجود دارند، از جمله:
- آب لوله کشی ساده
- آب چشمه
- آب مقطر
- آب چاه
هر نوع آب مجموعه ای از مزایای خاص خود را دارد، اما برخی از آنها خطراتی نیز به همراه دارند که باید مورد توجه قرار بگیرند. آب مقطر از بخار آب جوش به وجود می آید. با جوشاندن آب، مواد معدنی و سایر ناخالصی ها از بین می روند و آب مقطر در حالت «خالص تر» باقی می ماند.
به همین دلیل، برخی افراد بر این باور هستند که نوشیدن آب مقطر می تواند به پاکسازی بدن از مواد شیمیایی غیر ضروری کمک کند. با این حال، عده ای دیگر معتقد هستند که مواد معدنی موجود در آب آشامیدنی برای سلامتی ضروری هستند.
آب مقطر چیست؟
تقریبا تمام انواع آب مقداری ناخالصی در خود دارند. این ناخالصی ها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- مواد معدنی
- مواد مغذی
- آلاینده ها
فرآیندهای جوش و تبخیر درگیر در ایجاد آب مقطر، این ناخالصی ها را از بین می برند. از این رو شماری از مردم فکر می کنند که طعم به اصطلاح صاف آب مقطر به واسطه عدم وجود ترکیبات زیر است:
- فلزات
- مواد معدنی
در اصل، آب مقطر تفاوت چندانی با سایر انواع آب تصفیه شده ندارد. تنها چیزی که با در این زمینه تفاوت ایجاد می کند، روش تصفیه آب است. تقطیر یک روش قدیمی برای تصفیه آب به شمار می رود و یک فرآیند نسبتا پیچیده است که همین موضوع انجام آن در خانه و بدون دستگاه تقطیر آب را دشوار می سازد.
بسیاری از شهرداری ها در جوامع ساحلی از امکانات تقطیر برای تصفیه آب اقیانوس ها استفاده می کنند تا ساکنین این مناطق بتوانند از آب اقیانوس به عنوان آب آشامیدنی استفاده کنند.
آیا نوشیدن آب مقطر بی خطر است؟
به نظر می رسد که نوشیدن آب مقطر به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل بی خطر باشد اما به واسطه عللی که در ادامه مطرح می شوند، بهتر است این نوع آب جایگزین آب آشامیدنی تصفیه شده نشود.
در کل نوشیدن آب مقطر مشکلی ندارد. بسیاری از مردم در کشورهای توسعه یافته رژیم غذایی متنوعی دارند و هیدراتاسیون و تغذیه خود را از منابع مختلف تامین می کنند. بزرگسالان سالمی که رژیم غذایی متعادلی دارند، اگر این روش تصفیه آب را به مابقی متدها ترجیح می دهند، می توانند آب مقطر بنوشند.
خطرات نوشیدن آب مقطر چیست؟
خطرات اصلی نوشیدن آب مقطر به کمبود مواد معدنی آن از جمله منیزیم و کلسیم مرتبط است.
طبق گزارشی از سازمان جهانی بهداشت (WHO)، برخی از عوارض جانبی نوشیدن آب مقطر یا آب حاوی مواد معدنی کم عبارت اند از:
- طعم متمایز و صافی که بسیاری از مردم آن را ناخوشایند می دانند و منجر به کاهش مصرف آب می شود
- کاهش عملکرد متابولیک بدن
- افزایش خروجی ادرار که می تواند منجر به عدم تعادل الکترولیت شود
به گفته این سازمان، اختلالات نام برده و سایر مشکلات بهداشتی مرتبط تا حدی به دلیل کمبود مواد معدنی و الکترولیت ها در آب مقطر رخ می دهند. این کمبود باعث تغییرات ناسالم در تعادل ظریف سدیم، پتاسیم، مایعات، کلسیم، منیزیم، روی، فسفر و سایر مواد مغذی در بدن می شود.
هنگامی که بدن از طریق تعریق و ادرار آب از دست می دهد، علاوه بر آب، سدیم و سایر مواد معدنی نیز از آن خارج می شوند. از این رو برای آن که بدن به درستی عمل کند، فرد باید مواد معدنی مورد نظر را جایگزین کند. نوشیدن آب مقطر جایگزین مواد معدنی از دست رفته از طریق تعرق نمی شود، زیرا تمام مواد افزودنی و معدنی طی فرآیند تقطیر حذف خواهند شد.
به همین دلیل فرد باید حتما از یک رژیم غذایی متعادل با مقادیر توصیه شده میوه و سبزیجات استفاده کند تا دچار کمبود نشود.
بدین ترتیب نوشیدن آب مقطر به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی «متعادل» چندان خطرناک نیست اما توصیه هم نمی شود. یک رژیم غذایی متعادل باید شامل غذاهایی باشد که جایگزین مواد معدنی از دست رفته از طریق تعرق شوند.
اما موضوعی که باید به آن توجه کنیم: چرا آب مقطر اسیدی است؟
وضعیت اسیدیته و یا قلیایی بودن با مقادیر pH اندازه گیری می شوند. pH مقیاسی از عدد 1 تا 14 را به خود اختصاص می دهد (مقدار 7 معادل pH خنثی است). اگر یک ماده در مقیاس pH بین 1 تا 6.9 باشد، اسیدی است. بدین ترتیب ماده ای با اندازه گیری 7.1 تا 14 قلیایی است.
به طور گسترده مشخص شده که حالت کمی قلیایی از مواد مختلف برای بدن بسیار سالم تر است. از این رو همه ما باید مراقب چیزهایی که می خوریم و می نوشیم باشیم تا بتوانیم حالت قلیایی ایجاد کنیم، به خصوص که رژیم غذایی مدرن به شدت اسیدی است.
با وجود آنکه آب مقطر باید ذاتا pH خنثی داشته باشد، خوانش pH آن معمولا کمتر از 7.0 و به عبارت دیگر، اسیدی می شود. اما چرا این اتفاق رخ می دهد؟ به علت تماس با هوا! آیا می توانید لیوان آب مقطر خود را از دست هوای محیط نجات دهید؟ بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض هوا، آب مقطر دی اکسید کربن موجود را جذب می کند. هر چه مدت طولانی تری در معرض هوا قرار گیرد، دی اکسید کربن بیشتری در آن انباشته می شود و آب اسیدی تر می شود و حتی پتانسیل پایین آمدن آن به کمتر از 5.5 pH را نیز در اختیار خواهد داشت.
فرآیند تقطیر یک فرآیند کامل است. از آنجا که تمام مواد معدنی و مواد یونی حذف می شوند، آب قابلیت بافری ندارد (قابلیت حفظ قلیاییت پایدار) و در صورت قرار گیری در معرض هوا از نظر مولکولی ناپایدار در نظر گرفته می شود.
همانطور که آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا می گوید:
«آب مقطر که اساسا فاقد مواد معدنی است، متمایل است موادی را که با آنها در تماس است حل کند. قابل ذکر است که دی اکسید کربن هوا به سرعت جذب می شود و آب را اسیدی می کند.»
مزایای احتمالی نوشیدن آب مقطر چیست؟
آب مقطر می تواند مزایای متفاوتی برای سلامتی داشته باشد، اما باید توجه داشته باشیم که بسیاری از این موارد صرفا در حد حدس و گمان هستند و توسط مطالعات علمی معتبر پشتیبانی نشده اند. آنها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- پاکسازی بدن با آب خالص: هنگام نوشیدن آب مقطر، فرد در حال مصرف آب بدون هیچ افزودنی دیگری است. از آنجایی که آب مقطر خالص است، برخی از مردم بر این باور هستند که می تواند برای بدن نقش پاک کننده داشته باشند، هرچند اطلاعات علمی در این حیطه محدود است.
- کاهش خطر ابتلا به بیماری: فرآیند تقطیر پاتوژن های احتمالی موجود در آب را حذف می کند. بیشتر باکتری های عامل بیماری های ناشی از آب از تقطیر جان سالم به در نمی برند. البته آب آشامیدنی تصفیه شده نیز به همین صورت است.
- کاهش خطر مصرف مواد شیمیایی مضر: آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) سطوح پایین و کنترل شده از برخی مواد شیمیایی را در آب آشامیدنی مجاز می داند. در آب مقطر هیچ یک از این مواد شیمیایی وجود ندارد.
نکاتی که باید قبل از نوشیدن آب مقطر در نظر بگیریم
هنگام انتخاب آب آشامیدنی، بهتر است عوامل زیر را هم در نظر داشته باشیم:
- کیفیت آب لوله کشی محلی
- طعم آب
- کیفیت ویتامین ها و مواد معدنی در رژیم غذایی
- فاکتور هزینه
- در دسترس بودن انواع دیگر آب آشامیدنی