حضرت علی علیه السلام در اولین روز ماه رمضان در مسجد کوفه خطبه خواند. پس خدا را به بهترین ستایش و برترین و رساترین ثنا ستود و بر پیامبرش محمد- درود فرستاد. سپس فرمود:
«ای مردم! این ماه، ماهی است که خداوند، آن را بر ماه های دیگر برتری داده است، مانند برتری ما اهل بیت بر دیگر مردم. و آن، ماهی است که درهای آسمان و درهای رحمت، در آن گشوده می شود و دعا مستجاب می گردد و گریه مورد ترحّم قرار می گیرد.
ماهی است که در آن، شبی وجود دارد که فرشتگان از آسمان فرود آمده، بر مردان و زنان روزه دار، به اذن پروردگارشان تا طلوع سپیده سلام می دهند و آن شب، «شب قدر» است. دو هزار سال پیش از آن که آدم علیه السلام آفریده شود، ولایت من در آن شب، مقدّر شد. روزه گرفتن آن، برتر از روزه داری هزار ماه و عمل در آن، برتر از عمل در هزار ماه است.
ای مردم! خورشید ماه رمضان بر مردان و زنان روزه دار، با رحمت می تابد و ماه نیز با رحمت بر آنان نورافشانی می کند و هیچ روز و شبی از این ماه نیست، مگر آنکه پروردگار متعال، بر سر این امّت، نیکی می افشاند. پس هر کس از ریزش نعمت الهی ذرّه ای بهره مند گردد، در روز دیدارش با خدا، نزد خداوند، گرامی خواهد بود و هیچ بنده ای نزد خدا گرامی نگردد، مگر آن که خداوند، بهشت را جایگاه او قرار می دهد.
بندگان خدا! این ماه شما، همچون دیگر ماه ها نیست. روزهایش برترین روزهاست و شب هایش برترین شب ها و ساعاتش برترین ساعت است. آن ماهی است که شیطان ها در آن در بند و زندانی اند؛ ماهی که خداوند در آن، روزی ها و اجل ها را می افزاید و نام میهمانان خانه اش را می نویسد؛ ماهی که اهل ایمان با آمرزش و رضای الهی، با شادی و نعمت های الهی، و با خشنودی فرمانروای دادگر و توانا، پذیرفته می شوند.
ای روزه دار! در کار خویش نیک بنگر، که در این ماه، میهمان پروردگار خویش هستی. بنگر که در شب و روزت چگونه ای و چگونه اعضای خود را از نافرمانی خدا حفظ می کنی. بنگر تا مبادا شب در خواب باشی و روز در غفلت؛ پس این ماه بر تو بگذرد و بار گناهت همچنان بر دوشت مانده باشد؛ پس مبادا آن هنگام که روزه داران پاداش های خود را می گیرند، تو از زیانکاران باشی و آن زمان که به کرامت فرمانروای خویش نائل می شوند، از محرومان گردی و آن گاه که به همسایگی با پروردگارشان سعادتمند می شوند، تو از طردشدگان باشی!
ای روزه دار! اگر ازدرگاه صاحبت رانده شوی، به کدام درگاه روی خواهی آورد؟ و اگر پروردگارت محروم سازد، کیست که روزی ات دهد؟ و اگر تو را خوار شمرد، کیست که اکرامت کند؟ و اگر ذلیلت ساخت، کیست که عزتت بخشد؟ و اگر تو را واگذاشت، کیست که یاری ات کند؟ و اگر تو را در جمع بندگانش نپذیرفت، بندگی ات را به آستان چه کسی خواهی برد؟ و اگر از خطایت در نگذشت، برای آمرزش گناهانت به که امید خواهی بست؟ و اگر حق خویش را از تو طلبید، حجّت تو چه خواهد بود؟
ای روزه دار! در شب و روز با تلاوت کتاب خدا، به او تقرّب بجوی، که همانا کتاب خدا، شفیعی است که روز قیامت، شفاعتش برای قرآن خوانان پذیرفته است و با خواندن آیات آن، از درجه های بهشت بالا می روند.
مژده ای روزه دار! تو در ماهی هستی که روزه داری ات در آن، واجب، نفس کشیدنت در آن، تسبیح، خفتنت در آن، عبادت، طاعتت در آن، پذیرفته، گناهانت در آن، آمرزیده، صداهایت در آن، شنیده شده و مناجاتت در آن مورد ترحم است. از حبیبم پیامبر خدا شنیدم که می فرمود: « هنگام افطار، در هر شب از ماه رمضان، خداوند گناهکارانی از آتش نجات می دهد که شمار آنان را کسی جز خداوند نمی داند. شمار آنان، نزد او در علم غیب است. پس چون آخرین شب این ماه شود، خداوند به شمار همة کسانی که در تمام این ماه آزاد کرده، آزاد خواهد نمود.»
مردی از قبیلة هَمْدان برخاست و گفت: «ای امیرمؤمنان! از آنچه حبیب تو دربارة ماه رمضان فرمود، بیشتر بگو.»
فرمود: «باشد! شنیدم که برادر و پسر عمویم، پیامبر خدا-، می فرمود: «هر کس ماه رمضان را روزه بدارد و خود را در این ماه از حرام ها نگه دارد، وارد بهشت می شود.»
آن مرد هَمْدانی دوباره گفت: «ای امیرمؤمنان! از آنچه برادر و پسر عمویت دربارة ماه رمضان فرمود، بیشتر بگو.»
فرمود: «باشد! شنیدم که دوستم پیامبر خدا می فرمود: هر کس که از روی ایمان و به خاطر اجر الهی، [ماه] رمضان را روزه بدارد، وارد بهشت می شود.»
مرد هَمْدانی باز گفت: «ای امیر مؤمنان! از آنچه دوستت دربارة این ماه فرمود، بیشتر بگو.»
فرمود: «باشد! شنیدم که سَرور اوّلین و آخرین، پیامبر خدا- می فرمود: هر کس [ماه] رمضان را روزه بدارد و در شب های آن حرام نخورد، وارد بهشت می شود.»
مرد هَمْدانی باز گفت: «ای امیرمؤمنان علیه السلام! از آنچه سَرور اوّلین و آخرین با تو دربارة این ماه گفت، بیشتر بگو.»
فرمود: «باشد! شنیدم که برترین پیامبران و فرستادگان که برتر از فرشتگان مقرّب است می فرمود: همانا سرور اوصیا در سَرور ماه ها کشته می شود. گفتم: ای پیامبر خدا-! سرور ماه ها کدام است و سرور اوصیا کیست؟ فرمود: اما سَرور ماه ها، ماه رمضان است و اما سرور اوصیا، تویی، ای علی! گفتم: ای پیامبر خدا! آیا چنین خواهد شد؟ فرمود: آری، به پروردگارم سوگند! همانا نگون بخت ترین امّت من، برادرِ پی کنندة ناقة ثمود، بر می خیزد و ضربتی بر فرق سرت می زند که محاسنت از خون آن، رنگین می شود.» پس مردم شروع به گریه و شیون کردند. حضرت علی علیه السلام خطبه اش را به پایان برد و فرود آمد.[1]
----------------------------------------
[1]. فضائل الأشهر الثلاثة، ص107.
مجله : امامان ، شماره 37
