به گزارش ایمنا، بسیاری از افراد به نظم، تقارن و چیدمان منظم اشیا علاقه دارند و از دیدن اشیایی که به صورت منظم و با نظم خاصی چیده شده باشند لذت می‌برند، اما در این میان برخی افراد به صورت افراطی نسبت به تقارن اشیا حساسیت دارند و در صورت نامتقارن بودن اشیا و منظم نبودن چیدمان آنها دچار حالاتی از جمله استرس، اضطراب و پریشانی می‌شوند.
وسواس‌ها و اجبارها طیفی از موضوعات را دنبال می‌کنند و وسواس‌ها و اجبارهایی که بر تقارن و نظم تمرکز دارند، به طور معمول به‌عنوان اختلال وسواس تقارن شناخته می‌شوند؛ افراد درگیر با Symmetry OCD کمال‌گرایی افراطی نسبت به چیدمان‌های منظم دارند و توانی برای تحمل محیط‌های بدون نظم یا چیدمان‌های نامتقارن را ندارند.
برخی از افراد درگیر با این نوع اختلال، احساس می‌کنند در صورتی که تقارن در محیط رعایت نشود، احتمال رخداد اتفاقی ناگوار برای خود آنها یا اطرافیانشان وجود دارد، از همین رو سعی می‌کنند به هر ترتیبی که شده است، تقارن را در محیط ایجاد کنند.
بنابر گفته متخصصان، اختلال وسواس تقارن در مردان شیوع بیشتری دارد، ابتلای افراد به دیگر اختلالات روانی، عوامل محیطی، ژنتیک و رفتار والدین در بروز اختلال وسواس تقارن تأثیرگذار است و علائمی از جمله افسردگی، بی‌حوصلگی، ترس، اضطراب، انزوا و مضطرب بودن در افراد درگیر با انواع وسواس‌های فکری - عملی از جمله وسواس تقارن دیده می‌شود.
شیوع بیشتر وسواس تقارن در مردان
سمیه طاهری، مشاور و روانشناس با اشاره به تعریف وسواس تقارن اظهار کرد: وسواس تقارن، در گروه وسواس‌های فکری - عملی جای می‌گیرد و افراد درگیر با این وسواس از نامتقارن بودن اشیا و محل قرارگیری آنها، احساس ناراحتی و نگرانی می‌کنند.
وی با بیان اینکه وسواس تقارن در حدود 2 درصد از افراد دیده می‌شود، این وسواس در سنین کودکی و نوجوانی شکل می‌گیرد و افراد درگیر با این اختلال برای منظم و متقارن نگه داشتن اشیا، اصرار و پافشاری زیادی دارند، افزود: بروز این وسواس در افرادی که یکی از نزدیکان آنها با این مشکل درگیر است، بیشتر وجود خواهد داشت.
این روانشناس با اشاره به اینکه اختلال وسواس تقارن در سنین میانسالی بیشتر زنان را درگیر می‌کند، اما به طور کلی در مردان شیوع بیشتری دارد، تصریح کرد: افرادی که درگیر اختلال وسواس تقارن هستند، از نامتقارن قرارگیری اشیا احساس ناراحتی می‌کنند و برخی از آنها نگرانی دارند که اگر اشیا به صورت متقارن نباشد، اتفاق ناگواری رخ خواهد داد.
تجربه خستگی، بی‌حوصلگی و پریشانی برای افراد درگیر با وسواس تقارن
طاهری ادامه داد: چنین افرادی هنگامی که نامتقارن بودن اشیا را می‌بینند، احساس استرس، اضطراب و پریشانی را تجربه می‌کنند و در نحوه چیدمان وسایل آنها، نظم یا تقارن خاصی دیده می‌شود؛ برخی از افراد درگیر با این اختلال حتی در نحوه نوشتار کلمات و تناسب بندهای متون دقت بسیاری به کار می‌برند و زمان زیادی را صرف چیدن وسایل می‌کنند.
وی با بیان اینکه به طور کلی علت ابتلاء به این اختلال هنوز مشخص نیست، اما برخی صاحب نظران ژنتیک را در بروز وسواس تقارن مؤثر می‌دانند، گفت: عوامل محیطی و دیدن رفتار اطرافیان به ویژه والدین در چیدمان و داشتن نظم، می‌تواند در ابتلای کودکان به این اختلال تأثیرگذار باشد.
این روانشناس اضافه کرد: افرادی که به نوعی از وسواس‌های فکری عملی مبتلا هستند، به صورت مداوم افکار و احساسات منفی بسیاری را تجربه می‌کنند و با توجه به تکرار شدن بی‌نهایت چرخه افکار منفی برای آنها، خستگی، بی‌حوصلگی و پریشانی زیادی را احساس خواهند کرد.
طاهری خاطرنشان کرد: افراد درگیر با اختلال وسواس تقارن در برابر احساس نیاز به تقارن مقاومت زیادی نخواهند داشت و با توجه به اینکه مدت زمان بسیاری را صرف برقراری و ایجاد تقارن در محیط اطراف خود می‌کنند، فرصت بسیاری برای انجام دیگر فعالیت‌ها نخواهند داشت و از دست دادن اعتماد به نفس نیز در این افراد دیده می‌شود.
چه عواملی در ابتلای افراد به وسواس تقارن تأثیرگذار است؟
امیر دشتیان، روانشناس بالینی با بیان اینکه چرخه وسواس تقارن همواره برای افراد درگیر به این اختلال تکرار می‌شود، اظهار کرد: تشخیص اختلال وسواس تقارن در افراد باید توسط متخصص روانشناس یا روانپزشک صورت گیرد و نمی‌توان بدون انجام بررسی‌های لازم برچسب ابتلاء به اختلال تقارن به افراد زد، چراکه بسیاری از افراد به طور کلی از نظم و چیدمان متقارن اشیا لذت می‌برند.
وی با اشاره به اینکه به طور کلی، علائمی از جمله افسردگی، بی‌حوصلگی، ترس، اضطراب، انزوا و مضطرب بودن در افراد درگیر با انواع وسواس‌های فکری - عملی از جمله وسواس تقارن دیده می‌شود، افزود: ابتلای افراد به دیگر اختلالات روانی، عوامل محیطی، ژنتیک و رفتار والدین در بروز اختلال وسواس تقارن تأثیرگذار است.
این روانشناس با بیان اینکه در صورتی که کودکی در محیطی دارای نظم افراطی رشد یابد، به مرور زمان تحمل زندگی در مکان‌های بدون نظم را از دست می‌دهد، تصریح کرد: درگیری با این اختلال با توجه به تأثیرگذاری بالا در تمام ابعاد زندگی افراد، می‌تواند افسردگی، پرخاشگری، استرس و اضطراب را به همراه داشته باشد.
همراهی وسواس تقارن با کمال طلبی افراطی
با اشاره به اینکه این اختلال در برخی افراد همراه با کمال طلبی افراطی نیز می‌تواند بروز کند، ادامه داد: کودکان و نوجوانانی که با این اختلال درگیر هستند، وقت بسیاری برای انجام تکالیف خود مصرف می‌کند و به طور معمول آغاز یک فعالیت را با دلایل مختلفی عقب می‌اندازند.
وی با بیان اینکه برای درمان این اختلال متخصصان از روش‌های مختلفی از جمله درمان شناختی رفتاری، دارودرمانی و تغییر سبک زندگی افراد استفاده می‌کند، گفت: روش مواجهه و پیشگیری از پاسخ و استفاده از درمان‌های مبتنی بر ذهن آگاهی نیز از دیگر روش‌های مورد استفاده برای درمان این افراد به شمار می‌رود.
این روانشناس اضافه کرد: در روش درمان مواجهه و پیشگیری از پاسخ، درمانگر فرد را در شرایطی قرار می‌دهد که با افکار منفی خود روبه‌رو شود و هنگامی که بیمار متوجه می‌شود که هیچ اتفاق بدی در پی شرایط استرس‌زا برای وی رخ نخواهد داد، به تدریج توان کنترل و مدیریت استرس، اضطراب و افکار منفی خود را بهبود می‌بخشد.
تأثیر سبک زندگی سالم بر روند درمانی بیماران اختلال وسواس
بر این اساس متخصصان معتقدند، داشتن سبک زندگی سالم برای درمان بسیاری از اختلالات روانی به خصوص وسواس تقارن تأثیرگذار است و افراد باید علاوه بر حفظ آرامش و افزایش مهارت‌ها برای مدیریت بهتر هیجانات، رعایت رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن و پرهیز از شرایط استرس‌زا را مد نظر داشته باشند.
همراهی اطرافیان افراد درگیر با انواع اختلالات روانی با آنها از جمله دیگر موارد تأثیرگذار در روند درمان آنها به شمار می‌رود، از همین رو اطرافیان این افراد نیز باید از این اختلال و علائم آن آگاهی داشته باشند و با همراهی یک متخصص، شیوه صحیح رفتار با آنها را بیاموزند.
