به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، آیت‌الله علیرضا اعرافی، رئیس جامعه‌المصطفی (ص) العالمیه شنبه، 23 آذرماه، در همایش «پژوهش و مرجعیت علمی المصطفی(ص)» در تالار قدس مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) قم گفت: حوزه و المصطفی(ص) مسئول پاسخگویی به نیازهای فکری، معرفتی، فقهی، اعتقادی و معنوی جهان معاصر هستند.
لزوم مرجعیت علمی حوزه‌های علمیه در علوم اسلامی
وی افزود: پاسخگویی به این نیازها نیازمند مرجعیت علمی است؛ مرجعیت علمی نیز آن است که این نهاد باید مورد اعتماد و مراجعه جامعه علمی و نخبگانی در حوزه علوم اسلامی باشد؛ یعنی تولیدات فکری و نظری آن نهاد، مورد ارجاع و استناد در قالب مقالات و تحقیقات قرار بگیرد.
اعرافی یادآور شد: یکی از جایگاه‌هایی که این مرجعیت تثبیت میشود در زمینه نیروی انسانی از جمله فارغ‌التحصیلان و اساتید و همچنین تولیدات علمی و نظری آن است؛ این مرجعیت باید در مرزهای دانشی، در علوم مختلف وجود داشته باشد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: مرجع علمی باید در حوزه‌های مورد نظرش به قله‌ها رسیده و برای کشف و دسترسی به نقاط اوج دیگر، تلاش کند؛ علوم اسلامی، حوزهای است که المصطفی(ع) و حوزه‌های علمیه باید در آن به مرجعیت علمی برسند ولی نه به شکل ابتدایی آن، بلکه در دایره وسیع تر شامل همه محتوای آن اعم از توصیفات و تجویزات باشد.
تعیین سه قلمرو برای مرجعیت فکری نهادهای حوزوی در علوم اسلامی
رئیس جامعه‌المصطفی (ص) العالمیه گفت: وقتی از جایگاه مرجعیت فکری نهادهای حوزوی سخن می‌گوییم، منظور این است که باید بر 3 محور و قلمرو حرکت کنند، که نخستین قلمرو آن استخراج اندیشه‌های اسلام در قالب کلام، معارف اسلامی، فقه و اخلاق اسلامی است؛ قلمرو دوم، تطبیق اندیشه‌های استخراج شده با ادیان و مذاهب دیگر و سوم تعیین تکلیف در حوزه ارائه اندیشه مستخرج از کتاب و سنت با علوم و دانش‌های بشری و ایجاد ارتباط میان آنها است.
اعرافی یادآور شد: در این راستا مرجعیت علمی دارای الزاماتی است که توجه به آنها نقش مهمی در موفقیت این طرح دارد؛ الزامات مرجعیت در حوزه توجه به محتوا، مضمون و ثبوت؛ عرضه و شکل ارائه است؛ یک نهاد در قلمرویی که برایش تعریف شده است باید در مرزهای آن دانش باشد و در آن مرزها نیز به توسعه و تکامل در روش تحقیق برسد که نکته بسیار مهمی است.
علم اصول؛ دستاورد مهم حوزه
وی با اشاره به توسعه علم اصول در حوزه گفت: اصول نمونه چنین دستاوردی است که گذشتگان و بزرگان حوزه توانسته‌اند یک روش‌شناسی بسیار دقیق را در علم فقه به نام اصول ایجاد کنند که همواره یک سیر تکامل و پیشرفت را طی کرده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: از دیگر ملزومات مرجعیت علمی حوزه عمق بخشیدن به پژوهش در نهایت صبر و بردباری است؛ تطبیق با نظریه‌های جدید ناظر به پرسش‌های نو از دیگر این ملزومات به شمار می‌رود.
عضو جامعه مدرسین حوزه، یکی از بایسته‌های پژوهش در حوزه را ناظر به مرجعیت علمی مطالعات تطبیقی ذکر کرد و یادآور شد: اگر امروز همه از شهید مطهری، علامه طباطبایی و شهید صدر در حوزه تطبعات علم روز نام می‌برند، به دلیل اشرافی بود که این بزرگواران در عرصه مطالعات تطبیقی با علم روز داشتند که بسیار شگفت‌آور است.
وی افزود: نکته دیگری که در این عرصه مهم است توجه به ادبیات تولید است، یعنی باید گفتمان مناسبی را متناسب با جامعه هدف عرضه کنیم که اگر این ادبیات به روز و متناسب با جامعه هدف نباشد، قطعا در همان سطح خواهیم ماند؛ بهره‌مندی از اسناد جامع و متقن و حفظ ساختارهای مناسب جهت پیشرفت علمی مثل قطب‌های علمی که در المصطفی(ص) در حال شکل‌گیری است، یکی دیگر از راه‌های مرجعیت علمی حوزه است.
لزوم توجه به سنت‌های حوزوی در امر پژوهش
اعرافی یادآورشد: بهره‌مندی از برنامههای پژوهشی از جمله هوش مصنوعی، نیروی انسانی محقق و پژوهشگر و نظام آموزشی پژوهش‌محور، نوع عرضه پژوهش‌ها و همچنین شبکه تولید از جمله ملزومات عرصه پژوهش روزآمد به شمار می‌رود؛ به فرموده مقام معظم رهبری و مراجع عظام، حوزه باید در مسیر مرجعیت علمی حرکت کند؛ البته در این راستا نباید از سنت‌های حوزوی نیز غافل شد؛ زیرا دو سنت مهم حوزوی اخلاص و پشتکار رمز موفقیت در این عرصه خواهد بود.