چرا قرآن کریم «حبل المتین» است؟

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، آیت‌الله‌العظمی عبدالله جوادی آملی، مرجع تقلید شیعیان دوشنبه، بیست و پنج آذرماه، در تفسیر آیات 1 تا 4 سوره یس در مسجد اعظم قم گفت: سوره مبارکه یاسین در مکه نازل شده است لذا عناصر محوری این سوره اصول دین و بخشی از خطوط کلی اخلاق و فقه و حقوق است؛ سوره‌هایی که به صورت مبسوط به احکام و فقه و مسائلی چون جهاد، زکات، حج و صوم و دیگر مسائل فقهی پرداخته‌اند در مدینه نازل شده‌اند.

تشریح علل نامگذاری سوره یاسین به قلب قرآن

این مرجع تقلید عنوان کرد: طبق روایات سوره یاسین قلب قرآن است که در توجیه این روایت وجوهی نقل شده است. برخی بر این هستند که آیه 12 این سوره «کُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْنَاهُ فِی إِمَامٍ مُبِینٍ؛ ما هر چیزى را در لوح محفوظ که پیشواى خلایق است و مقدرات حتمى آنها را به روشنى دربردارد، برشمرده و ثبت کرده‌ایم» باعث شده است که این سوره به عنوان قلب قرآن نامگذری شود.

وی ادامه داد: مرحوم علامه طباطبایی فرمود ما از استادمان مرحوم قاضی سوال کردیم چرا سوره یاسین قلب قرآن است؟ ایشان گفتند به مناسبت آیات پایانی سوره یاسین است. یعنی آیات 81 تا 82 که خداوند می‌فرماید: « إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیْئًا أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ فَسُبْحَانَ الَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ؛ وقتى ایجاد چیزى را بخواهد، کارش جز این نیست که به آن مى گوید: باش، پس آن موجود مى شود پس، از ناتوانى منزه بدان آن کسى را که هستى هر چیزى به دست اوست و همگان به سوى او بازگردانده مى‌شوید».

خداوند زمامدار ملکوت اشیاء است

این مرجع تقلید تصریح کرد: هر چیزی ملکوتی دارد و ملکوت هر چیزی دست خداست و خدای سبحان به عنوان سبحان و با اسم سبحان زمامدار ملکوت اشیاء است. ملک و عالم طبیعت به دست خدایی است که اسم شریفش با اسم تبارک ظهور کرده است. سبحان که از اسماء تنزیهه است با ملکوت و تبارک که اسم تشبیهیه است با طبیعت مناسب است.

«یس» حروف مقطعه نیست/ یک آیه است

آیت‌الله جوادی آملی بیان کرد: مطلب بعدی آن است که یاسین از حروف مقطعه نیست. و طبق برخی از لغات عرب این «یا ایها الانسان» و مانند آن است و منظور شخص پیامبر(ص) است چرا که در آیه سه خداوند خطاب به پیامبر(ص) می‌فرماید: «إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ» که نشان می‌دهد قبل از این خطاب قبلا پیامبر(ص) با همان آیه اول و «یس» مورد خطاب قرار گرفت است؛ چون اگر خطابی قبل از این آیه نباشد نباید این گونه پیامبر(ص) مورد خطاب قرار بگیرد. بنابراین «یس» حروف مقطعه نیست و یک آیه است.

معارف قرآن کوثر است/ قرآن حکیم به معنای خیر کثیر است

وی ادامه داد: سوره مبارکه «یس» از وحی و نبوت شروع شده است. از آنجا که می‌فرماید: « یس (1) وَالْقُرْآنِ الْحَکِیمِ (2) إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ (3) عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ (4)» قسم به قرآن کریم تو پیغمبر هستی و بر صراط مستقیم هستی که همه مرسلین بر صراط مستقیم هستند. حکمت را هم خداوند به خیر کثیر در این آیه معرفی کرده است. حقیقت حکمت را با شواهد مختلف باید جستجو کرد ولی قرآن را به حکیم بودن معرفی کرد پس معارف قرآن کوثر است یعنی خیر کثیر است.

قرآن حکیم؛ نشانه پیامبری حضرت محمد(ص)

این مفسر قرآن بیان کرد: سوگندی که خداوند سبحان مطرح می‌کند نظیر سوگند در محاکم قضایی نیست که از سوی کسی که بینه (دلیل و شاهد) ندارد مطرح می‌شود و سوگند در برابر بینه است. سوگند خداوند تبارک و تعالی به بینه است. در اینجا دلیل نبوت پیامبر(ص) همین قرآن است و خداوند بر همین دلیل که نشانه پیامبر بودن پیامبر است قسم خورده است. قسم به معجزه برای اثبات پیامبری قسم به دلیل و بینه است.

وی تاکید کرد: خداوند به قرآنی قسم می‌خورد که حکیم است. هم حکمت نظری را در بردارد که از بود و نبود جهان سخن می‌گوید از اینکه خدا هست، اسماء او هست، افعال او هست، شرک نیست، بت‌پرستی نیست، هوس‌پرستی نیست. همچنین از باید و نباید خبر می‌دهد؛ از اینکه چه چیزی حلال است چه چیز حرام، چه چیزی درست است چه چیزی غلط که حکمت علمی است، خبر می‌دهد.

این مدرس عالی حوزه ابراز کرد: خداوند در آیات اولیه سوره زخرف می‌فرماید: «حم (1) وَالْکِتَابِ الْمُبِینِ (2) إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِیًّا لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ (3) وَإِنَّهُ فِی أُمِّ الْکِتَابِ لَدَیْنَا لَعَلِیٌّ حَکِیمٌ؛ حا، میم (1) سوگند به این کتابِ روشنگر، (2) که ما آن را قرآنى به زبان تازى قرار دادیم، باشد که در آن بیندیشید (3) این کتاب که نزد ما و در لوح محفوظ است، جایگاهى بس والا دارد که اندیشه آدمى بدان راه نخواهد یافت، در آن جا سربسته و تفصیل نایافته است».

تشریح معنای «حبل متین» بودن قرآن

وی ادامه داد: قرآن حبل المتین است یک طرف آن که «عربی مبین» است در دست انسان‌هاست و طرف دیگر آن که «علی حکیم» است در دست خداوند است. بنابراین وقتی می‌گوید «حبل متین» یعنی طناب آویزان است و به جای محکم بسته شده است که آن دست خداوند است. لذا خداوند قرآن را نازل نکرد آن گونه که باران را نازل می‌کند و از آسمان می‌اندازد. خداوند قرآن را به وسیله حبل آویخت و نازل کرد. اگر انسان‌ها بخواهند «عربی مبین» یا حکم ظاهری قرآن را درک کنند ذیل طناب را بگیرند کافی است اما اگر خواستند «علی حکیم» را درک کنند باید از طناب بالا بروند.

آیت‌الله جوادی آملی بیان کرد: قرآن کریم ذات اقدس اله را عزیز و غفور معرفی کرد و از عزت و قدرت الهی بسیار سخن به میان آورد. در اینجا هم قرآن را عزیز معرفی کرد. اگر قرآن از جناب خدایی باشد که ذاتا عزیز است پس قرآنی که از جانب او نازل شده است عزیز بالعرض است چرا که از خداوند عزیز نشات گرفته است. یعنی نفوذ ناپذیر است.

عزیز و رحیم بودن قرآن 

این مفسر قرآن بیان کرد: قرآن را ذات اقدس اله که عزیز است عزیزانه نازل کرد همانطور که در آیه 41 صورت فصلت می‌فرماید«وَإِنَّهُ لَکِتَابٌ عَزِیزٌ ﴿41﴾ لَا یَأْتِیهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ؛ و به راستى این کتابى است که هیچ چیز بر آن چیره نمى شود (41) نه اکنون که عصر نزول است و نه در آینده، تا برپایى قیامت، باطل در آن راه نخواهد یافت و حقایق آن را دگرگون نخواهد ساخت، چرا که آن از جانب حکیمى ستوده که کارهایش همه استوار و نیکوست نازل شده است» پس عزیز می‌شود. این کتاب رحیم است همان طور در آیه 9 سوره اسراء می‌فرماید: «إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یِهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ». پیام دیگری که عزیز و رحیم دارد این است که تبشیر و تنذیر نیز در آن است.